Wojna domowa w Libanie
Wojna domowa w Libanie – wojna domowa stoczona w latach 1975–1990 w Libanie, zakończona porozumieniem z Taif (1989).
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Przyczyną wybuchu wojny były narastające antagonizmy wśród ludności zamieszkującej terytorium Libanu. Zmiany demograficzne, obecność uzbrojonych grup bojowników palestyńskich (którzy w latach 1948–1982 przybywali do Libanu jako uchodźcy), wmieszanie się Syrii, Izraela i Organizacji Wyzwolenia Palestyny w wewnętrzne sprawy Libanu doprowadziły do wybuchu walk wewnętrznych. Pierwsza strona konfliktu pozostawała na czele z radykalnie prawicowymi chrześcijańskimi Falangami Libańskimi wiernymi Baszirowi al-Dżumajilowi oraz milicjami Tygrysów prowadzonymi przez Danego Szamuna (syna byłego prezydenta Kamila Szamuna). Przeciwnikami Falangi i Tygrysów były zbrojne grupy palestyńskie częściowo zgrupowane w Organizacji Wyzwolenia Palestyny (al-Fatah, Front Wyzwolenia Palestyny, Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny), koalicja ugrupowań lewicowych muzułmanów oraz druzów z Libańskiego Ruchu Narodowego na czele z Kamalem Dżumblattem z druzyjskiej Socjalistycznej Partii Postępu) i Libańska Partia Komunistyczna skupiająca głównie chrześcijan[1][2].
Przebieg konfliktu
[edytuj | edytuj kod]Starcia zainicjowane zostały po tym, gdy w lutym 1975 roku został zastrzelony propalestyński parlamentarzysta libański Maarouf Saad (za zamachem prawdopodobnie stała libańska armia)[3]. Konflikt pogłębił się w następnym miesiącu, gdy siły Falangi dokonały masakry 27 Palestyńczyków i Libańczyków podróżujących autobusem linii Sabra-Szatila z obozu dla uchodźców do innego obozu Tall az-Zataru położonego w Bejrucie[4]. Umiarkowane przywództwo al-Fatahu stojącego na czele OWP było przeciwne akcjom odwetowym. Sprzeciw ten nie spodobał się niektórym frakcjom OWP, a także niektórym radykalniejszym działaczom al-Fatahu[5]. Wbrew stanowisku liderów OWP, Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny przeprowadził kilka odwetowych ataków na armię libańską. Walki rozgorzały na pełną skalę. Początkowo siły Fatahu wsparł prezydent Syrii Hafiz al-Asad, jednak już wkrótce poparł on prawicowych chrześcijan. W 1976 walki stopniowo objęły terytorium całego Libanu, przyjmując postać najbardziej krwawych masakr i pogromów. W maju 1976 libański prezydent Sulajman Farandżijja zwrócił się do Izraela z prośbą o udzielenie pomocy wojskowej. Izrael zaczął wówczas dostarczać sprzęt wojskowy i amunicję do oddziałów chrześcijańskich maronitów[6]. W czerwcu 1976 do Libanu wkroczyła syryjska armia, wymuszając na wszystkich stronach przyjęcie zawieszenia broni[7]. Siły syryjskie wsparły prosyryjskie ugrupowanie palestyńskie As-Sa’ika i Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – Główne Dowództwo[2].
Mimo zawieszenia broni walki trwały dalej, a w 1976 roku sojusz milicji chrześcijańskiej z poparciem armii libańskiej i syryjskiej przystąpił do oblężenia Tall az-Zataru[8]. Sześciomiesięczne oblężenie Tall az-Zatar zakończyło się zwycięstwem sił chrześcijańskich, które następnie przystąpiły do masakr. W wyniku tych działań zginęły tysiące Palestyńczyków[9].
Pod koniec lat 70. OWP przeprowadziło serię przygranicznych ataków na siły izraelskie. W odpowiedzi siły zbrojne Izraela w 1978 roku rozpoczęły operację Litani skierowaną przeciwko oddziałom OWP. W operacji wojska izraelskie wsparły siły libańskich chrześcijan. Celem misji było przejęcie kontroli nad południowym Libanem, aż do rzeki Litani. Izrael osiągnął ten cel, a OWP wraz z Arafatem wycofało się na północ do Bejrutu[10]. Armia izraelska i Armia Południowego Libanu zajęły wąski pas ziemi, określony jako strefa bezpieczeństwa[11]. W 1978 roku w czasie „wojny studniowej” Baszir al-Dżumajjil czasowo wyparł oddziały wojsk syryjskich z obszarów zamieszkanych przez chrześcijan[12].
W dalszym ciągu dochodziło do przygranicznych starć, w rezultacie czego w sierpniu 1981 roku OWP przyjęło trwającą do maja 1982 roku oficjalną politykę powstrzymywania się od odpowiedzi na izraelskie prowokacje[13]. 6 czerwca 1982 roku wojsko izraelskie rozpoczęło inwazję na Liban w celu ponownego wydalenia sił OWP z południa kraju. Wkrótce wojska izraelskie rozpoczęły oblężenie i bombardowanie Bejrutu[2]. Wraz z zakończeniem pierwszej fazy wojny domowej lider OWP Jasir Arafat, dowodzący siłami al-Fatahu w Tel al-Zaatarze, ledwo co uciekł z pogrążonego w ciężkich walkach miasta[14]. Pod koniec oblężenia miasta USA i zaangażowane politycznie w konflikt państwa europejskie wynegocjowały umowę, na skutek której Arafatowi i OWP zagwarantowano bezpieczną ewakuację z terenów Libanu do Tunisu[15]. Arafat powrócił jeszcze do Libanu rok po jego ewakuacji z Bejrutu, jednak został wygnany z miasta przez palestyńskich bojowników wiernych Hafizowi al-Asadowi. Arafat nie powrócił już do Libanu, choć zrobiło to wielu bojowników al-Fatahu, którzy kontynuowali walki w tym kraju[2]. Atak wojsk izraelskich doprowadził do otwartej wojny z Syrią. Po wycofaniu się sił OWP przewodnictwo w walce z siłami prawicowych chrześcijan i Izraelem objęły grupy prosyryjskie, tj. Hezbollah i Ruch Amal, rekrutujące się spośród szyitów.
Podczas wojny ciągle zmieniały się sojusze. W czasie trwania konfliktu prawie każda strona łączyła się, a później zdradzała inną stronę. Lata 80. były okresem szczególnie gorącym, z ogromną ilością masakr (zarówno w stosunku do chrześcijan, jak i Palestyńczyków), po których Bejrut został zmieniony w ruinę. Wojna przyczyniła się do gospodarczej zapaści Libanu. Po podpisaniu porozumienia z Taif władzę w Libanie przejęli politycy prosyryjscy, a Syria wymusiła realizację rozejmu. W 1992 rozbrojono prawie wszystkie organizacje paramilitarne i odbyły się pierwsze od 1972 roku wybory do parlamentu, zbojkotowane przez większość partii chrześcijańskich.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ About this Collection - Country Studies | Digital Collections | Library of Congress [online], lcweb2.loc.gov [dostęp 2017-11-27] (ang.).
- ↑ a b c d Aburish, Said K. (1998). From Defender to Dictator. Bloomsbury Publishing. s. 150–175. ISBN 978-1-58234-049-4.
- ↑ Mardelli, Bassil A. (2012), Middle East Perspectives: From Lebanon, iUniverse, s. 260, ISBN 978-1-4759-0672-1
- ↑ Noam Chomsky (1999). The Fateful Triangle: The United States, Israel and the Palestinians. South End Press. s. 184. ISBN 978-0-89608-601-2.
- ↑ Sayigh, Yezid (1997). Armed Struggle and the Search for State, the Palestinian National Movement, 1949–1993. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-829643-0.
- ↑ Charles D. Smith: Palestine and the Arab Israeli Conflict. s. 354.
- ↑ Robert Fisk: Pity the Nation: Lebanon at War. Nation Books, 2002, s. 78-81. ISBN 0-19-280130-9.
- ↑ Harris, William (1996). Faces of Lebanon. Sects, Wars, and Global Extensions. Markus Wiener Publishers. s. 162–165. ISBN 978-1-55876-115-5.
- ↑ In Faces of Lebanon. Sects, Wars, and Global Extensions s.162–165
- ↑ "Time Line: Lebanon Israel Controls South". BBC News.
- ↑ Andrew Gowers, Tony Walker: Arafat. Bertelsmann Media, 2005, s. 136. ISBN 83-7391-860-4.
- ↑ Historical Fact: The Assassination of Bashir Gemayel – www.lebaneseforces.com. lebaneseforces.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-15)]. (ang.)
- ↑ Noam Chomsky, Fatal Triangle, 1999 s.346
- ↑ "The Battle of Tel al-Zaatar".
- ↑ Molly Moore: Fight Over Icon Has Plenty of Precedent. 9 listopada 2004. [dostęp 2011-09-11].