Torpedowce typu Springeren

Torpedowce typu *Springeren*
	; „Havkatten” podczas II wojny światowej
Kraj budowy	Dania
Użytkownicy	Kongelige Danske Marine
Stocznia	Orlogsværftet, Kopenhaga
Wejście do służby	1917-1920
Wycofanie	1940-1949
Zbudowane okręty	10
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 93 tony; pełna: 109 t
Długość	38,5 metra
Szerokość	4,25 m
Zanurzenie	2,74 m
Napęd	1 maszyna parowa potrójnego rozprężania o mocy 2000 KM; 2 kotły, 1 śruba
Prędkość	24,6 węzła
Zasięg	425 Mm przy prędkości 14 węzłów
Załoga	24
Uzbrojenie	2 działa kal. 57 mm (2 x I); 2 wt kal. 450 mm (2 x I)

Torpedowce typu Springeren – duńskie torpedowce z okresu międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1916–1920 w stoczni Orlogsværftet w Kopenhadze zbudowano dziesięć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Kongelige Danske Marine w latach 1917–1920. W 1929 roku sześć jednostek przebudowano na trałowce. Trzy okręty skreślono z listy floty w 1940 roku, a podczas wojny cztery zostały samozatopione, trzy zostały zdobyte przez Niemców, a jeden internowano w Szwecji. Ocalałe z wojny okręty zostały wycofane ze służby w latach 1946-1949.

Projekt i budowa

Od końca XIX wieku Duńska Marynarka Wojenna rozwijała klasę torpedowców, początkowo budowanych według wzorów zagranicznych. W 1907 roku zbudowała na licencji francuskiego Normanda w kopenhaskiej stoczni niewielki torpedowiec „Ormen”, a w kolejnych latach krótkie serie po trzy większe okręty typów Søridderen, Tumleren i Hvalrossen^[1]. Po wybuchu I wojny światowej, w której Dania pozostała neutralna, zaszła konieczność doposażenia marynarki w dużą liczbę nowych tańszych torpedowców. Projekt okrętów typu Springeren, opracowany w Danii, bazował na zbudowanym na licencji Normanda w 1907 roku torpedowcu „Ormen”^[1]. Okręty były od początku przestarzałe, jednak niski koszt budowy zaowocował zbudowaniem dużej serii jednostek^[2].

Wszystkie torpedowce typu Springeren zostały zbudowane w stoczni Orlogsværftet w Kopenhadze^[1]^[2]. Stępki okrętów położono w latach 1916-1919 i w tych samych latach zostały zwodowane^[2].

Okręt	Oznaczenie burtowe	Stocznia	Początek budowy	Wodowanie	Wejście do służby
„Springeren”	1920 - 10, 1923 - B2, 1929 - S1	Orlogsværftet	kwiecień 1916	8 lipca 1916	luty 1917
„Støren”	1920 - 9, 1923 - B3, 1929 - S2		1916	5 sierpnia 1916	kwiecień 1917
„Søløven” („Søridderen”, „Hajen”)	1920 - 8, 1923 - B4, 1929 - S3		kwiecień 1916	9 września 1916	maj 1917
„Søhunden”	1920 - 7, 1923 - B5, 1929 - S4		1916	6 stycznia 1917	1917
„Havhesten” („Havørnen”)	1920 - 6, 1923 - B6, 1929 - S5		1916	16 lutego 1917
„Narhvalen”	1920 - 5, 1923 - B7, 1929 - S6		?	4 kwietnia 1917
„Makrelen”	1920 - 4, 1923 - B8, 1929 - R2		1917	30 stycznia 1918	1918
„Nordkaperen”	1920 - 3, 1923 - B9, 1929 - R3		?	16 marca 1918	1918
„Havkatten”	1920 - 2, 1923 - B10, 1929 - R4		listopad 1918	3 maja 1919	maj 1920
„Sælen”	1920 - 1, 1923 - B11, 1929 - R5		1919	30 września 1919	czerwiec 1920

Dane taktyczno-techniczne

Okręty typu Springeren były niewielkimi torpedowcami o długości całkowitej 38,5 metra, szerokości 4,25 metra i zanurzeniu 2,74 metra^[1]^[2]. Wyporność standardowa wynosiła 93 tony, zaś pełna 109 ton^[2]. Okręty napędzane były przez maszynę parową potrójnego rozprężania o mocy 2000 KM, do której parę dostarczały dwa kotły^[1]^[2]. Jednośrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 24,6 węzła^[1]^[2]. Okręty zabierały zapas 15 ton węgla, co zapewniało zasięg wynoszący 425 Mm przy prędkości 14 węzłów^[2].

Okręty wyposażone były w dwie wyrzutnie torped kalibru 450 mm: stałą na dziobie i obrotową na pokładzie^[2]^[3]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa pojedyncze 6-funtowe działa pokładowe kalibru 57 mm L/40 M1885^[2]^[3]^[a].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 24 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1]^[2].

Służba

Torpedowce typu Springeren były sukcesywnie przyjmowane do służby w Kongelige Danske Marine w latach 1917–1920^[2]. W 1929 roku pierwszych sześć jednostek przebudowano na trałowce, pozbawiając je pokładowych wyrzutni torped i instalując wyposażenie trałowe^[2]^[b]. Pierwsze dwie jednostki („Støren” i „Søhunden”) zostały wycofane ze służby w czerwcu 1940 roku, już po zajęciu Danii przez Niemcy^[1]^[2]. Podczas próby zajęcia duńskiej floty 29 sierpnia 1943 roku, trzy okręty zostały zdobyte przez Niemców, zaś cztery zostały samozatopione, z tego trzy w kopenhaskim porcie^[2]^[4]. Jedynie „Havkatten” zdołał uciec i został internowany w Szwecji^[1]^[2]. Po zakończeniu wojny ocalałe cztery okręty powróciły do Danii, lecz zostały skreślone z listy floty w latach 1946-1949^[1]^[4].

Uwagi

↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 353 podaje, że kaliber dział wynosił 75 mm.
↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 382 podaje, że przebudowa na trałowce odbyła się około 1923 roku.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 353.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Gogin 2018 ↓.
↑ ^a ^b Parkes 1934 ↓, s. 144.
↑ ^a ^b Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 382.

Bibliografia

Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
Ivan Gogin: SPRINGEREN torpedo boats (1917-1920). Navypedia. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).

[4] Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 353 podaje, że kaliber dział wynosił 75 mm.

[5] Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 382 podaje, że przebudowa na trałowce odbyła się około 1923 roku.

[CITEREFGardinerGray1985353-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 353.

[CITEREFGogin2018-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Gogin 2018 ↓.

[CITEREFParkes1934144-3] Parkes 1934 ↓, s. 144.

[CITEREFGardinerChesneau1980382-6] Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 382.

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]