Sasebi
| Damaliscus | |||
| Sclater & Thomas, 1894[1] | |||
 Sasebi właściwy (D. lunatus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
sasebi | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Antilope pygargus Pallas, 1767 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Sasebi[3] (Damaliscus) – rodzaj ssaków z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki zamieszkujące Afrykę[4][5][6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 140–268 cm, ogona 30–45 cm, wysokość w kłębie 90–134 cm; masa ciała samic 56–139 kg, samców 68–168 kg[5][7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniowali w 1894 roku angielscy zoolodzy Philip Lutley Sclater & Oldfield Thomas w pierwszej części publikacji swojego autorstwa dotyczącej historii naturalnej antylop[1]. Na gatunek typowy autorzy wyznaczyli (oryginalne oznaczenie) sasebi przylądkowego (D. pygargus).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Damalis: gr. δαμαλις damalis ‘młoda krowa, jałówka’[8]. Gatunek typowy: Gray wymienił kilka gatunków – Antilope lunata Burchell, 1823, Antilope pygargus Pallas, 1767, Antilope albifrons Burchell, 1824 (= Antilope pygargus Pallas, 1767), Antilope zebra J.E. Gray, 1838, Antilope koba Erxleben, 1777 (= Antilope buselaphus Pallas, 1766) i Antilope senegalensis Children, 1826 (= Antilope lunata Burchell, 1823) – z których gatunkiem typowym jest Antilope lunata Burchell, 1823.
- Damaliscus: rodzaj Damalis C.H. Smith, 1827 (bawolec); łac. przyrostek zdrabniający iscus[8].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]W zależności od ujęcia systematycznego do rodzaju zalicza się 2 (D. pygargus i D. lunatus)[9][7], 4 (D. pygargus, D. lunatus, D. superstes i D. korrigum)[6] lub 11 (D. pygargus, D. phillipsi, D. lunatus, D. superstes, D. korrigum, D. tiang, D. ugandae, D. eurus, D. jimela, †D. selousi i D. topi)[5][4] występujących współcześnie gatunków; tutaj klasyfikacja za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)[9][7]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[5][4][7] | Rozmieszczenie geograficzne[5][4][7] | Podstawowe wymiary[5][7][b] | Status IUCN[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Damaliscus pygargus | (Pallas, 1767) | sasebi przylądkowy | 2 podgatunki | Południowa Afryka (Prowincja Przylądkowa Wschodnia na północ od Karru i KwaZulu-Natal na północ do granicy z Botswaną, rozłączona populacja w południowej Prowincji Przylądkowej Zachodniej); introdukowany do Zimbabwe, Namibii i wschodniej Botswany | DC: 140–160 cm DO: 30–45 cm MC: 56–86 kg |
LC |
 |
Damaliscus lunatus | (Burchell, 1823) | sasebi właściwy | 9 podgatunków (w tym 1 wymarły) | bardzo rozdrobniony od Burkina Faso i Ghany do wschodniego Czadu, północnej Republiki Środkowoafrykańskiej, wschodniego Sudanu, południowo-zachodniej Etiopii i przybrzeżnej Somalii na południe do południowej Demokratycznej Republiki Konga, wschodniej Angoli, północno-wschodniej Namibii, północnej Botswany i północno-wschodniej Południowej Afryki | DC: 185–223 cm DO: około 45 cm MC: 90–168 kg |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Opisano również kilka gatunków wymarłych w czasach prehistorycznych:
- Damaliscus ademassui Vrba, 1997[11] (późny pliocen)
- Damaliscus agelaius A.W. Gentry & A. Gentry, 1978[12] (późny pliocen–środkowy plejstocen)
- Damaliscus cuiculi Arambourg, 1979[13] (późny pliocen)
- Damaliscus eppsi Harris, 1991[14] (późny pliocen–wczesny plejstocen)
- Damaliscus gentryi Vrba, 1977[15] (późny pliocen)
- Damaliscus hypsodon Faith, Potts, Plummer, Bishop, Marean & Tryon, 2012[16] (środkowy i późny plejstocen)
- Damaliscus niro (Hopwood, 1936)[17] (środkowy plejstocen)
- Damaliscus strepsiceras Geraads, 2004[18] (wczesny plejstocen)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b P.L. Sclater & O. Thomas: The book of antelopes. Cz. 1. London: R.H. Porter, 1894, s. 3, 51. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. On the arrangement of the hollow-horned ruminants (Bovidæ). „The Annals and Magazine of Natural History”. 18, s. 233, 1846. (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 177. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 352–354. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman, W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 701–704. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Damaliscus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 615–616. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 215–216, 1904. (ang.).
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-03]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-27]. (ang.).
- ↑ E.S. Vrba. New fossils of Alcelaphini and Caprinae (Bovidae: Mammalia) from Awash, Ethiopia, and phylogenetic analysis of Alcelaphini. „Palaeontologia africana”. 34, s. 170, 1997. (ang.).
- ↑ A.W. Gentry & A. Gentry. Fossil Bovidae (Mammalia) of Olduvai Gorge, Tanzania, Part 1. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Geology”. 29, s. 402, 1978. (ang.).
- ↑ C. Arambourg: Vertébrés villafranchiens d’Afrique du Nord (artiodactyles, carnivores, primates, reptiles, oiseaux). Paris: Fondation Singer-Polignac, 1979, s. 84. ISBN 978-29-00-92704-5. (fr.).
- ↑ J.M. Harris: Family Bovidae. W: J.M. Harris (red.): Koobi fora research project. Cz. 3: The Fossil Ungulates: Geology, Fossil Artiodactyls, and Palaeoenvironments. Oxford: Clarendon Press, 1991, s. 195. ISBN 0-19-857399-5. (ang.).
- ↑ E.S. Vrba. New species of Parmularius Hopwood AND Damaliscus Sclater and Thomas (Alcelaphini, Bovidae, Mammalia) from Makapansgat, and comments on faunal chronological correlation. „Palaeontologia africana”. 20, s. 143, 1977. (ang.).
- ↑ J.T. Faith, R. Potts, T.W. Plummer, L.C. Bishop, C.W. Marean & C.A. Tryon. New perspectives on middle Pleistocene change in the large mammal faunas of East Africa: Damaliscus hypsodon sp. nov. (Mammalia, Artiodactyla) from Lainyamok, Kenya. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 361–362, s. 85, 2012. DOI: 10.1016/j.palaeo.2012.08.005. (ang.).
- ↑ A.T. Hopwood. New and little-known fossil mammals from the Pleistocene of Kenya Colony and Tanganyika Territory—I. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 17 (102), s. 640, 1936. DOI: 10.1080/00222933608655164. (ang.).
- ↑ D. Geraads, V. Eisenmann & G. Petter: The large mammal fauna of the Oldowan sites of Melka Kunture. W: J. Chavaillon & M. Piperno: Studies on the Early Paleolithic site of Melka Kunture, Ethiopia. Florence: Istituto Italiano di Preistoria e Protostoria, 2004, s. 188. ISBN 978-88-6045-015-9. (ang.).