Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

Powiat poddębicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powiat poddębicki
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

TERC

1011

Siedziba

Poddębice

Starosta

Sebastian Romanowski

Powierzchnia

880,91 km²

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności


40 906[1]

• gęstość

46,7 os./km²

Urbanizacja

26%

Tablice rejestracyjne

EPD

Adres urzędu:
ul. Łęczycka 16
99-200 Poddębice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich

2

Liczba gmin wiejskich

4

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
51°53′36″N 18°57′26″E/51,893333 18,957222
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Powiat poddębicki – powiat w Polsce (województwo łódzkie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Poddębice.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 41 108 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 41 037 osób[3].

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

W skład powiatu wchodzą:

Powiat poddębicki graniczy z sześcioma powiatami województwa łódzkiego: łęczyckim, zgierskim, pabianickim, łaskim, zduńskowolskim i sieradzkim oraz z dwoma powiatami województwa wielkopolskiego: tureckim i kolskim.

Atrakcje turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Gmina Dalików:

  • kościół neogotycki pw. św. Mateusza w Dalikowie wzniesiony w latach 1908–1913 według projektu warszawskiego architekta Apoloniusza Niniewskiego;
  • drewniany kościół parafialny pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Budzynku, wzniesiony jako kaplica myśliwska w latach 1710–1711, rozbudowany w XVII w. przebudowany w XX wieku, siedziba parafii od 1926 r.;
  • gotycko-renesansowy kościół pw. św. Floriana z początku XVI w. w Domaniewie, ufundowany przez chorążego łęczyckiego Stanisława Zalewskiego;
  • wyposażenie kaplicy cmentarnej św. Rocha w Dalikowie;
  • park zabytkowy założony w połowie XIX w. przez rodzinę Węderskich ówczesnych właścicieli majątku Dalików w stylu naturalistycznym (naśladownictwo angielskich parków krajobrazowych z piękną aleją grabową i jesionową).

Gmina Pęczniew:

  • kościół pw. św. Stanisława w Drużbinie zbudowany w 1630 r. – styl późnorenesansowy;
  • kościół pw. św. Katarzyny w Pęczniewie – drewniany zbudowany w miejscu wcześniejszego w 1761 r. z fundacji Tomasza z Głogowa Kossowskiego, rozbudowany w XIX wieku;
  • kościół pw. św. Marka w Siedlątkowie, stoi na sztucznie usypanym półwyspie, otoczony wysokim wałem od zalewu „Jeziorsko”, wzniesiony w 1683 r. – styl późnorenesansowy;
  • kościół pw. św. Stanisława w Brodni, drewniany zbudowany około 1556 r.;
  • park krajobrazowy o pow. 3,3 ha w Brodni;
  • rezerwat przyrody Jeziorsko obejmujący południową część zbiornika wodnego Jeziorsko, założony w celu ochrony ptactwa;
  • jesion wyniosły – pomnik przyrody przy kościele pw. św. Katarzyny w Pęczniewie[4].

Gmina Wartkowice:

  • zabytkowy park późnobarokowy o pow. 3,90 ha w Starym Gostkowie oraz zespół pałacowy z 1802 r. – obecnie siedziba Urzędu Gminy. W parku występują cenne gatunki drzew, takie jak: modrzew europejski, modrzew japoński, robinia biała, jawor, grab;
  • dworek z XIX w. zlokalizowany w Bronowie w parku o pow. 7,60 ha ze słynną altanką grabową stanowiącą pomnik przyrody – obecnie siedziba Muzeum Oświatowego;
  • podworski park o pow. 5,10 ha z ruinami pałacowymi i spichlerzem w Biernacicach;
  • kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła w Turze – wzniesiony w 1745 r. o drewnianej konstrukcji zrębowej oraz barokowych ołtarzach z rzeźbami z XVIII w.;
  • obelisk upamiętniający żołnierzy Legionów Józefa Piłsudskiego.

Gmina Zadzim:

  • zespół dworsko-pałacowy w Zadzimiu z XIX w. założony przez Karola Dąbskiego pułkownika wojsk koronnych z pomnikowymi drzewami, w tym z największym, ok. 400-letnim dębem, posiadającym obwód 673 cm[5];
  • park z XIX w. w Woli Flaszczynej o pow. 2,50 ha, w tym ogromny dąb szypułkowy – pomnik przyrody w dawnym uroczysku dworskim, drzewo ma obwód 677 cm, wiek szacowany na około 400 lat[6];
  • park z XVIII w. w Zadzimiu o pow. 6,30 ha;
  • późnorenesansowy kościół parafialny pw. św. Małgorzaty w Zadzimiu, zbudowany w latach 1640–1642 przez Aleksandra Zaleskiego;
  • kościół drewniany pw. św. Wojciecha i pw. św. Rocha w Zygrach;
  • drewniana świątynia parafialna pw. św. Mikołaja w Wierzchach – obecna wzniesiona w 1727 r. restaurowana w 1785 i 1966 r.;
  • kaplica grobowa z I połowy XIX w. w Wierzchach;
  • kościół parafialny pw. św. Andrzeja w Małyniu – zbudowany w 1752 r.;
  • dwory z końca XIX w. w Małyniu i Woli Flaszczyna;
  • mogiła powstańcza w parku dworskim w Zadzimiu z 1863 r.;
  • mogiła zbiorowa powstańców z 1863 r. w Zaborowie;
  • pomniki przyrody w parku podworskim w Zalesiu, obecnie bardzo zapuszczonym: trzy dęby szypułkowe o obwodach 690, 647 oraz 604 cm oraz ogromna, lecz niepomnikowa topola biała na skraju parku, o obwodzie 692 cm i wysokości 32 metrów[7][8].

Miasto i gmina Poddębice:

  • renesansowy pałac z XVII w. w Poddębicach;
  • kościół parafialny pw. św. Katarzyny w Poddębicach;
  • kościół ewangelicko-augsburski w Poddębicach;
  • drewniany dwór w Tumusinie;
  • kościół pw. św. Michała Archanioła w Niemysłowie;
  • najstarsze domy sukienne z drugiej połowy XIX w. w Poddębicach;
  • pieszy szlak turystyczny im. Marii Konopnickiej biegnący z Poddębic do Bronowa – miejsca zamieszkania pisarki;
  • rezerwat przyrody „Dąbrowa Napoleonów” o wysokich walorach krajobrazowych i przyrodniczych.

Miasto i gmina Uniejów:

  • zamek w Uniejowie – XIV w. budowla gotycka wzniesiona w latach 1360–1365 w miejscu starej, drewnianej fortalicji zniszczonej przez Krzyżaków, zbudowany przez arcybiskupa Jarosława Bogorię Skotnickiego. Wielokrotnie przebudowany m.in. przez arcybiskupów – Jana Wężyka i Macieja Łubieńskiego w połowie XVII w. stanowił do czasu II rozbioru Polski jedną z rezydencji biskupów gnieźnieńskich W latach 1848–1850 generał Aleksander Toll przebudował go na klasyczny pałac;
  • kolegiata pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ufundowana przez arcybiskupa Bogorię Skotnickiego w 1349 r. Wielokrotnie przebudowywana zachowała wiele elementów wystroju reprezentujących kolejne style, od gotyckiego portalu, poprzez barokowe kaplice i rokokowy ołtarz główny;
  • sarkofag błogosławionego Bogumiła z 1666 r. mieszczący się w kolegiacie;
  • późnoklasycystyczny dworek szlachecki z 1845 r.;
  • cerkiewka – kaplica grobowa rodziny Tollów z 1885 r. w formie dwukondygnacyjnego mauzoleum na planie krzyża greckiego – obsadzona kręgiem dębów, umiejscowiona w lesie na obrzeżach Uniejowa;
  • wieś Spycimierz w pobliżu Uniejowa 4 km na południowy zachód od miasta – z ciekawym układem zabudowy przestrzennej opartym na historycznych założeniach. Wieś ma zwartą zabudowę o nieregularnym, wielodrożnym rozmieszczeniu siedlisk, określoną jako „kupowa”.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

1956–1972

[edytuj | edytuj kod]

Powiat poddębicki został powołany dnia 1 stycznia 1956 w województwie łódzkim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat poddębicki złożyły się 2 miasta i 29 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów[9]:

Utworzenie powiatu poddębickiego spowodowało znaczną zmianę granicy województw łódzkiego i poznańskiego, ponieważ miasto Uniejów i aż 13 gromad zmieniło przynależność wojewódzką.

W pierwszej kolejności zlikwidowano gromady Dominikowice i Wilczków. 1 lipca 1956 roku z powiatu łęczyckiego wyłączono gromadę Drwalew, którą przyłączono do powiatu poddębickiego[11]. Granicę województw łódzkiego i poznańskiego zmodyfikowano ponownie 1 stycznia 1957 roku po przyłączeniu do powiatu poddębickiego gromady Człopy z powiatu tureckiego[12]. 1 stycznia 1958 roku do Poddębic przyłączono resztówkę Byczyna z gromady Praga[13].

1 stycznia 1959 roku zwiększono powierzchnię powiatu poddębickiego przez przyłączenie do niego części obszaru powiatu łęczyckiego: gromadę Dalików zwiększono kosztem gromady Florentynów, a gromady Gostków i Drwalew kosztem gromady Wola Niedźwiedzia; jedynie część obszaru gromady Budzynek w powiecie poddębickim włączono do gromady Parzęczew w powiecie łęczyckim[14].

W 1959 roku przeprowadzono kilka gruntownych zmian w podziale administracyjnym powiatu[15]:

W 1959 roku przeniesiono siedzibę gromady Gostków z Gostkowa do Wartkowic, a nazwę jednostki zmieniono na gromada Wartkowice[19]. Przyczyną tego było skupienie całego życia gospodarczego i kulturalnego gromady w Wartkowicach. 31 grudnia 1959 roku podbudowano gromadę Zadzim przez przyłączenie do niej zniesionej gromady Ralewice z powiatu sieradzkiego[20].

W 1961 zniesiono gromadę Przekora, a jej obszar włączono do gromad Tur, Dalików, Kałów i Praga[21].

W 1965 roku siedzibę gromady Jeżew przeniesiono do Kłoniszewa ze względu na złe warunki lokalowe (wraz ze zmianą nazwy na gromada Kłoniszew)[22], a w 1966 roku – z tych samych powodów – siedzibę gromady Mniszew przeniesiono do miejscowości Chwalborzyce (nazwę gmina Mniszew zachowano)[23].

W ramach dążenia do terytorialnego powiększenia oraz ekonomicznego umocnienia gromad zniesiono 1 lipca 1968 roku cztery gospodarczo słabe gromady z organami o nikłych kompetencjach[24]:

  • gromadę Bałdrzychów włączono do gromad Wierzchy i Praga;
  • gromadę Brudnów włączono do gromad Dalików i Drwalew;
  • gromadę Drużbin włączono do gromad Pęczniew, Wierzchy i Niemysłów;
  • gromadę Kłoniszew włączono do gromady Zygry;
  • gromadę Tur włączono do gromad Praga i Wartkowice.

1 stycznia 1970 roku siedzibę gromady Praga przeniesiono z Pragi do Poddębic a nazwę jednostki zmieniono na gromada Poddębice[25].

Z końcem 1972 roku powiat poddębicki dzielił się na dwa miasta i już tylko 16 gromad:

1973–1975

[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy. Powiat poddębicki podzielono na 2 miasta i 7 gmin[26]:

1975–1998

[edytuj | edytuj kod]

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu poddębickiego włączono głównie do nowo utworzonego województwa sieradzkiego; jedynie miasto i gmina Uniejów znalazły się w województwie konińskim[27].

1 stycznia 1977 roku zniesiono gminę Niewiesz, a jej obszar włączono do gmin Poddębice i Wartkowice[28]. 1 stycznia 1986 roku do Uniejowa włączono część wsi Kościelnica z gminy Uniejów[29]. 1 lutego 1991 roku jednoimienne miasta i gminy wiejskie Uniejów i Poddębice połączono we wspólne gminy miejsko-wiejskie[30]. 1 stycznia 1997 roku z gminy Wartkowice (woj. sieradzkie) wyłączono osadę Leźnica Wielka-Osiedle i włączono ją do gminy Parzęczew (woj. miejskie łódzkie)[31]. 1 stycznia 1998 roku do Uniejowa przyłączono obręb ewidencyjny Budy Uniejowskie z obszaru wiejskiego gminy Uniejów[32].

1999 do dziś

[edytuj | edytuj kod]

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w nowym województwie łódzkim przywrócono powiat poddębicki[33] o identycznym kształcie co w 1975 roku (jednak o innym podziale administracyjnym, ponieważ gminy Niewiesz nie reaktywowano, a obecne gminy Poddębice i Uniejów były niegdyś podzielone na miasta i gminy).

Przyłączenie gminy Uniejów do województwa łódzkiego spotkało się ze sprzeciwem ludności gminy, powołującej się na względy przemawiające za przynależnością do województwa wielkopolskiego. Wniosek ten był jednak nieformalny i miał charakter sygnalny, przez co nie został uwzględniony[34].

W porównaniu z obszarem z 1956 roku jedynie obszar dawnych gromad Ładawy i Mniszew leży obecnie na terenie powiatu łęczyckiego – pozostałe są ponownie w powiecie poddębickim.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 42 456 100 21 482 50,60 20 974 49,40
Miasto 10 865 25,59 5716 13,46 5149 12,13
Wieś 31 591 74,41 15 766 37,13 15 825 37,27
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu poddębickiego w 2014 roku[35].


Regiony partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Współpraca zagraniczna[36]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  3. ↑ Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 R., GUS, 30 czerwca 2020.
  4. ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Pęczniew na lata 20 10 – 2013 z perspektywą do roku 2017. Wójt Gminy Pęczniew, 2010. s. 35. [dostęp 2014-09-08].
  5. ↑ Rejestr pomnikowych drzew – dąb w Zadzimiu.
  6. ↑ Rejestr drzew pomnikowych – dąb w uroczysku w Woli Flaszczynie.
  7. ↑ Monumental trees – dęby w Zalesiu.
  8. ↑ Monumental trees – topola biała w Zalesiu.
  9. ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 286.
  10. ↑ a b Obecnie w powiecie łęczyckim.
  11. ↑ Dz.U. z 1956 r. nr 23, poz. 106.
  12. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 29.
  13. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 58, poz. 298.
  14. ↑ Dz.U. z 1958 r. nr 76, poz. 392.
  15. ↑ Uchwała Nr 57/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 3 września 1959 r.. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  16. ↑ Uchwała Nr 58/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 3 września 1959 r.. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  17. ↑ Z gromady Góra Bałdrzychowska.
  18. ↑ Z gromady Wilczyca.
  19. ↑ Uchwała Nr 59/59 WRN w Łodzi z dnia 3 września 1959 r.. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  20. ↑ Dz.U. WRN w Łodzi z 1959 r., Nr 8, poz. 31. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  21. ↑ Uchwała Nr 50/X PPRN w Poddębicach z 10 lipca 1959 roku. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
  22. ↑ Uchwała nr VII/11/65 GRN w Jeżewie z dnia 28 marca 1965 r. oraz uchwała nr 114 Powiatowej Rady Narodowej w Poddębicach z dnia 30 marca 1965 r.. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 czerwca 2015)].
  23. ↑ Uchwała Nr. VIII/10/66 GRN w Mniszewie z dnia 30 marca 1966 r. oraz uchwała Nr VI/114/66 Powiatowej Rady Narodowej w Poddębicach z dnia 26 kwietnia 1966 r.. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 czerwca 2015)].
  24. ↑ Uchwała Nr XIV/70/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 15 marca 1968 r.. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
  25. ↑ Nr III/12/69 WRN w Łodzi z dnia 25 września 1969 roku. [dostęp 2008-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  26. ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974.
  27. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
  28. ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 41, poz. 244.
  29. ↑ M.P. z 1986 r. nr 32, poz. 238.
  30. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12.
  31. ↑ Dz.U. z 1996 r. nr 155, poz. 759.
  32. ↑ Dz.U. z 1997 r. nr 116, poz. 742.
  33. ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.
  34. ↑ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji: Ocena nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa.
  35. ↑ Powiat poddębicki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  36. ↑ Regiony partnerskie.
Województwo łódzkie
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Inne zagadnienia

Powiat poddębicki
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu poddębickiego

Powiat poddębicki (1956–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1956–75)
Gromady (1956–72)
Gminy wiejskie (1973–75)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiat_poddębicki&oldid=74483866”