Okręty podwodne typu Requin
| |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Projekt |
C4 |
| Stocznia | |
| Zbudowane |
9 |
| Użytkownicy | |
| Typ poprzedzający | |
| Typ następny | |
| Służba w latach |
1926-1946 |
| Stracone |
8 |
| Uzbrojenie: | |
| 16 torped 1 działo kal. 100 mm 2 km kal. 8 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe • rufowe • zewnętrzne |
|
| Załoga |
51 oficerów i marynarzy |
| Wyporność: | |
| • na powierzchni |
standardowa: 947 ton |
| • w zanurzeniu |
1441 ton |
| Zanurzenie testowe |
80 m |
| Długość |
78,25 m |
| Szerokość |
6,84 m |
| Zanurzenie |
5,1 m |
| Napęd: | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM 2 śruby | |
| Prędkość: • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg: | |
| • na powierzchni |
powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w. |
Okręty podwodne typu Requin – francuskie oceaniczne okręty podwodne z okresu międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1923–1928 w stoczniach Arsenal de Brest, Arsenal de Cherbourg i Arsenal de Toulon zbudowano dziewięć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1926–1928, służąc na Morzu Śródziemnym. Wszystkie wzięły udział w działaniach wojennych, walcząc po obu stronach konfliktu; cztery trafiły w 1942 roku pod banderę włoską. Wojnę przetrwał tylko jeden okręt – „Marsouin”, wycofany ze służby wkrótce po jej zakończeniu.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]
Okręty podwodne typu Requin zamówione zostały na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1922 roku (sześć jednostek) i 1923 roku (trzy następne)[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskich okrętów podwodnych, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych[1]. Okręty przeznaczone były do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania[1][3]. Posiadały spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni[1][4]. Konstruktorem okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert[4].
Spośród dziewięciu okrętów typu Requin dwa zbudowane zostały w Arsenale w Breście, pięć w Arsenale w Cherbourgu i dwa w Arsenale w Tulonie[1][2]. Stępki okrętów położono w latach 1923–1924[3][a], zostały zwodowane w latach 1924–1927[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto je w latach 1926–1928[3]. Jednostki otrzymały numery burtowe Q115-Q120 i Q127-Q129[5].
| Okręt | Stocznia | Początek budowy | Wodowanie | Wejście do służby |
|---|---|---|---|---|
| „Requin” (Q115) | Arsenal de Cherbourg | 1923 | 19 lipca 1924 | maj 1926 |
| „Souffleur” (Q116) | 1 października 1924 | sierpień 1926 | ||
| „Morse” (Q117) | 11 listopada 1925 | luty 1928 | ||
| „Narval” (Q118) | 9 maja 1925 | lipiec 1926 | ||
| „Marsouin” (Q119) | Arsenal de Brest | 27 grudnia 1924 | wrzesień 1927 | |
| „Dauphin” (Q120) | Arsenal de Toulon | 2 kwietnia 1925 | listopad 1927 | |
| „Caïman” (Q127) | Arsenal de Cherbourg | 1924 | 3 marca 1927 | grudzień 1927 |
| „Phoque” (Q128) | Arsenal de Brest | 16 marca 1926 | maj 1928 | |
| „Espadon” (Q129) | Arsenal de Toulon | 28 maja 1926 | grudzień 1927 |
Dane taktyczno–techniczne
[edytuj | edytuj kod]Okręty podwodne typu Requin były dużymi, oceanicznymi okrętami podwodnymi o konstrukcji dwukadłubowej[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton[1][3][b]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[1][2][c]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[1][4][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 30 dób[1][3].
Okręty wyposażone były w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped[1][2][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/50 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)[1][2].
Załoga pojedynczego okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][4][f].
Służba
[edytuj | edytuj kod].jpg)
W latach 1935–1937 wszystkie okręty przeszły gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręty pełniły służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 4. Flotylli Okrętów Podwodnych stacjonującej w Bizercie[10]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami wszystkie jednostki oprócz „Morse’a” (straconego 16 czerwca 1940 roku na minie u wybrzeży Tunezji) i „Narvala” (który trafił do marynarki Wolnych Francuzów, a 15 grudnia 1940 roku również zatonął na minie u wybrzeży Tunezji) znalazły się w składzie marynarki rządu Vichy[11]. 25 czerwca 1941 roku, podczas ataku wojsk alianckich na znajdującą się pod kontrolą Vichy Syrię, „Souffleur” został storpedowany i zatopiony w rejonie Bejrutu przez brytyjski okręt podwodny HMS „Parthian”[6][12]. 27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, „Caïman” został samozatopiony, później podniesiony przez Włochów i 11 marca 1944 roku ponownie zatopiony przez amerykańskie samoloty[2][4]. Jego losu uniknął „Marsouin”, uciekając z Tulonu do zdobytego przez Aliantów Algieru[13]. Okręt wszedł w skład marynarki Wolnych Francuzów i służył do 1946 roku[2][4]. Po rozpoczęciu przez III Rzeszę okupacji terenów podległych Vichy, 8 grudnia 1942 roku w Bizercie Niemcy zdobyli cztery okręty typu Requin: „Phoque”, „Requin”, „Espadon” i „Dauphin”, po czym przekazali je Włochom[1][4]. Jednostki te w Regia Marina otrzymały odpowiednio oznaczenia FR 111, FR 113, FR 114 i FR 115, a następnie podjęto ich przebudowę na podwodne transportowce[14][15]. Z okrętów usunięto uzbrojenie torpedowe i artyleryjskie (montując jedynie dwa wkm plot. kal. 13,2 mm); miały zabierać 50 ton ładunku i 145 ton paliwa[14]. Ukończono jedynie przebudowę „Phoque” (FR 111), jednak podczas swojego pierwszego rejsu pod włoską banderą 28 lutego 1943 roku okręt został zatopiony nieopodal Syrakuz przez amerykańskie samoloty[3][15]. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami pozostałe okręty zostały we wrześniu 1943 roku samozatopione przez Włochów lub Niemców[9][15].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ J. Labayle-Couhat podaje błędnie, że stępki trzech okrętów zamówionych w 1923 roku („Caïmana”, „Phoque” i „Espadona”) położono w roku 1927[2].
- ↑ J. Labayle-Couhat oraz J. Lipiński podają, że wyporność nawodna wynosiła 974 tony[2][6].
- ↑ Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 prędkość nawodna wynosiła 16 węzłów[5][7].
- ↑ J. Labayle-Couhat podaje, że zasięg nawodny wynosił 5650 Mm przy 10 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach[2], a według Jane's Fighting Ships 1940 oraz J. Lipińskiego zasięg nawodny wynosił 7000 Mm przy 9 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach[6][7].
- ↑ Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 trzy okręty zamówione w 1923 roku przenosiły 32 torpedy (24 sztuki model 1922 i 8 sztuk model 1919)[5][7].
- ↑ J. Labayle-Couhat i A. Perepeczko podają, że załoga składała się z 54 osób[2][9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 272.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: 1971, s. 75.
- ↑ a b c d e f g h i Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 182.
- ↑ a b c Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 199.
- ↑ a b c Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 539.
- ↑ a b c d Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 193.
- ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 131.
- ↑ a b Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: 2014, s. 402.
- ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: 2014, s. 338.
- ↑ Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: 2014, s. 394.
- ↑ a b c Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 653.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
- Ivan Gogin: FR111 ex-French large submarines (1928/1943). Navypedia. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
- Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
- Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
- Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
- Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
- Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
- Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
- Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
