Émile Durkheim

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Sossiòlogh e antropòlogh.
David Émile Durkheim a l'era nassù a Épinal, ant ij Vòsgg, ai 15 d'avril dël 1858.
Sò pare Moïse a l'era ël rabin dla sità. Da masnà e da adolessent Durkheim a l'ha vivù a Épinal, andoa a goernërà la costuma ëd torné për passé soe vacanse.

Dël 1879 a l'é andàit a studié a Paris a la Scòla Normal e a l'é surtine diplomà dël 1882. Dal 1882 al 1887 a l'ha mostrà ant ij liceo ëd Sens, St-Quentin, Troyes. Da costa esperiensa a l'ha tirà material e osservassion ch'a l'han peui përmëttuje ëd tachesse da bin anformà ai problema scolàstich e educativ.

A l'é stàit professor a Bordò, anté che dal 1887 al 1902 a l'ha tnù ël cors ëd pedagogìa e ëd siense sossiaj.

Durkheim a l'ha viagià a Berlin e a Lipsia, andoa a l'ha podù conòsse Wundt. Dël 1888 a l'ha scrivù n'artìcol, Introduction à la sociologie de la famille, ch'a tratava dla famija; dël 1893 a l'é dotorasse.

A ancaminé dal 1898 a l'ha publicà l'Année sociologique e dal 1902 al 1917 a la mostrà a La Sorbon-a pedagogìa e siensa dl'educassion, prima tanme suplent ëd Ferdinand Buisson e dal 1906 con caria ofissial; mach ëd luj 1913 a l'han afidaje la cadrega ëd siensa dl'educassion e dla sossiologìa.

A l'é mòrt a Paris ai 15 ëd novèmber dël 1917.

Sò pensé

Durkheim a arpresenta la fas ëd transission antra ij sécoj XIX e XX ant la fasson ëd concepì la siensa dl'educassion, la pedagogìa sientìfica, l'anàlisi sossiològica dij fenòmeno, dij process, dj'anstitussion educative. A l'era un perìod anté ch'as sërcava ëd dëstaché la sossiologìa da l'ideologìa e da la filosofìa, për buté an pé dij métod d'arserca sientìfich e sperimentaj.

Durkheim a l'era anteressà a l'esam dla fasson coletiva d'agì e ëd pensé, djë stat ëd cossiensa coletiva, dla morfologìa sossial, ma ëdcò ëd cola dij sìngoj.
A l'ha definì la sossiologìa tanme siensa dj'anstitussion, ëd sò s-ciòde e ëd sò fonsionament; antra j'anstitussion a son comprèise le chërdense e tute le forme ëd comportament constituìe da la coletività, dont l'educassion, ij modej educativ e scolàstich, ël foson coltural, la gestion dla scòla e dl'educassion. A l'é anteressasse ai rapòrt antra sossietà e educassion, e a le relassion antra stòria dl'educassion, dj'anstitussion educative, dj'idèje pedagògiche, dle siense pedagògiche.

Ant ij sò cors universitari e ij sò scrit, a l'ha soens fortì che:

a venta fé distinsion antra educassion, siensa dl'educassion, pedagogìa;
a l'é pa possìbil fabriché na pedagogìa tanme siensa s'as ten-o nen da ment le contribussion conossitive, metodològiche, lenghìstiche dla psicologìa, dla sossiologìa, dla stòria dl'educassion;
contra a le posission pedagògiche gropà mach al present o ratà da ategiament utopìstich, la coltura pedagògica a dev avèj na gròssa base stòrica.

Durkheim a analisava ij process educativ andrinta a la sossietà e, bele ch'a neghèissa nen j'aspet dla psicologìa dij sìngoj (tendense, costume, desideri, emossion), a-j fasìa armonté a la psicologìa coletiva, a le modalità sossiaj dij fàit educativ, ai process ëd sossialisassion, ai rapòrt antra generassion an famija e andrinta ai sìrcoj sossiaj. A sotliniava che l'educassion a l'é un fàit o n'ansem ëd fàit comun, antant che la pedagogìa (o le pedagogìe) a peulo essie nen o presentesse mach ëd tansantan ant ël process ëstòrich.
Si la pedagogìa a veul pa resté mach na sempia combinassion d'idèje, a dev basesse ansima a na siensa dl'educassion ch'a daga da ment ai fàit, për podèj arconòssne le liure e rangeje conforma a 'd métod sperimentaj e técniche ëd quantificassion, an particolar la statìstica.

A l'ha dedicà vàire scrit a lë stat inissial ëd la neuva pedagogìa, a l'anàlisi sossiològica e stòrica dij modej educativ, pedagògich, scolàstich, al problema dl'antërvension dle famije e dlë stat ant l'educassion e a lë bzògn ëd deje a la Fransa na neuva strutura scolàstica. Ant ij sò scrit as arconòss l'arcesta dla borzoasìa ëd creé na neuva scòla pùblica.

Euvre prinsipaj

De la division du travail social (1893)
Règles de la méthode sociologique (1895)
Le Suicide, étude de sociologie (1897)
Représentations individuelles et représentations collectives (1898)
L'éducation morale (1903)
L'évolution et le rôle de l'enseignement secondaire en France (1906)
Les formes élémentaires de la vie religieuse (1912)

Publicà apress soa mòrt:

La pédagogie de Rousseau (1919)
Éducation et Sociologie (1922)
Sociologie et Philosophie (1925)
L'évolution pédagogique en France (1938)
La Science sociale et l'Action (1970)