Samizdat
Samizdat (ros. самиздат, od samodiejatielnoje izdatielstwo – wydawnictwo samodzielne) – określenie zwalczanej przez władze tzw. literatury drugiego obiegu, powstającej poza zasięgiem cenzury w ZSRR od końca lat 50. XX w.[1][2]
Nazwą tą określa się też niekiedy podobne publikacje wydawane w innych krajach bloku wschodniego[2].
Prawdopodobnie pierwszy raz określenia „samizdat” użył w latach czterdziestych poeta Nikołaj Głazkow na rozpowszechnianych w formie maszynopisów zbiorach swoich wierszy[3].
Jednym z pierwszych samizdatowych czasopism był założony w 1959 r. przez dziennikarza Aleksandra Ginzburga almanach poetycki „Sintaksis”[3].
Od kwietnia 1968 r. wydawana była „Kronika Bieżących Wydarzeń”, w której upowszechniano bieżące informacje na temat działań ruchu dysydenckiego i stosowanych wobec niego przez władze komunistyczne represji[3].
W największym stopniu samizdat rozwijał się w dużych miastach rosyjskiej SRR, takich jak: Moskwa, Leningrad i Nowosybirsk. Ale rozwinął się on również w kilku innych republikach, gdzie akcentowane w nim było znaczenie tradycji narodowych, walki z rusyfikacją kultury i promowaniem języków narodowych[3].
Na znaczną skalę samizdat rozwinął na Litwie. Najważniejszym niezależnym litewskim pismem była „Kronika Kościoła Katolickiego na Litwie”[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ samizdat, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-05-30].
- ↑ a b Halina Uchto, O literaturze rosyjskiej na stronach internetowych, „Studia – konteksty pogranicza” (2), 2018, s. 32 [dostęp 2024-06-03] (ang.).
- ↑ a b c d e Katalog niezależnych czasopism i druków zwartych wydawanych w państwach Układu Warszawskiego oraz czasopism białoruskich wydawanych po 1991 roku w zbiorach Biblioteki Naukowej Fundacji Ośrodka KARTA, s. 2–11.