Ethiopie

(Amharisch) yä-Ityoṗṗya Fädäralawi Dimokrasiyawi Ripäblik (Transliteration) Demokratischi Bundesrepublik Ethiopie
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Amtsspraach	Amharisch
Hauptstadt	Addis Abeba
Staatsoberhaupt	Taye Atskeselassie
Regierigschef	Abiy Ahmed
Flächi	1.127.127 km²
Iiwohnerzahl	ca. 82.500.000 (Stand:2008)
Bevölkerigsdichti	61,1 Iiwohner pro km²
Brutto­inlands­produkt pro Iiwohner	1122,93 US-Dollar (2008)
Währig	Birr = 100 Santim
Nationalhimne	Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop'ya
Zitzone	UTC+3
Kfz-Kennzeiche	ETH
Internet-TLD	.et
Vorwahl	+251

Ethiopie (amharisch ኢትዮጵያ Ityop̣p̣əya) isch e Binnestaat im Nordoschte vu Afrika. In dr Zyt vum Chaiserrych isch er im Uusland au als Abessinie (sältener au Abyssinie) bekannt gsii. Är gränzt an Eritrea, dr Sudan, dr Sidsudan, Kenia, Somalia un Dschibuti. Vu dr Yywohnerzahle här isch s Land dr grescht Binnestatt vu dr Wält. Ethiopie lyt uf em Human Development Index aktuäll (Stand 2012) uf em 173. Blatz vu insgsamt 187 Länder, wu Informatione derfir vorlige.

D Gschicht vu Ethiopie goht zrugg bis in s 9. Johrhundert v. Chr. Abgsääne vun ere fimfjehrige Bsetzig vor un im Zweete Wältchrieg dur s dodemol faschistisch Chenigrych Italien isch Ethiopie dr ainzig Staat z Afrika, wu nie unter ere europäische Kolonialherrschaft gstanden isch. Noch em Zweete Wältchrieg het dr Chaiser Haile Selassie s Land dailwys modärnisiert. Anne 1974 isch d Monarchy gstirzt wore. S kommunistisch Reschiim, wu derno chuu isch, wird unter anderem wägen ere zum Dail vu ihm verschuldetet Hungersnot in dr 1980er Johr as aini vu dr repressivschte Diktature vu Afrika aagluegt. Anne 1991 hän di no Ethnie drännte Rebellegruppe EPRDF, TPLF un EPLF unter dr Fierig vum Meles Zenawi d Militärdiktatur, wu vum Oschtblock unterstitzt woren isch, in e Burgerchrieg gstirtzt. D EPRDF het si as Regierigsbartei etabliert un regiert unter eme autoritäre, federale Syschtem.

Geografy

Ethiopie isch dr zehntgrescht Staat z Afrika, s isch rund dreimol eso groß wie Dytschland. Sy Gränze sin 5.328 km lang un dränne s Land uf ere Lengi vu 349 km vu Dschibuti, uf 912 km vu Eritrea, uf 861 km vu Kenia, uf 1.600 km vu Somalia, uf 883 km vum Sidsudan un uf 723 km vum Sudan.

Zwische 1952 un 1993 het Ethiopie ne Zuegang zum Meer ghaa, wu aber mit dr Unabhängigkait vu Eritrea verloren gangen isch.

Geology

D Landesnatur vu Ethiopie nimmt innerhalb vu Afrika ne Sunderroll yy. Ethiopie isch näbe Lesotho s am hegschte gläge Land vum Kontinänt: 50 % vu syre Felchi lige hecher wie 1200 Meter, iber 25 % iber 1800 Meter, iber 5 % sogar iber 3500 Meter. Ainewäg het dr grescht Dail vum Hochland Mittelgebirgskarakter mit eme gmeßigte Klima. D Hochlandsränder un d Yyschnitt vu dr Fliss Blaue Nil, Omo, Takaze) sin arg gääch uusbildet.

Dr Großdail vu Ethiopie wird vum Hochland vu Abessinie yygnuu. In däm wytlaifige Hochgebirg lyt au d Hauptstadt vum Land, Addis Abeba (2370 m iber em Meeresspiegel). Dr hegscht Bärg vum Hochland isch dr Ras Daschän (4.545 m); anderi Vierdöuserter sin dr Talo (4.413 m), dr Guma Terara (4.231 m) un dr Guge (4.203 m). Dur d Mitti vum Land ziet si in Nordoscht-Sidwescht-Richtig dr Groß Afrikanisch Grabebruch (wu do au Abessinische Grabe gnännt wird). Uf dr sideschtlige Syte dervu schließt si s Somali-Hochland mit em Deemtu (4.377 m) aa. Di diefscht Landesstell lyt mit 116 m unter em Meeresspiegel im Koba-Sank (oder Afar-Sank) am Karumsee weschtli vu dr Gränze zue Eritrea.

An Bodeschetz bietet Ethiopie Mangan, Gold, Platin un Edelstai. Vorret vu Ärdel un Ärdgas wäre unter anderem z Gambela un in dr Region Somalia vermuetet.

Klima

Di klimatischen Unterschid innerhalb vu Ethiopie chemme in dr erschte Linie vu dr Hechi här, in dr Diefebene isch s haiß un in dr Hochebene relativ chiel.

Mer cha drei Klimazonen unterschaide: di tropisch-haiß Zone bis 1800 m, di warm-gmeßigt Zone vu 1800 bis 2500 m un di chiel Zone iber 2500 m. In dr Hauptstadt Addis Abeba, wu uf ca. 2400 m Hechi lyt, lyt di durschittli Tämperatur zmidaag zwische 8 un 24 °C.

In dr tropisch-haiße Zone (Qolla) isch s durschnittli 27 Grad warm bin ere jehrlige Rägemängi unter 500 mm Niderschlag. Di warm-gmeßigt Zone (Woyna Dega) isch 22 Grad warm bi 500 bis 1500 mm Niderschlag pro Johr. Im Bärgbiet (Dega, iber 2.500 m) wäre nume 16 Grad gmässe, un d Rägemängi stygt bis 1.800 mm Niderschlag. D Haupträgezyt isch zwische Mitti Juni un Septämber, e chlaini Rägezyt git s zwische Februar un Merz.

Ethiopie het e langi Gschicht vu extreme Wättererignis. Niderschleg git s vylmol stark konzentriert as Konvektionsstirm. In dr letschte drei Johrzehnt het s uuzelligi lokali Deerine un sibe großi Deerine gee, dailwys mit Hungersnet as Folg. Wäg dr globale Ufwermig wird mit ere Verschlächterig vu dr Situation grächnet, wu Bodenerosion, Wieschtinebildig, dr Verluscht an Biodiversitet un Iberschwämmige chennt versterke. Noch em Nationale Aktionsprogramm fir d Aabassig (NAPA) sin Landwirtschaft, Wasserressource un di mänschli Gsundhait am sterkschte negativ vum Klimawandel bedroffe.

• 
  Hochland
• 
  Ras Daschän
• 
  Semien-Gebirg
• 
  Kratersee vum Zuqualla

Gwesser

Satellitebild vu Ethiopie

Dr grescht See isch dr Tanasee. Im große afrikanische Grabebruch git s e Huffe, zmaischt vulkanischi See. Dr Shala isch dr grescht Kratersee un dr diefscht vum Land. Dr Langano isch wäge sym hoche Ghalt an Natriumhydrogencarbonat ain vu dr wenige See, wu mer din cha bade, wel er frei isch vu Bilharzioseerreger.

Di wichtigschte Fliss z Ethiopie sin dr Akobo, dr Awash, dr Blaue Nil, dr Juba, dr Ganale, dr Omo, dr Tekeze-Setit un dr Wabi Shebelle.

Syter anne 2011 wird am Blauen Nil] d Grand-Ethiopian-Renaissance-Dalspeeri böue, wu Egypte dr Böu dervu wett verhindere.

• 
  Blaue Nil bi Bahar Dar
• 
  Omo
• 
  Tanasee
• 
  Langanosee

Flora un Fauna

Wäg dr abwächsligsryche Topografy, diverser geologische Schichte un verschidener klimatischer Verheltnis isch d Ethiopie d Haimet fir e vylfeltigi Bflanzen- un Dierwält. Vu dr Savanne iber immergrieni Fychtwälder bis zue Regione mit alpinem Klima hän si do vyl Läbesryym etabliert.

Ethiopien isch ais vu dr acht Genzäntre no Wawilow. Di ethiopisch Flora umfasst rund 7000 hecheri Bflanzenarte, wu uugfehr zwelf Brozänt dervu endemisch sin. Ethiopien isch s Ursprungsland vum Kaffee un vu verschidene Fruuchtarte, wie Teff, un vu dr Zierbanane (Ensete). Iber 20 verschideni Kulturbflanze stammen us däm Land.

D Schirmakazie, dr Baobab, Räckholder un d Muulbeerfyyge sin typischi Baumarte vm Land. Ais vu dr große Umwältbrobläm vu Ethiopie isch d Ryti vum Wald, wu derzue gfiert het, ass vyl vu däne Arte scho aafangs vum 20. Johrhundert in ihrem Bstand gschwecht gsii sin. D Ufforschtig mit Eukalyptusbaim anne 1905 het derzue gfeirt, ass sälli hitigsdags dr grescht Dail vun dr Baim vu Ethiopie uusmache.

Unter dr zahlryche Dierarte sin 30 Suugerarte (12 %) (unter anderem dr Ethiopisch Wolf, dr Ethiopisch Staibock, d Sömmerringgazelle, dr Dschelada un s Bärgnyala), 23 Vogelarte (2,6 %) (unter anderem d Blaufligelgans, d Rougets Ralle un dr Klunkeribis), 3 Reptilarte (3,9 %) un 17 amphibischi Arte (31,5 %) endemisch.

• 
  Ethiopische Staibock
• 
  Sömmerringgazelle
• 
  Dschelada
• 
  Bärgnyala
• 
  Blaufligelgans
• 
  Klunkeribis

Nationalpark

Z Ethiopie git s 15 Nationalpark (Stand: 2012). Dr Nationalpark Simien Mountains ghert zum Wältnaturerb vu dr UNESCO.

• Abijatta-Shalla-Nationalpark (88.700 ha, grindet 1963)
• Alatish-Nationalpark (266.500 ha, grindet 2006)
• Awash-Nationalpark (75.600 ha, grindet 1969)
• Bale-Mountains-Nationalpark (247.100 ha, grindet 1970)
• Chebera-Churchura-Nationalpark (121.500 ha, grindet 2006)
• Gambela-Nationalpark (506.100 ha, grindet 1974)
• Geraille-Nationalpark (38.580 ha, nei)
• Kafta-Sherao-Nationalpark (500.000 ha, grindet )
• Mago-Nationalpark (216.200 ha, grindet 1971)
• Maze-Nationalpark (21.000 ha, grindet 2005)
• Nechisar-Nationalpark (51.400 ha, grindet 1974)
• Omo-Nationalpark (406.800 ha, grindet 1959)
• Sämen-Nationalpark (17.900 ha, grindet 1959)
• Yabello-Nationalpark (nei)
• Yangudi-Rassa-Nationalpark (473.100 ha, grindet 1969)

S Schutzbietssyschtem wird dur rund 100 wyteri nationale Schutzbiete mit unterschidligem Schutzstatus ergänzt.

• 
  Bale-Mountains-Nationalpark
• 
  Sämen-Nationalpark
• 
  Nechisar-Nationalpark
• 
  Mago-Nationalpark
• 
  Abijatta-Shalla-Nationalpark

Bevelkerig

Bevelkerungsentwicklig 1961–2003

Ethiopie het Mitti 2008 e Bevrlkerig vu 79,1 Millione ghaa. 16 Brozänt vu dr Mänsche hän dertemol in dr Stedt gläbt. 43 % vu dr Bevelkerig sin unter 15 Johr alt gsii un nume 3 % iber 65 Johr. En ethiopischi Frau bringt im Lauf vu ihrem Läbe im Durschnitt 5,3 Chinder uf d Wält.

Ethnie

Ethiopien isch e Vylvelkerstaat mit iber 80 ethnische Gruppe. D Greßi vu däne goht vu wenige Hundert bis zue mehrere Millione. Drotz ass es geografisch em Afrika sidlig vu dr Sahara zuegrächnet wird, sin großi Dail vum Land in ihre historischen un kulturällen Entwicklig stark vu Yyfliss us em Noche Oschte bregt.

Syt em Änd vum 19. Johrhundert wird s Land uf dr bolitischen un kulturällen Ebeni vu dr Amhare dominiert. Drotz ass si nume rund 27 % vu dr Bevelkerig stelle, isch ihri Sproch, s Amharisch, Amtssproch un vor allem in dr Stedt as Verchehrssproch wyter verbraitet. Zämme mit dr Tigray, wu eppe 6 % vu dr ethiopische Bevelkerig uusmache, sin si draditionäll in dr nerdlige Hochländer gsidlet, em Chärnland vum historischen ethiopische Chaiserrych. Amhare un Tigray chenne unter em ethio-semitischen Uusdruck Habescha (Abessinier) zämmegfasst wäre, bodi Sproche zelle zue dr ethiosemitische Sproche. Zum groe Dail sin si Aahänger vu dr Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo-Chilche.

Di zahlemäßig grescht Ethny bilden aber d Oromo. Si sin friejer au as „Galla“ bekannt gsii, was uf Amharisch au „haidnisch“ bzw. „nit-chrischtli“ bedytet; dää Uusdruck giltet hiten as abwärtend un veraltet. D Oromo läben im Siden, Oschten un Weschte vum Land un stellen offiziäll 34 % vu dr Bevelkerig. E Huffe Oromo sin Muslim, s git unter ene aber au ethiopisch-orthodoxi un proteschtantischi Christen. D Oromo ghere zue dr kuschitische Sprochgruppe. Zue däre ghere au d Somali (6,2 %) un d Afar (1,7 %) in dr Dieflandbiet im Oschte vum Land, d Agau (verschideni Untergruppen im nerdlige Hochland, zämme iber 1 %) un d Sidama (4 %), d Hadiyya (1,7 %) un anderi im sidlige Hochland.

Zue dr omotische Sprochgruppe im Sidweschte vu Ethiopie ghere d Wolaytta (2,3 %), d Gamo (1,5 %), d Kaffa (1,2 %) un e Huffe chlianeri Gruppe.

Im Weschte vum Land läben in dr Grenzbiet zum Sudan un Sidsudan au chlaineri Minderhaite, wu nilo-saharanische Sproche schwätze, wie d Berta (0,25 %), d Gumuz (0,22 %), d Anuak (0,12 %), d Nuer (0,2 %) un d Majangir (0,03 %). Die Volksgruppe läbe zum Dail au im Sudan bzw. Sidsudan. Si sin friejer vu dr Hochland-Ethiopier abwärtend Shanqella gnännt wore. Si hän zmaischt e dunkleri Hutfarb un gälte wäge däm as „Schwarzi“, derwylscht si d Hochlandbewohner as „Rote“ aasääne.

• 
  Amhara
• 
  Arbaiter vu Agame (um 1845)
• 
  Määrtfrau z Asosa, Benishangul-Gumuz, Wescht-Ethiopie
• 
  Anuak-Mann
• 
  Mursi-Frau
• 
  Aari-Maidli
• 
  Afar, Mueter mit Bue
• 
  Arbore-Fraue
• 
  Banna-Buebe
• 
  Borana-Großeli mit Änkelchund
• 
  Dassanech-Frau
• 
  Hamar-Manne
• 
  Karo
• 
  Konso, Dorfläbe
• 
  Suri-Manne
• 
  draditionäll Huus vu dr Sidama
• 
  draditionäll Huus vu dr Oromo
• 
  draditionäll Huus vu dr Dorze

Sproche

Z Ethiopie wäre iber 80 Sproche gschwätzt. D Amtssproch uf Bundesebeni isch Amharisch, wu zum (sid-)semitische Zwyg vum Afroasiatische ghert un vu rund 19,8 Mio. Mänschen as Muetersproch gschwätzt wird, as Zwootsproch vu nomol 4 Mio. Ethiopier. Änglisch isch Bildigssproch un wird in dr Oberschuelen as Unterrichtssproch brucht. In ainzelne Bundesstaate, wu d Gränze vun enen no Sprochgränze zoge wore sin, diene di regionale Sproche Oromo, Tigrinya, Somali, Afar un Harari as Arbetssproch vu dr Beherde, Amharisch isch näbe dr Region Amhara au in dr ethnisch un sprochli gmischte Region Gambela, Benishangul-Gumuz un in dr Region vu dr sidlige Natione, Nationaliteten un Velker Arbetssproch. Anderi Sprochze wie Sidama un Kafficho wäre lokal in dr Grundschuele brucht.

SIL International fiert insgsamt 89 Sproche uf, wu z Ethiopie gschwätzt wäre:

• Di ethio-semitische Sproche Amharisch (21.600.000 Sprächer), Argobba (43.700), Geez (†), Harari (25.800), Inor (50.000), Kistane (255.000), Mesmes (†), Mesqan (195.000), Sebat Bet Gurage (880000), Silt’e (935.000), Tigrigna (4.320.000), Wolane (k. A.), Zay (4.880)
• Di kuschititsche Sproche Afar (1.280.000), Alaba-K’abeena (278.000), Arbore (7.210), Awngi (489.000), Baiso (5.480), Burji (46.400), Bussa (19.700), Daasanach (48.000), Dirasha (65.300), Gawwada (68.600), Gedeo (975.000), Hadiyya (1.250.000), Kambaata (615.000), Konso (242.000), Libido (64.400), Borana-Arsi-Guji Oromo (3.630.000), Eastern Oromo, (4.530.000), West Central Oromo (8.920.000), Qimant (1.650), Saho (32.800), Sidamo (2.980.000), Somali (4.610.000), Tsamai (18.000), Xamtanga (213.000)
• Di omotische Sproche Aari (235.000), Anfillo (500), Bambassi (5.000), Basketo (92.600), Bench (347.000), Borna (37.500), Chara (13.087), Dawro (543.000), Dime (574), Dizin (33.900), Dorze (20.800), Gamo (1.110.000), Ganza (400), Gayil (55.700), Gofa (363.000), Hamer-Banna (74.400), Hozo (3.000), Kachama-Ganjule (4.070), Kafa (834.000), Karo (1.480), Koorete (157.000), Male (94.746), Melo (20.200), Nayi (7.190), Oyda (36.900), Seze (3.000), Shekkacho (79.900), Sheko (38.400), Wolaytta (1.710.000), Yemsa (92.200), Zaysete (18.500)
• Di nilo-saharanische Sproche Anuak (88.000), Berta (187.000), Gumuz (179.000), Kacipo-Balesi (4.120), Komo (8.530), Kwama (15.000), Kwegu (1.640), Majang (18.500), Me’en (151.000), Murle (1), Mursi (7.390), Nuer (151.000), Nyangatom (24.300), Opuuo (1.750), Suri (26.900)
• Usserdäm wäre z Ethiopie di nit klassifiziert Sproche Ongota (10) un Shabo (400) gschwätzt, zwoo nit klassifizierti Sproche sin uusgstorbe (Rer Bare, Weyto). Derzue git s no Änglischsprächer (1.990) un di ethiopisch Gebärdesproch (1.000.000).

Religion

Eso unterschidlig wie di ethnisch Zuegherigkait isch au di religies. Di wichtigschte Glaubesgmainschafte sin ethiopisch-orthodoxi Chrischte, s sunnitischi Muslim un verschideni ethiopisch-evangelischi Chilche. Chlaini Minderhaite bilde d Aahänger vu draditionälle afrikanische Religione un ethiopisch-katholischi Chrischte. Di ethiopische Jude (Falascha, Beta Isra’el) sin mittlerwyli fascht ganz uf Israel uusgwanderet.

Zue dr religiese Zämmesetzig vu dr Bevelkerig z Ethiopie git s widersprichligi Aagabe. Di vorlaifigen Ergebnis vu dr letschte Volkszellig vu 2007 gän die Zahle: 62,8 % Chrischte – dervu 43,5 % Ethiopisch-Orthodoxi (Census 1994: 50,6 %), 18,6 % Proteschtante (1994: 10,2 %) un 0,7 % Katholike – 33,9 % Muslime (1994: 32,8 %), 2,6 % Aahänger vu draditionälle Religione (1994: 4,6 %) un 0,6 % Sunschtigi (z. B. Atheischte, 1994: 1,8 %). In diverse Enzyklopdie, Nooschlagwärch un uf dr Websyte vun e baar Usseminischterie wäre dergege Zahlen aagee, wu zum Dail stark vu dänen offiziällen Aagaben abwyche. Dr Aadail vu dr Chrischte lyt dert zwische 40 % un 55 % un dää vu dr Muslime zwische 40 % un 50 %. Dä nider Aadail an dr Bevelkerig in dr offiziälle Zahle wird au vu Wisseschaftler skeptisch aagluegt:

The 1994 CSA census put the percentage of the Muslim population of Ethiopia at 32,8 %, however, this number is doubted by Muslims and many scholars alike. A percentage of ca. 45 % Muslims in Ethiopia […] is believed to be a more realistic estimate.

Fir d Glaubesgmainschaft vu dr Rastafari sin dr Chaiser Haile Selassie un Ethiopie vun ere zäntrale Bedytig. E seli chlaini Gruppe vu Aahänger vu däre Religion läbt z Shashemene sidli vu Addis Abeba, syter ass si dert afrikanischi Haimchehrer zerscht us dr USA, speter vu Jamaika un derno us dr ganze Wält nidergloo hän.

• 
  Chilche St. Maria vu Zion, Aksum, no dr ethiopische Iberliferig wird do d Bundeslade ufbhalte
• 
  Prieschter vu dr Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo-Chilche
• 
  Kleriker mit eme alte Manuskript
• 
  Ethiopischi Ikone
• 
  s Chryz vum Tewodros II. (um 1870)
• 
  Moschee z Bahir Dar
• 
  alti Synagog vu Wolleka

Gschicht

S Skelett Lucy, e Australopithecus afarensis

Minz vum Endubis, um 290

s Rych vu Aksum im 4. Jh.

Afrika in dr Darstellig vum Geograf vu Ravenna us em 7. Johrhundert

David II. (1497-1540)

Charte vum Abraham Ortelius (1584)

Joan Blaeu: Æthiopia superior vel interior vulgo Abissinorum sive Presbiteri Ioannis Imperium. 1650

P. M. Coronelli, Abessinia, 1690

Chrieger us em frieje 19. Jh.

Italienischi Soldate, 1936

Elisabeth II. un Haile Selassi, 1952

Meles Zenawi, 2012

S eschtlig Afrika wird vu dr maischte Paleanthropologen as d Wagle vu dr Mänschhait aagsääne. Iberräscht vu Millione Johr alte Vor-Mänsche (Australopithecus afarensis) sin z Ethiopie gfunde wore, unter anderem anne 1974 s guet erhalte Skelett vu dr „Lucy“ z Hadar im Afar-Sank, em Biet vu dr Afar-Nomade.

Etiopien isch dr eltscht Staat z Afrika, wu di ganz Zyt unabhängig gsii isch un wu s hite no git, un au ain vu dr eltschte Staate vu dr Wält. Dr hitig wider wyt verbraitet Landesname goht uf e antike griechische Uusdruck zrugg, wu d Regione Abessinie, Nubie, Sudan un Daul vu Libye umfasst het: „Αιθιοπία“, vu αίθαλο/aíthalo, „s sunnebryynt“ un οψ/ops, „s Gsicht“.

Rych vu Aksum

S Alt Teschtamänt brichtet, wie d Chenig vu Saba uf Jerusalem graist isch. No dr ethiopischen Iberliferig heb dr Menelik I., dr Suhn vum Chenig Salomo un dr Chenigi vu Saba, s Ethiopisch Rych grindet. Historisch noogwisen isch d Grindig vum ethiopische Rych dur dr Stamm vu dr Ḥbšt, wu im 1. Johrdöusert v. Chr. vu Sidarabien uusgwanderet isch. D Ahuptstadt Aksum isch zum erschte Mol gnännt wore vum Claudius Ptolemäus im 2. Johrhundert n. Chr.

No dr Aposchtegschicht vu dr Bibel, Kapitel 8 Vers 26–39, isch dr domolig Schatzmaischter vu dr „ethiopische“ Chenigi dr erscht „ethiopisch“ Chrischt wore. Iber dr Ursprung vu dr Chilchen im hitigen Ethiopie brichtet dr latynisch Gschichtsschryber Rufinus vu Aquileia: D Brieder Frumentius un Aidesios seie uf ihre Hairais uf Tyrus an dr Kischte vum Rote Meer iberfallen un an dr Hof vum Chenig vu Aksum verchauft wore. Wäg ihre griechische Bildig seie si zue Erzieher vu dr Brinzen ufgstige un hebe dr Chenigsfamilie ihre chrischtlige Glaube vermittlet. Dr Frumentius sei speter zum Bischof vu Alexandria, em Athanasius, graist un sei vu ihm zum Bischof vu Aksum gweiht wore Dr Iberdritt vum Chenig Ezana zum Chrischtentum isch dur Minzfund archäologisch belait. Unter em Ezana wird s Chrischtentum Staatsreligion. S Rych vu Aksum het im 4. Johrhundert zytwys au d Herrschaft iber Sidarabie un dr Nordsudan gwunne. Mit dr Uusdehnig vum Islam im 7. Johrhundert wird di ethiopisch Chrischtehait vum Yyfluss vu dr Wältchilche isoliert, het aber wyter Kontakt zue dr koptische Chilche ghaa.

D Uusbraitig vum Islam fiert zum Nidergang vum Rych vu Aksum, wu d Biet an dr Kischte abdrännt un eso di alte Handelswäg blockiert wäre. Aksum sich speteschtens im 9. Johrhundert as Hauptstadt ufgee wore. Di aksumitisch Kultur un s ethiopisch Chrischtetum het im ethiopische Hochland chennen iberläbe. Ass s Chrischtetum z Ethiopie nit sterker vu dr Muslime bekämpft woren isch, wird dodermit erklert, ass dr aksumitisch Chenig d Aahänger vum Mohammed in dr Zyt vu dr Hidschra bschizt ghaa het.

Zagwe-Dynaschty bis 1270

Noch em Ruggzug in s ethiopisch Hochland isch in dr erschte Helfti vum 12. Johrhundert im sidlige Tigre un z Angot vum Mara Takla Haymanot d Zagwe-Dynaschty grindet wore. Dr Mara isch General vum letschte aksumitische Chenig Dil Na'od gsii un het däm sy Dochter Masoba Warq ghyrote. Är het sy schwigervater vum Droon gstirzt un di nei Dynaschty grindet.

D Zagwe sin vu dr Abstammig här Agau gsii. Si hän d Hauptstadt uf Roha z Lasta bim hitige Lalibela verlait. Ihre bekanntescht Chenig isch dr Gebra Maskal Lalibela, wu d Felsechilche vu Lalibela het böue loo.

D Zagwe hän bis 1270 gherrscht, wu dr letscht Zagwe-Chenig vum Yekuno Amlak im Kampf bsigt un umbrocht woren isch.

• 
  Gebre Mesqel Lalibela (um 1200)
• 
  Felsechilche Bete Giyorgis, Lalibela

Salomonide-Dynaschty ab 1270

Anne 1270 isch d Zagwe-Dynaschty dur dr Yekuno Amlak gstirzt wore. Dää het sy Abstammig uf di alten aksumitische Chenig un au uf dr Chenig Salomo zrugggfiert. Di Salomonisch Dynaschty het dr Volksgruppe vu dr Habescha aaghert, wu d Amhare un d Tigray derzue ghere.

D Habescha hän mit nume wenig Unterbrächige vu 1270 bis 1974 regiert. In däre Zyt het s Chaiserrych alli Biet im hitige Ethiopien un Eritrea eroberet. Si hän erfolgrych di osmanischen Armee bekämpft un hän Beziehige zue europäische Mächt gchnipft.

Kontakt zum neizytligen Eiropa

Ethiopie het scho unter em Chaiser David I. (1382-1411) Kontakt zue Eiropa ghaa, drotz ass d Raise dur s Egypte schwär gsii sin. S isch zuen eme Uusdusch mit dr italienische Handelsstedt chuu, vor allem mit Venedig. In dr Zyt vum Zara-Jakob (1434-1468) isch sogar en ethiopischi Delegation uf Wunsch vum Papscht Eugen IV. zum Konzil vu Floränz graist. Dr Wunsch vu dr Eiropäer mit dr Ethiopier zämme gege dr Islam vorzgoo isch aber uf wenig Gegeliebi gstoße, wel sich Ethiopie dr muslimische Strytmacht nit gwachse gsääne het.

Anne 1493 isch derno dr Portugies Pêro da Covilhã an dr Hof vum Negus chuu. Är het fir e portugiesisch-ethiopisch Bindnis solle wärbe, wel Portugal um des Zyt aagfange het, sy Herrschaft im Indische Ozean ufzböue. Dr Covilhão isch ehrevoll behandlet wore, un dr Na’od I. un dr David II. hän em Ländereie gschänkt, aber si hän an dr ethiopische Dradition feschtghalte, ass kai Främde s Land wider het derfe verloo. Dr Covilhão het dr Negus aber chennen iberzyge, dr Armenier Matthäus anne 1509 as Gsandte uf Lissabon z schicke. Anne 1520 isch mit em Rodrigo de Limas e portugiesischi Delegation an dr Hof vum Negus gsändet wore, wu dert dr Covilhão in beschter Gsundhait un ghyrote mit ere ethiopischen Adligen aadroffe heb.

Anne 1543 portugiesischi Hilfsdruppen unter em Suhn von Vasco da Gama, em Cristóvão da Gama, d Ethiopier noch eme Hilferuef vum Negus gege d Druppe vum Ahmed Graññ vum Sultanat Adal unterstitzt un hän sälli Druppe vernichtet. Ihre Vorhaa, s Land zum Katholizismus zu bechehre, hän si aber nit gschafft.

Im Lauf vu dr Johrhundert isch s Land ussenandergheit in d Dailchenigrych Amhara (mit dr Hauptstadt Gonder), Tigray (mit Asmara un dr antike Hauptstadt Aksum) un Shewa (unter dr alte Chaiserdynaschty).

Ära vu dr Brinze

Vu 1769 bis 1855 isch Ethiopie dur d „Ära vu dr Brinze“ (amharisch Zemene Mesafint) gange. Des isch e Period gsii, wu s zahlrychi Konflikt zwische Chriegsherre gee het. Dr Chaiser het um die Zyt nume no iber d Gegnig um di domoli Hauptstadt Gonder gherrtsch. D Ära vu dr Brinze isch anne 1855 z Änd gange, wu dr Tewodros II. di verschidene unabhängige Firschtetimer gwaltsam unter syre Herrschaft gainigt het.

Kolonialismus un Modernisierig

Im Zug vum Kolonialismus het si Ethiopie als gege d Yyflussnahm vu eiropeische Mächt gwehrt, zerscht unter em Chaiser Tewodros II. gege di britisch Ethiopienexpedition vu 1868, derno am Änd vum 19. Johrhundert gege d Italiener un ihri Koloni Eritrea. Drotz dass di italienisch Armee mit ihre modärne Waffe tächnisch iberlääge gsii isch, hän d Ethiopier unter em Chaiser Menelik II. di italienischen Invasoren anne 1896 in dr Schlacht vu Adua zruckgschlaa. Des Ergebnis giltet bis in d Gegewart as wichtige Siig vun eren afrikanische gege ne eiropäischi Armee un isch in dr Zyt derno ne feschte Bstanddail vum ethiopische Nationalbewusstsyy wore.

Dr Chaiser Menelik II. het s Land in dr Zyt vu syre Herrschaft modernisiert un het s Rych uusgwytet. Anne 1923 isch Ethiopie, näbe Liberia un Ägypte dr ainzig unabhängig Staat z Afrika, in dr Velkerbund yydrätte. Dr Chaiser Haile Selassie het anne 1931 di erscht Verfassig vum Land yygfiert.

• 
  Tewodros II. (ca. 1818-1868)
• 
  Yohannes IV. (1831-1889)
• 
  Menelik II. (1844-1913)
• 
  Britischi Abessinienexpedition, 1868
• 
  Italienischi Niderlag in dr Schlacht vu Adua, 1896

Italienischi Invasion

→ Hauptartikel: Zweite Italiänisch-Ethiopische Chrieg

Am 3. Oktober 1935 sin italienischi Soldaten unter em General Emilio De Bono vu dr Koloni Italienisch-Eritrea us z Ethiopien yymarschiert un hän dr zweet Italienisch-Ethiopische Chrieg aagfange. Dää Chrieg, wu d Italiener Giftgas yygsetzt un gege d Haager Landchriegsornig verstoße hän, isch sibe Monet gange, voreb dr Chaiser Haile Selassie in s Exil gangen isch un d Italiener dr Siig verchindet hän. D Invasion isch vum Velkerbund verurdailt un s faschistisch Italie unter em Benito Mussolini isch en Aggressor gnännt wore, s sin aber nume wenig Sanktione verhängt wore. Im Mai 1936 isch Ethiopie schließli Dail vum italienische Kolonialbiet Oschtafrika wore. Drotz ass di italienisch versuecht het, d Oberschicht mit Masseverschießige z vernichte, isch s ere nie glunge, s ganz Land z kontrolliere. Zwische 1935 un 1941 sin zwische 350.000 un 760.000 Ethiopier em italienischen Expansionsdrang zum Opfer gheit, zwische fimf un zeh Brozänt vu dr Gsamtbevelkerig. In ihre churze Herrschaft hän d Italiener z Ethiopie ne Rassedrännigssyschtem yygfiert, wu gwissi Ähnligkaite mit em Apartheid z Sidafrika ghaa het.

Anne 1941 isch s Land vu ethiopische Partisanen un Druppe vum Commonwealth of Nations un vu britische Strytchreft befreit wore. D Hauptoffensive gege di italienische Kolonialdruppe sin vum anglo-egyptische Sudan un vu Britisch-Oschtafrika uus yyglaitet wore. Fimf Johr no syre Flucht in s Exil isch dr Chaiser Haile Selassi wider uf Addis Abeba zruckgchehrt.

Noch em Zweete Wältchrieg

Di ehmolig italienisch Koloni Eritrea isch noch em Zweete Wältchrieg in s ethiopische Chaiserrych zerscht as federative Dailstaat yyglideret wore. D Aigeständigkait vu Eritrea isch schrittwys ufghobe un anne 1962 isch Eritrea schließli zuen ere aifache Provinz wore.

Aafangs 1970er Johr isch s Chaiserrych in er schwäri Krise grote. Di verarmte Bauern hän unter dr Abgabe an d Großgrundbsitzer glitte, s Burgertum vu Addis Abeba het sich in syne bolitische Entfaltigsmegligkaite yygängt gsääne. D Inflation noch dr Deeri vu 1973 un dr Elkrise hän Massendemonschtratione vu Studänten un Straikwällen uusglest. Schließli hän aafangs 1974 au Dail vu dr ethiopische Armee revoltiert. Am 12. Septämber 1974 isch dr Haile Selassie gstirzt wore.

Sozialistischi Militerdiktatur 1974-1991

S Militer het d Macht z Ethiopie ibernuu, d Studäntebewegig, wu as Hauptinitiator vu dr Revolution giltet, het si in en ethnischi un e sozialistischi Opposition gspalte, isch dailwys in dr Untergrund gange un het bewaffnete Widerstand glaischtet. Di gmäßigte Chreft im Militer hän si nit chenne duresetzet, e provisorische Militerverwaltigsrot, Derg gnännt, unter dr Fierig vum Major Mengistu Haile Mariam isch yygsetzt wore. Anne 1975 isch d Monarchy abschafft un s Land in e sozialistischi Volksrepublik umgwandlet wore.

Uf dr „rot Terror“ (1975), wu di sozialistisch studäntisch Opposition fascht ganz uusgschalte het, sin bal militerischi Ussenandersetzige mit dr Nochberstaate chuu. Mit Hilf vu dr Sowjetunion un vu Kuba isch 1977/1978 e vu dr USA unterstitzti Invasion vu Somalia in dr vu ethnische Somali bewohnte Ogaden abgwehrt wore. Dr Derg het mit Hilf vum Oschtblock bal di grescht Armee vum subsaharische Afrika ghaa – um 300.000 Mann.

Wäg dr massive Repressionen gege d Zivilbevelkerig hän d Separatischte z Eritrea all meh Zuespruch iberchuu. In dr Provinz Tigray isch d Volksbefreiigsfront vu Tigray aktiv gsii un au im Siden un Oschte het s bewaffneti Widerständ gege d Regierig gee.

Anne 1984 isch Ethiopie dur e Reportasch vum BBC-Färnseh iber d Hungersnoot im Land in dr Blick vu dr Wälteffetligkait grote. Scho in dr 1970er Johr hän Deerine in dr Sahelzone un z Ethiopie zue Ärnuusfäll un Hungersneet gfiert. Aafangs vu dr 1980er het si d Situation im nerdlige Hochland vu Ethiopie (Zäntral-Eritrea, Tigray, Wollo un Dail vu Begemder un Shewa) wider zuegspitzt. Anne 1984 sin noch eme fascht vollständigen Uusfall vu dr Ärn fascht acht Millione Mänsche vum Hunger bedroffe gsii. E Huffe Mänsche sin in d Stedt gflichtet, wu sich sognännti „Hungerlager“ bildet hän. Anne 1985 het s wider e Deeri gee un aafangs 1986 het si d Hungersnoot au uf Dail vum sidlige Hochland uusgwytet. In däm Johr isch d Lag zuesätzli au no dur Wanderhaigumper verscherft wore, rund 5,8 Millione Mänsche sin uf Nahrigsmittelhilf aagwise gsii. Ethiopie isch au wäg em Burgerchrieg am schlimmschte vu däre Kataschtrof bedroffe gsii. D Hungersnoot in dr Johre 1984 un 1985 het e halbi bis ai Million Opfer gforderet.

Demokratischi Bundesrepublik Ethiopie syt 1991

Anne 1991 isch s Reschim schließli zämmebroche. E bolitischi Koalition us verschidene Befreiigsbewegige, di Revolutioner Demokratisch Front vu dr Ethiopische Velker, het d Macht ibernuu, un dr Fierer vu dr Volksbefreiigsfront vu Tigray, dr Meles Zenawi, isch zum Ibergangsbresidänt ernännt wore. Unter dr neie Interimsregierig het Eritrea im Mai 1993 no fascht dryysg Johr Chrieg d Unabhängigkait vu Ethiopien iberchuu.

Am 5. Juni 1994 sin Wahle zuen ere verfassigsgebende Versammlig abghalte wore. Di Revolutionär Demokratisch Front vu dr Ethiopische Velker het 484 vu 547 Sitz gwunne, e Huffe Oppositionsgruppe hän die Wahl aber boykottiert ghaa. D Verfassigsversammlig het derno im Dezämber 1994 e neji Verfassig verabschidet, wu syterhär in Chraft isch. Im Mai 1995 sin di erschte freie Barlemäntswahle z Ethiopie abghalte wore un am 22. Augschte 1995 isch di federal Demokratisch Bundesrepublik Ethiopie proklamiert un dr Meles Zenawi zum Premierminischter erklert wore.

Wäge Gränzstryt isch s anne 1998 wider zuen eme Chrieg zwische Ethiopien un Eritrea chuu. Di ethiopisch Luftwaffe het di eritreisch Hauptstadt Asmara bombardiert, dr Vormarsch vu dr ethiopische Bodedruppe isch aber churz vor Asmara abbroche wore un d Armee het si wider zruckzoge. Dr Chrieg isch dur dr Fridesvertrag vu Algier im Dezämber 2000 z Änd gange, un Blauhelm-Soldate vu dr United Nations Mission in Ethiopia and Eritrea (UNMEE) sin in d Region chuu go dr Friden iberwache. Am 13. April 2002 het en unabhängigi Gränzkommission (Eritrea Ethiopia Boundary Commission, EEBC) en ändgiltigi Empfählig fir e Änd vum Gränzstry abgee. Ai Johr speter het Ethiopie die Empfählig aber abglähnt, wel d Stadt Badme, andersch wie vu dr Kommission vorgschlaa au wyter zue Ethiopie sott ghere. Syterhär herscht zwische dr bode Chriegsbarteie ne uurueige Fride.

Verwaltigsgliderig

Anne 1991 sin di historische Provinzen ufglest un Ethiopie isch nei no ethnische Kriterie in Regionen oder Bundesstaaten yydailt wore (ethnische Federalismus). D Provinz Eritrea isch anne 1993 us em Staatebund uusdrätte. Syter anne 1998 git s nyyn aigeständigi Regionen un zwoo unabhängigi Stedt (Addis Abeba un Dire Dawa). Sechs Regione hän je ai Volksgruppen as Titularnation (Tigray, Amhara, Oromia, Somali, Afar un Harar), di ibrige drei sin ethnisch gmischt un sällewääg mehrere yyhaimische Volksgruppe zuegordnet (Benishangul-Gumuz, Gambela un d Region vu dr sidlige Natione, Nationaliteten un Velker).

Regionen un unabhängigi Stedt z Ethiopie

Region (* = Stadt)	Hauptstadt	Flechi (km²)	Yywohner (2007)	Bev.-Dichti (Yyw/km²)	Titularnation un wichtigi Velker	Lag	Fahne
Addis Abeba*	–	530	2.739.551	5.1690	–
Afar	Asaita/Semera	96.707	1.390.273	14,4	Afar
Amhara	Bahar Dar	156.960	17.221.976	109,7	Amhare
Benishangul-Gumuz	Asosa	50.248	784.345	15,6	Berta, Gumuz
Dire Dawa*	–	1.213	341.837	281,8	Oromo, Amhare, Somali
Gambela	Gambela	25.802	307.096	11,9	Nuer, Anuak
Harar	Harar	374	183.415	490,4	Aderi; Oromo, Somali
Oromia	Adama (Nazret)	353.632	26.993.933	76,3	Oromo
Region vu dr sidlige Natione, Nationaliteten un Velker	Awassa	112.343	14.929.548	132,8	Sidama, Wolaytta, Hadiyya, Gurage u. a.
Somali	Jijiga	279.252	4.445.219	15,9	Somali
Tigray	Mek'ele	50.079	4.314.456	86,2	Tigray

Literatur

• Ulrich Braukämper: Islamic History and Culture in Southern Ethiopia. Collected Essays. Lit Verlag, Münster 2002, ISBN 3-8258-5671-2.
• Martin Fitzenreiter, Katrin Hildemann: Äthiopien. Handbuch für individuelles Entdecken. Reise-Know-How-Verlag, Bielefeld 2007, ISBN 978-3-8317-1544-2.
• Alain Gascon: La Grande Éthiopie, une utopie africaine. CNRS éditions, Paris 1995, ISBN 2-271-05235-1.
• Gerd Gräber, Angelika Gräber, Berhanu Berhe: Äthiopien, ein Reiseführer. Kasparek, Heidelberg 1997, ISBN 3-925064-21-4.
• Dieter H. Kollmer, Andreas Mückusch (Hrsg.): Horn von Afrika. Wegweiser zur Geschichte. Im Auftrag des Militärgeschichtlichen Forschungsamtes. Ferdinand Schöningh, Paderborn/München/Wien/Zürich 2007, ISBN 3-506-76397-0.
• Aram Mattioli: Experimentierfeld der Gewalt. Der Abessinienkrieg und seine internationale Bedeutung 1935–1941. Orell Füssli, Zürich 2005, ISBN 3-280-06062-1.
• Walter Raunig (Hrsg.): Das christliche Äthiopien. Geschichte, Architektur, Kunst. Schnell & Steiner, Regensburg 2005, ISBN 3-7954-1541-1.
• Xavier vand der Stapen: Éthiopie, au pays des hommes libres. La Renaissance du Livre, Tournai 2004, ISBN 2-8046-0828-X.
• John Spencer Trimingham: Islam in Ethiopia. Oxford University Press, London 1952.
• Siegbert Uhlig (Hrsg.): Encyclopaedia Aethiopica, Bd 1–3ff. Harrassowitz, Wiesbaden 2003–2007ff, ISBN 3-447-04746-1.
• Edward Ullendorff: The Ethiopians. An Introduction to Country and People. Oxford University Press, Oxford 1960, ISBN 0-19-285061-X.

Weblink

 Commons: Ethiopie – Sammlig vo Multimediadateie

• Regierig
  • Die Äthiopischi Botschaft z Dütschland
  • Äthiopischs Informationsministerium
  • Äthiopischs Parlament
• Projekt zum Land
  • Deutsch-Äthiopische Kulturarbeit: Goethe-Institut Addis Abeba Gebrekristos Desta Center
  • ENCYCLOPAEDIA AETHIOPICA (Projekt der Uni Hamburg)
  • Deutsch-Äthiopischer Verein
  • Landeskundligi Informationssiite (LIS)
  • Wanderusschdellig vo der Kommission für Entwickligsfroge an der Österiichische Akademii vo de Wüsseschafte: "Forschungsreise durch Raum und Zeit. Wie Wissenschaft Äthiopien und Österreich verbindet." (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.oeaw.ac.at
• Suschdigs
  • EthioTube - Broadcast Ethiopia (Englisch)
  • Tigrinya Zahle, Alphabet und Gschiche (Englisch, Dütsch & Tigrinya)
  • Schbrooche vo Äthiopie (englisch)
  • Vulkan vo Äthiopie
  • Ethiopia – A Country Study: gmeinfreiji Online-Usgob vom ä Buech vo der Federal Research Division vo der US-Library of Congress vo 1991.
  • Gschicht vo de schwiizerisch-äthiopische Beziehige: Marc Perrenoud / PO: Äthiopien. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Äthiopien“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Geschichte_Äthiopiens“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.