Tulipanowiec amerykański

Tulipanowiec amerykański

Kwiat
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	magnoliowce
Rodzina	magnoliowate
Rodzaj	tulipanowiec
Gatunek	tulipanowiec amerykański
Nazwa systematyczna
Liriodendron tulipifera L. Sp. pl. 1:535. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg

Tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera L.) – jeden z dwóch gatunków tulipanowca. Jest okazałym drzewem zrzucającym liście na zimę. W swej ojczyźnie należy do najwyższych drzew liściastych, często wystaje ponad poziom dębów, klonów oraz innych drzew, wraz z którymi współtworzy lasy. Rośnie szybko, osiąga wiek 200–300 lat.

Drzewo jesienią

Kora

Liść

Kwiat

Owoce

Zasięg geograficzny

Ojczyzną tulipanowca są wschodnie i południowo-wschodnie części Ameryki Północnej (dziewicze lasy Appalachów). Jest on już od ponad 300 lat sadzony również w Europie jako drzewo parkowe i ozdobne. Można też gatunek ten spotkać w nasadzeniach ulicznych.

Morfologia

Pokrój

U młodych okazów korona jest wąska i stożkowata, u dorosłych bardzo wyniosła, jednak niezbyt szeroka, w stanie bezlistnym bardzo rzadka, a po rozwinięciu się liści bardzo gęsta i zwarta, dająca głęboki cień. Dorasta nawet do 60 m, w Polsce tylko około 25–35 m. Pień gruby i prosty, prawie zawsze pojedynczy. Średnica: do 3 m. Konary grube i niezbyt długie, w dolnej części korony często prawie poziome, wyżej ukośnie wzniesione.

Kora

Jest szara lub brunatna, lekko spękana. Surowa i zielona była niegdyś uważana za afrodyzjak (żuto ją jak gumę do żucia). Pędy nieowłosione, z dobrze widocznymi bliznami liściowymi, błyszcząco czerwonobrązowe. Pączki do 1 cm długości, owalne, nieco ściśnięte.

Liście

Mają długość 10–15 cm i szerokość 12–20 cm, są wykształcone w sposób wykluczający pomyłkę z innym gatunkiem (prócz tulipanowca chińskiego), w zarysie czworokątne i podzielone na cztery nierównej wielkości klapy, których wzdłużne brzegi przebiegają prawie równolegle do siebie. Liść jest z przodu jakby ucięty albo lekko wycięty. Jego górna powierzchnia jest błyszcząca, żywo zielona, a dolna nieco jaśniejsza i z lekka pokryta woskiem. Jesienią liście przebarwiają się na złotożółto. Ogonki liściowe od 10 do 12 cm długości.

Kwiaty

Są obupłciowe i owadopylne. Rosną pojedynczo na końcach gałązek, przy rozkwitaniu początkowo kielichowate, potem szerzej rozwarte. Płatki u nasady żółtozielone, wyżej pomarańczowe, a na szczycie znów żółtozielone. Pręciki grube i mięsiste, mają 3–5 cm długości. Zalążnie skupione w środku na stożku. Kwitnienie zaczyna się już w kwietniu na południu Stanów Zjednoczonych, na północy zaś w czerwcu. W Polsce kwitnie na przełomie czerwca i lipca. Kwiaty tulipanowca są uważane za jedne z najprymitywniejszych wśród roślin okrytonasiennych. Cechuje je jednakowość płatków korony i działek kielicha, które są określane wspólnym mianem listków okwiatu, oraz świdrowate ułożenie wszystkich części kwiatu. Tulipanowiec jest ważnym miododajnym drzewem USA. Miód jest ciemnoczerwony, dobry jakościowo.

Owoce

To jedno- lub dwunasienne oskrzydlone orzeszki, w liczbie 80–100 na sterczących, szyszkowatych owocostanach, które mają do 10 cm długości. Dojrzewają w październiku lub w listopadzie. Rozpadają się zwykle na drzewach. Są roznoszone przez wiatr na odległość 4–5 razy większą niż wysokość drzewa. Ich zdolność kiełkowania wynosi 4–7 lat. Są ważnym źródłem pożywienia dla wielu ptaków i ssaków. Tulipanowiec wytwarza bardzo duże ilości nasion, jednak większość z nich jest płonna.

Korzenie

Korzenie główne grube i mięsiste, głęboko sięgające. Wrażliwe na zbicie gleby i bardzo łamliwe, uszkodzone szybko gniją. Stosowane są jako dodatek smakowy do niektórych gatunków piwa.

Drewno

Biel kremowobiały (stąd często używana nazwa angielska whitewood), twardziel bladozielona lub jasnożółta do brązowej, z czerwonymi, brunatnymi lub nawet czarniawymi promieniami (w zależności od składu gleby). Drewno posiada piękne słoje, jest lekkie i miękkie, niezwykle łatwe w obróbce, lecz niezbyt odporne na czynniki zewnętrzne i grzyby, dlatego polecane głównie do zastosowań wewnętrznych. Jest stosowane w przemyśle papierniczym, do wyrobu wysokiej jakości oklein i paneli, do produkcji ołówków, zapałek, części rozmaitych narzędzi oraz instrumentów muzycznych.

Ekologia

Gatunek występujący w naturze w dolinach rzek, na wilgotnych zboczach górskich. Występuje głównie jako domieszka do innych drzew w lasach liściastych i mieszanych, chociaż czasami tworzy czyste drzewostany. Lubi gleby świeże i żyzne, obojętne do lekko kwaśnych, unika natomiast zbyt mokrych, jak również bardzo suchych oraz wapiennych. W Europie Środkowej wytrzymuje warunki zimowe, choć młode osobniki mogą przemarzać podczas dużych mrozów. Drzewo światłolubne, wymagające stanowisk nasłonecznionych lub co najwyżej lekko zacienionych.

Linki zewnętrzne

• Opis gatunku i substancje czynne zawarte w tulipanowcu – giftpflanzen.com