Rojownik
 Rojownik włochaty | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
rojownik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Jovibarba Opiz Seznam Rostlin Kveteny Ceské 54. Jul-Dec 1852 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Jovibarba hirta (L.) Opiz[3] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Rojownik, rojnik[5], rojniczek[6][7] (Jovibarba Opiz) – rodzaj roślin należący do rodziny gruboszowatych. W zależności od ujęcia systematycznego jest to rodzaj siostrzany względem rodzaju rojnik (Sempervivum) ewentualnie sekcja w obrębie tego rodzaju. Należą tu także w zależności od ujęcia dwa[8] lub trzy gatunki występujące w Europie i Azji[4], z czego dwa rosną dziko w granicach Polski (rojownik pospolity J. sobolifera i włochaty J. hirta)[5]. Są to byliny monokarpiczne[4].
Rośliny uprawiane są jako ozdobne w ogrodach skalnych, na suchych rabatach i murach[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny o pędzie nierozgałęzionym, gruboszowatym, osiągającym od 8 do 25 cm wysokości[4].
- Liście
- Skrętoległe, siedzące, gruboszowate, tworzą przyziemną rozetę. Blaszka podługowata do owalnej, osiągająca długość 2–4 (rzadziej 6) cm, naga lub orzęsiona na brzegach[4].
- Kwiaty
- Siedzące lub krótkoogonkowe (do 1 mm długości) tworzą szczytową wierzchotkę. Kwiaty wzniesione w górę, 6–7-krotne. Działki kielicha połączone u nasady, podobne do siebie[4]. Płatki korony kwiatu prosto wzniesione, zielonkawobiałe, zielonkawożółtawe i żółtawe, na brzegu frędzlowato postrzępione[4][7], gruczołowato owłosione[7]. Pręciki w liczbie dwukrotnie większej od członów okółku okwiatu; o nitkach przyległych do płatków korony. Słupek prosto wzniesiony, o kulistej zalążni i znacznie krótszej od niej szyjki[4].
- Owoce
- Torebki wzniesione, zawierające nasiona zwykle brązowe, prążkowane[4].
- Rośliny podobne
- Rośliny z rodzaju rojnik różnią się odgiętymi i całobrzegimi płatkami, kwiatami 8 do 16-krotnymi[4].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna[2]
Rodzaj Jovibarba należy do rodziny gruboszowatych Crassulaceae, do rzędu skalnicowców (Saxifragales) i wraz z nim do okrytonasiennych. W obrębie gruboszowatych należy do podrodziny Sedoideae, plemienia Sedeae, podplemienia Sedinae[9]. Bywa łączony z rodzajem rojnik Sempervivum[8][10], wraz z którym tworzy klad. Oba taksony są jednak monofiletyczne (siostrzane). Rozdzielenie ich linii nastąpiło ok. 5–9 milionów lat temu, przy czym większość gatunków w obu rodzajach wyewoluowała w ciągu ostatnich dwóch milionów lat[11].
Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[5], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World Online[8] i World Flora Online[10]
- rojownik pospolity, rojnik pospolity Jovibarba sobolifera (Sims) Opiz ≡ Sempervivum globiferum subsp. globiferum
- rojownik włochaty, rojnik włochaty Jovibarba hirta (L.) Opiz ≡ Sempervivum globiferum subsp. hirtum (L.) 't Hart & Bleij
- rojownik Heuffela, rojniczek Heuffela[6] Jovibarba heuffelii (Schott) Á. Löve & D. Löve ≡ Sempervivum heuffelii Schott
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Rośliny te wymagają stanowisk słonecznych, podłoża mineralnego i przepuszczalnego. Rozmnażane są przez wysiew nasion lub rozdzielanie rozet przybyszowych[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b c d e f g h i j k Richard A. Lis: Jovibarba (de Candolle) Opiz. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e Beata Grabowska, Tomasz Kubala, Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 505, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812.
- ↑ a b c Sempervivum L.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-08].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
- ↑ a b Jovibarba Opiz. [online], WFO.
- ↑ Johannes T. Klein, Joachim W. Kadereit, Phylogeny, Biogeography, and Evolution of Edaphic Association in the European Oreophytes Sempervivum and Jovibarba (Crassulaceae), „International Journal of Plant Sciences”, 176 (1), 2015, DOI: 10.1086/677948.