Wikipedysta:Aotearoa/hebrajski
Transkrypcja alfabetu hebrajskiego
litera | transkrypcja[1] | transkrypcja MSWiA[2] |
---|---|---|
א | ’ [3] , – [1] | a |
בּ | b [5] | b |
ב | w | w |
ג גּ | g [5] | g |
ד דּ | d [5] | d |
ה | h , – [2] | h |
ו | w | w |
ז | z | z |
ח | ch | ch |
ט | t | t |
י | j | j |
כּ ךּ | k [5] | k |
כ ךְ ך | ch | ch |
ל | l | l |
מ ם | m | m |
נ ן | n | n |
ס | s | s |
ע | ’ [3] , – | – |
פּ | p [5] | p |
פ ף | f | f |
צ ץ | c | c |
ק | k | k |
ר | r | r |
שׁ | sz | sz |
שׂ | s [6] | s |
ת תּ | t [5] | t |
[11] ג׳ | dż | dż |
[11] ז׳ | ż | ż |
[11] צ׳ ץ׳ | cz | cz |
[12] ד׳ | z | |
[13] ת׳ | s | |
[14] ח׳ | ch | |
[15] ס׳ | s | |
[16] ר׳ ע׳ | gh | |
אַ ַ | a | a |
אֲ ֲ | a | a |
אָ ָ | a, o [10] | a, o |
אָי ָי | a, aj [8] | |
אֶ ֶ | e | e |
אֶי ֶי | e, ej [7] | |
אֱ ֱ | e | e |
אֵ ֵ | e | e |
אֵי ֵי | e, ej [7] | |
אְ ְ | – , e [4] | e |
אִ ִ | i | i |
אִי ִי | i | i |
אֳ ֳ | o | o |
אֺ ׂ | o | o |
וֹ | o [9] | o |
אֻ ֻ | u | u |
וּ | u [5] | u |
ּ | – [5] |
- [1] Jako a jeżeli występuje w stojącym na początku wyrazu rodzajniku al- (אל-) stosowanym w nazwach pochodzenia arabskiego, np. בִּיר אל-מַכְּסוּר → Bir al-Maksur.
- [2] pomijane na końcu wyrazu, jeżeli występuje bez dageszu
- [3] zaznaczane w środku wyrazu przed samogłoską oraz kiedy pominięcie spowoduje błędne przeczytanie wyrazu hebrajskiego
- [4] Nie zaznacza się samogłoski zredukowanej (tzw. szwa), gdy jest to szwa spoczywające (shva naḥ), natomiast szwa zgłoskotwórcze, zwane też ruchomym (shva na), oddaje się jako e tylko wtedy, kiedy jest to konieczne, aby jak najlepiej oddać współczesną wymowę hebrajską (tzn. kiedy jest wymawiane). Szwa zgłoskotwórcze oddaje się jako e przeważnie w następujących przypadkach: na początku wyrazu (z pierwszą spółgłoską wyrazu); po samogłosce długiej (tj. ָ, ָי, ֶי, ֵ, ֵי, ִי, ׂ, וֹ, וּ), która nie jest nieakcentowana; gdy znajduje się pod spółgłoską, która jest w zapisie powtórzona (np. לְלֶ); gdy znajduje się pod spółgłoską z dageszem; w pozycji pod pierwszą literą wyrazu, gdy tą literą jest י, ל, מ, נ lub ר; w pozycji pod pierwszą literą wyrazu, gdy drugą literą jest א, ה lub ע; w pozycji pod pierwszą literą wyrazu, gdy oznacza ona przedrostek: ב, ו, כ, ל, ת. Gdy sąsiadują z sobą dwie spółgłoski ze szwa to pierwsze jest pomijane, a drugie oddawane jako e.
- [5] Kropka w środku spółgłoski nazywana jest "dagesz". Oznacza ona podwojenie spółgłoski (tzw. dagesz forte) lub modyfikację litery w przypadku spółgłosek: ב, ג, ד, כ, פ, ת (tzw. dagesz lane).
W przypadku spółgłosek, poza ב, ג, ד, כ, פ, ת oraz ו, dagesz zawsze jest dageszem forte i oznacza podwojenie spółgłoski. Występuje on głównie w spółgłosce znajdującej się w środku wyrazu, przeważnie nie podwaja się spółgłoski w pozycji na początku wyrazu (także, gdy na początku znajduje się rodzajnik) lub końcu.
W przypadku spółgłosek: ב, ג, ד, כ, פ, ת dagesz może być dageszem lane i nie oznaczać podwojenia spółgłoski. W przypadku liter ג, ד, ת formy גּ, דּ, תּ z dageszem lane zapisuje się tak samo jak formy bez dagesza, tzn. g, d, t. W przypadku zaś liter ב, כ, פ formy בּ, כּ, פּ z dageszem lane zapisuje się odmiennie – w transkrypcji będą to odpowiednio bez dagesza: w, ch, f, zaś z dageszem: b, k, p. Dla tych sześciu spółgłosek zapis z dageszem oznacza dagesz lane niemal zawsze, gdy spółgłoska stoi na początku wyrazu oraz zawsze gdy znajduje się w środku lub na końcu wyrazu po szwa. Gdy któraś z tych sześciu spółgłosek występuje w środku lub na końcu wyrazu po spółgłosce, wtedy zapis z dageszem oznacza dagesz forte i podwojenie danej spółgłoski.
W przypadku ו zapis z dageszem (וּ) może oznaczać zarówno podwojenie spółgłoski (ww), jak i samogłoskę u (tzw. szurek). Zapis וּ oznacza u, gdy jest bez samogłoski; ma to miejsce zawsze na początku i końcu wyrazu oraz często w środku. Zapis וּ oznacza ww wyłącznie w środku wyrazu, gdy ma samogłoskę, np. וֶּ (-wwe-).
Spółgłoskę ה znajdującą się na końcu wyrazu z reguły w transkrypcji się pomija, wyjątek jest wtedy, gdy występuje ona z kropką (הּ), zwaną wówczas mappik, a nie dagesz – wtedy transkrybuje się ją jako -h. - [6] Jeżeli שׂ występuje bez znaku samogłoski lub szwa to transkrybuje się jako so, gdy występuje ze znakiem samogłoski lub szwa (np. שְׂ, שֶׂ, שַׂ) to transkrybuje się jako s.
- [7] w pozycji na końcu wyrazu jako -ej.
- [8] w pozycji na końcu wyrazu jako -aj.
- [9] Na końcu wyrazu zawsze oznacza o. W środku wyrazu może to być -o-, -wo- lub -ow-: -o- zapisuje sie jeżeli występuje pomiędzy dwoma spółgłoskami (np. טוֹב – tow), -wo- jeżeli znajduje się po samogłosce a przed spółgłoską (np. עָוֹן – awon), -ow- zaś jeżeli znajduje się po spółgłosce i przed samogłoską (tzn. gdy וֹ ma samogłoskę, np. לוֶֹה – lowe).
- [10] Jako o w następujących przypadkach: w sylabie nieakcentowanej zakończonej spółgłoską; przed spółgłoską z dageszem forte; w sylabie zakończonej spółgłoską (za wyjątkiem sylab zakończonych א lub ה) znajdującej się przed dywizem (makkef); przed szwa złożonym (tj.: ֲ, ֱ, ֳ).
- [11] stosowane w zapisie obcych słów.
- [12] stosowane do zapisu nazw arabskich, odpowiada literze ذ
- [13] stosowane do zapisu nazw arabskich, odpowiada literze ث
- [14] stosowane do zapisu nazw arabskich, odpowiada literze خ
- [15] stosowane do zapisu nazw arabskich, odpowiada literze ص
- [16] stosowane do zapisu nazw arabskich, odpowiada literze غ
Rodzajnik ha zapisuje się w transkrypcji z dywizem. Jeżeli znajduje się on w pierwszym wyrazie nazwy własnej, to zapisuje się go wielką literą, gdy znajduje się w kolejnych wyrazach, to zapisuje się go małą literą; wyraz znajdujący się po tym rodzajniku zapisuje się wielką literą, np. הָעֹגֶן → Ha-Ogen, אַיֶּלֶת הַשַּׁחַר → Ajjelet ha-Szachar. Podobnie zapisywane są inne przedrostki, np. רִאשׁוֹן לְצִיּוֹן → Riszon le-Cijjon. Rodzajnik al- (אל), czasem zapisywany jako el- (אֶל), stosowany w nazwach pochodzenia arabskiego, zapisywany jest oryginalnie z dywizem, również z dywizem zapisuje się go w transkrypcji stosując wielką literę tylko wtedy, gdy znajduje się na początku nazwy, np. אֻםּ אֶל-פַחְם → Umm el-Fachm, בִּיר אל-מַכְּסוּר → Bir al-Maksur.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Opracowanie własne na podstawie:
S. Wronka, Transliteracja i transkrypcja alfabetu hebrajskiego
Zasad stosowanej transkrypcji w nazwach z obszaru Izraela zamieszczonych w Nazewnictwie geograficznym świata. Zeszyt 2. Bliski Wschód
en:Dagesh (usciślenie zasad stosowania dageszu)
en:Niqqud (uściślenie zasad stosowania znaków diakrytycznych)
en:Shva (uścislenie zasad stosowania samogłoski zredukowanej)
en:Geresh (zapisy dla obcych liter) - ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż alfabet łaciński