Skalinek czarny
| Petroica traversi[1] | |||
| (Buller, 1872) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
skalinek czarny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Skalinek czarny[3] (Petroica traversi) – gatunek małego ptaka z rodziny skalinkowatych (Petroicidae). Występuje endemicznie na Wyspach Chatham i jest narażony na wyginięcie.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Skalinek czarny został odkryty przez Henry’ego T. Traversa na początku roku 1872[4]. Gatunek opisał naukowo Walter Buller w roku 1872 w dziele A history of the birds of New Zealand. Buller nadał mu nazwę Miro traversi; nazwa gatunkowa upamiętnia odkrywcę, a obecna nazwa rodzajowa, Petroica, pochodzi od greckich słów petros (skała) oraz oikos (mieszkanie, dom)[5]. Nie wyróżnia się podgatunków[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi 15,2 cm, w tym ogona około 6,6 cm i dzioba (wzdłuż dolnej szczęki) 1,8 cm. Skrzydło mierzy 8,6 cm, natomiast skok 2,8 cm[4]. Sylwetką przypomina rudzika (co znalazło odzwierciedlenie w angielskiej nazwie, Black robin). Upierzenie w większości czarne, pióra u nasady ołowianoszare. Tęczówka brązowa, dziób czarny. Nogi brązowoczarne, spód stopy żółtawy.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Zasięg występowania obejmuje 4 km² na Wyspach Chatham; zasiedla wyspy Mangere i Rangatira (South East Island). Środowisko życia stanowią nizinne, zakrzewione lasy[7].
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Zawołanie stanowi pojedynczy, wysoki dźwięk. Pieśń samca jest prosta i złożona z 5–7 dźwięków. Owadożerny, pożywienia szuka na ziemi lub na niskich gałęziach[7]. Sezon lęgowy trwa od wczesnego października do późnego grudnia. Gniazdo mieści się w dziupli lub innym otworze drzewa lub też w złamanym pniu. Samica składa 1–3 kremowych jaj o fioletowawych plamkach. Inkubacja trwa około 18 dni. Oba ptaki z pary uczestniczą w karmieniu. Młode opuszczają gniazdo w wieku 23 dni, jednak są jeszcze karmione przez rodziców dopóki nie ukończą 65. dnia życia[8].
Status, zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Według IUCN gatunek klasyfikowany jest jako gatunek narażony na wyginięcie (VU – vulnerable)[2]; przed 2022 rokiem był uznawany jako gatunek zagrożony wyginięciem (kategoria EN – endangered). Pod koniec XIX wieku liczebność populacji skalinków czarnych gwałtownie zmalała. W 1980 roku wynosiła zaledwie 5 osobników: trzy samce i dwie samice. W 1981 roku liczba osobników wzrosła do siedmiu, w roku 1990 około 116, w 1998 – 226, zaś w roku 1999 już 254 (w tym 178 dorosłych). Wiosną 2011 roku, w trakcie liczenia osobników tego gatunku, na wyspie Rangatira stwierdzono 190 dorosłych osobników, zaś na Mangere – 34. Łącznie z młodymi było wtedy 260 ptaków tego gatunku[7].
Zagrożenia dla Petroica traversi stanowią przywiezione na wyspę szczury, zdziczałe koty oraz myszy, a także świnie domowe. Introdukcja szpaków zwyczajnych (Sturnus vulgaris) może stanowić poważny problem w przyszłości, z powodu zajmowania miejsc lęgowych oraz drapieżnictwa. Problem stanowi także potencjalna hybrydyzacja ze skalinkiem wielkogłowym (Petroica macrocephala). Z powodu niszczenia lasów na wyspie Little Mangere, osobniki na niej żyjące zostały przeniesione na wyspę Mangere. W latach 1980–1981 próbowano wykorzystać krzakówkę długodziobą (Gerygone albofrontata) jako zastępczą matkę dla jaj i piskląt skalinków czarnych, ale nie udało się jednak tego zrealizować. W latach 1981–1982 trzy pisklęta samicy o imieniu Old Blue zostały oddane pod opiekę skalinka wielkogłowego; przeżyły i zostały sprowadzone na wyspę Mangere. Zaczęto dalej stosować tę technikę, a pisklęta po uzyskaniu wieku dorosłego sprowadzono na wyspę Rangatira. Na obu wyspach, na których występuje P. traversi, prowadzi się ponowne zalesianie[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Petroica traversi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Petroica traversi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Petroicinae Mathews, 1919-20 - skalinki (wersja: 2020-05-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-16].
- ↑ a b Walter Lawry Buller: A history of the birds of New Zealand. Londyn: John van Voorst, 187.
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 300. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Australasian robins, rockfowl, rockjumpers, Rail-babbler. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-16]. (ang.).
- ↑ a b c d Black Robin Petroica traversi. BirdLife International. [dostęp 2013-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 września 2015)].
- ↑ Black Robin. Kiwi Conservation Club, kwiecień 2001. [dostęp 2013-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).