Arianésim
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
|
L'arianésim a l'é 'l nòm ëd na dutrin-a dzora la përson-a 'd Gesù pensà dal monio e teòlogh cristian Ario, condanà coma erética al prim Concili 'd Nicea. Sgond soa teorìa la natura divin-a 'd Gesù a l'era men fòrta 'd cola 'd Dio e, donca, a-i é staje un temp andoa 'l Verb ëd Dio a-i era pa e lo-lì a vorìa dì che a l'era stàit creà dòp. Coste idèje a andasìo contra la Tërnità dont a l'avìa parlà ant ij sò lìber Tertulian. Ario a chërdìa ant l'esistensa dla Tërnità ma a butava 'l fieul sota 'l pare përchè për chiel lor a l'avìo pa la midema sostansa. Për Ario, donca, Gesù a l'era nomach n'òmo e a l'avìa pa gnun-a natura divin-a. Condanà për eresìa ansema a soa dutrin-a, costa corent religiosa a l'ha arzistù fin-a a la mira 'd dventé religion ofissial ant l'imperi roman ëd Costans II. Ant ël sécol ch'a fa IV a l'é spantiasse 'dcò an Italia, ant ij regn roman-barbàrich: për esempi, an Romagna a son ëstàit famos përchè a l'han combatù l'eresìa arian-a ij vësco San Mercurial ëd Forlì, San Rufil ëd Forlimpòpoli, San Leo ëd Montefeltr, San Gaudensi 'd Rìmin. Ij german a son ëstàit ij pì grand dissépoj ëd l'arianésim (fin-a al sécol ch'a fa VII), ansema a j'Ostrogòt e ij Longobard. |
