Paul Ben-Haim

Paul Ben-Haim
Imię i nazwisko	Paul Frankenburger
Data i miejsce urodzenia	5 lipca 1897 ; Monachium
Pochodzenie	żydowskie
Data i miejsce śmierci	14 stycznia 1984 ; Tel-Awiw
Gatunki	muzyka poważna, modernizm
Zawód	kompozytor
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Paul Ben-Haim hebr. פאול בן חיים; właśc. Paul Frankenburger^[1] (ur. 5 lipca 1897 w Monachium, zm. 14 stycznia 1984 w Tel-Awiwie^[2]^[3]) – izraelski kompozytor.

Życiorys

W latach 1915–1916 i 1919–1920 studiował w Monachium, gdzie jego nauczycielami byli Friedrich Klose i Walter Courvoisier (kompozycja), Berthold Kellermann (fortepian) oraz Adolf Sandberger i Theodor Kroyer (muzykologia)^[1]. W latach 1920–1924 jako kapelmistrz operowy był asystentem Bruno Waltera i Hansa Knappertsbuscha^[1]^[3]. Od 1924 do 1931 roku działał jako dyrygent w Augsburgu^[1]^[3]. W 1933 roku wyemigrował z III Rzeszy i osiedlił się w Palestynie^[1]^[2]. Zmienił wówczas swoje niemieckie nazwisko na hebrajskie Ben-Haim^[2]^[3].

W Izraelu działał jako dyrygent orkiestrowy i radiowy oraz pedagog. Zajmował się także zbieraniem i badaniem folkloru żydowskiego^[1]. W latach 1949–1954 był dyrektorem Akademii Muzycznej w Jerozolimie^[3]. Krótko po II wojnie światowej zyskał międzynarodową renomę dzięki słynnym artystom, takim jak m.in. Yehudi Menuhin, Menahem Pressler, Leonard Bernstein, Jascha Heifetz, Mark Wessel, którzy zamawiali u niego kompozycje i byli prawykonawcami jego utworów^[4]. W 1957 roku został uhonorowany Nagrodą Izraela^[2]^[3]. Odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1968)^[5]. W 1972 roku na skutek obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym musiał zakończyć karierę^[3].

Twórczość

Muzyka Ben-Haima wykazuje melodyczne pokrewieństwo z impresjonistycznym stylem Debussy'ego, Ravela i Falli oraz z symboliczną ekspresją Mahlera^[4]; widoczny jest też silnym wpływ kultury muzycznej Bliskiego Wschodu^[2]^[3]. Zasadniczo Ben-Haim stosował harmonię tonalną, choć niekiedy sięgał po dodekafonię, by wzmocnić siłę wyrazu, jak np. w Vision of a Prophet (1959)^[4]. Dużą część jego twórczości stanowiły utwory wokalne^[3].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2]^[3])

Utwory orkiestrowe

Concerto grosso (1931)
poemat symfoniczny Pan (1931)
I Symfonia (1939–1940)
II Symfonia (1943–1945)
Concerto na smyczki (1947)
Fanfare to Israel (1950)
suita orkiestrowa From Israel (1952)
The Sweet Psalmist of Israel na klawesyn, harfę i orkiestrę (1953)
To the Chief Musician (1958)
Dance and Invocation (1960)
The Eternal Theme (1965)
Symphonic Metamorphosis of a Bach-Chorale (1968)

Na instrumenty solowe i orkiestrę

Kwintet klarnetowy (1941)
Evocation na skrzypce i orkiestrę (1942)
Pastorale varieé na klawesyn, harfę i smyczki (1947)
Koncert fortepianowy (1949)
Mediterranean Concerto na fortepian i orkiestrę (1950)
Serenade na flet i trio smyczkowe (1952)
Koncert skrzypcowy (1960)
Koncert wiolonczelowy (1962)
Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1971–1972)

Na instrumenty solowe

Sonatina na fortepian (1946)
Sonata na skrzypce (1952)
Music for the Piano (1957)
Poème na harfę (1959)
3 Pieces na wiolonczelę (1973)

Utwory wokalno-instrumentalne

The Gardener na baryton i orkiestrę (1921)
oratorium Joram (1932)
Liturgical Cantata na baryton, chór i organy lub orkiestrę (1950)
A Book of Verses na chór (1958)
Vision of a Prophet na tenora, chór i orkiestrę (1958–1959)
Lift up Your Heads motet na sopran i 8 instrumentów (1961)
A Hymn from the Desert na sopran, baryton, chór i orkiestrę (1962–1963)
3 Psalms for San Francisco na sopran, baryton i orkiestrę (1963)
Myrtle Blossoms from Eden na sopran lub tenor, alt lub baryton i fortepian lub orkiestrę kameralną (1966)
Kabbalat Shabbat na sopran, baryton i organy (1967)
6 Sephardic Songs na chór (1971)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 1. Część biograficzna ab. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979, s. 264. ISBN 83-224-0113-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 64. ISBN 0-674-37299-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 1 Aalt–Cone. New York: Schirmer Books, 2001, s. 286. ISBN 0-02-865526-5.
↑ ^a ^b ^c Hirshberg 2004 ↓.
↑ Günther Grünsteudel: Paul Ben-Haim. Stadtlexikon Augsburg. [dostęp 2020-09-19]. (niem.).

Bibliografia

Jehoash Hirshberg: Ben-Haim (Frankenburger), Paul. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. B. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 1. Część biograficzna ab. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979, s. 264. ISBN 83-224-0113-2.

[harvard-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 64. ISBN 0-674-37299-9.

[baker-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 1 Aalt–Cone. New York: Schirmer Books, 2001, s. 286. ISBN 0-02-865526-5.

[CITEREFHirshberg2004-4] Hirshberg 2004 ↓.

[wissner-5] Günther Grünsteudel: Paul Ben-Haim. Stadtlexikon Augsburg. [dostęp 2020-09-19]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]