1900

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 2 — Чикаго ханаала аһыллыбыт. Бу ханаал хараабыллар Улуу күөллэр уонна Миссисипи өрүс ыккардыларыгар устууларын хааччыйбыта уонна санитарнай суолталааҕа: ханаал тутуллуон иннинэ Чикаго куорат канализациятын уута Мичиган күөлгэ түһэрэ.
• Тохсунньу 5 — Ирландия националистарын баһылыга Джон Эдвард Редмонд Британияны утары өрө турууга ыҥырбыт.
• Тохсунньу 13 — Чиэхтэр омугумсуйууларын суох гынаары Франц Иосиф ыраахтааҕы Австро-Венгрия аармыйатын тылынан ньиэмэс тыла буолар диэн ыйаах таһаарбыт.

Олунньу

• Олунньу 7 — Кытайтан көспүт иммигрант Сан-Франциско куоракка бубоннаах чумаанан ыалдьыбыт. Калифорнияҕа түөрт сыл тухары барбыт чумаа хамсыга саҕаламмыт.
• Олунньу 9 — «Дэвис кубога» турнир олохтоммут — эр дьоҥҥо тиэннискэ саамай бөдөҥ хамаанданан күрэхтэһии.

Кулун тутар

• Кулун тутар 7 күнүттэн ыам ыйын 6 күнүгэр (урукку ааҕыыннан олунньу 23 — муус устар 23) диэри «Саха уобалаһын туора урдустарын олохторун-дьаһахтарын уонна салаллыыларын уларытыы туһунан» («О преобразовании устройства и управления инородцев Якутской области») диэн ааттаах Саха уобалаһын бырабылыанньатын мунньаҕа буолбут.
• Балаҕан ыйын 27 — Чурапчы улууһун Арыылаах орто оскуолата аһыллыбыт. Манна бастакы үөрэнээччилэр истэригэр Иван Николаевич Винокуров — кэлин САССР Совнаркомун бэрэстээтэлэ, Алексей Федотович Бояров — кэлин үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркома, биллиилээх тылбаасчыт бааллар эбит.
• Сэтинньи 9 — Арассыыйа сүүс тыһыынчалаах аармыйата Маньчжурияны бүүс бүтүннүүтүн ылбыт.

Муус устар

• Муус устар 7 сыллаахха Дьокуускайга кулун тутар 7 күнүттэн ыам ыйын 6 күнүгэр (урукку ааҕыынан олунньу 23 — муус устар 23) диэри «Саха уобалаһын туора урдустарын олохторун-дьаһахтарын уонна салаллыыларын уларытыы туһунан» («О преобразовании устройства и управления инородцев Якутской области») диэн ааттаах Саха уобалаһын бырабылыанньатын мунньаҕа буолбут.

• Муус устар 14 — Парижка Бүтүн аай дойдутааҕы быыстапка аһыллыбыт. Бу быыстапкаҕа икки саха киһитэ саха култууратын билиһиннэрбиттэрэ: учуутал Дмитрий Сивцев уонна 57 саастаах Сунтаар урукку кулубата Георгий Терешкин. Быыстапка сэтинньи 12 күнүгэр диэри үлэлээбитэ. Сахалар от ыйын 20 чыыһылатын эргин Германияннан эргийэн Парижка тиийбиттэрэ, онно уон хомуттара, саха сайыҥҥы уонна кыһыҥҥы таҥастарын кэтэн көрдөрөллөр, Сивцев боронсуустуу кэпсиир эбит.
• Муус устар 30 — Гавайи арыыларын АХШ бэйэтигэр сыһыарбыт.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 6 — Дьокуускайга кулун тутар 7 күнүттэн ыам ыйын 6 күнүгэр (урукку ааҕыыннан олунньу 23 — муус устар 23) диэри «Саха уобалаһын туора урдустарын олохторун-дьаһахтарын уонна салаллыыларын уларытыы туһунан» («О преобразовании устройства и управления инородцев Якутской области») диэн ааттаах Саха уобалаһын бырабылыанньатын мунньаҕа буолбут.
• Ыам ыйын 14 — Парижка Иккис Олимпиада саҕаламмыт.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 21 — Боксердар өрө туруулара: Кытай Цыси дьахтар ыраахтааҕы ыйааҕынан АХШ-ка, Британияҕа, Германияҕа, Францияҕа уонна Японияҕа сэриини биллэрбит.

От ыйа

• От ыйын 2 — Цеппелин дирижабль бастакы көтүүтэ Боден күөлүн үрдүнэн буолбут, Фридрихсхафен куорат аттыгар, Германияҕа.
• От ыйын 29 — Италия хоруолун Умберто I анархист Гаэтано Бреши өлөрбүт.

Ахсынньы

• Ахсынньы 14 — Квант механикатын төрөөбүт күнэ: ньиэмэс учуонайа Макс Планк хара эттик сандаардыытын сокуонун туһунан дакылаат аахпыт.
• Ахсынньы 24 — кыраныысса таһыгар «Искра» бастакы нүөмэрэ тахсыбыт — РСДРП бүтүн Арассыыйатааҕы бастакы хаһыата.

Төрөөбүттэр

• Алексеев Семен Григорьевич — Уустарабыс, олоҥхоһут.
• Алексеев, Роман Петрович — Бөҕө Арамаана (1900—1977), олоҥхоһут, ырыаһыт.
• Фаткулов Нургали Гизетович, 1938—1940 сыллардаахха Саха АССР Совнаркомын бэрэсэдээтэлэ.
• Старостин Семен Константинович – Одьоо Ыстаарыһын (1900—1975) — уустук, чаҕылхай олоҕу олорбут саха киһитэ.
• Олунньу 12 — Паулин Арвед Вольдемарович (1900—2000)
• Ыам ыйын 26 — Цытович Николай Александрович, учуонай, геомеханик, инженер геолог, ССРС НА чилиэнэ-корреспондена. 1947—1953 сыллардаахха ССРС НА Саха сиринээҕи филиалын Президиумун бэрэссэдээтэлэ.

• Бэс ыйын 29 — Антуан де Сент-Экзюпери, боронсуус бэйиэтэ уонна лүөччүгэ (1944 өлб.).

• От ыйын 6 — Зверев Сергей Афанасьевич-Кыыл Уола (1900—1973) — олоҥхоһут, РФ культураҕа үтүөлээх үлэһитэ, Саха Республикатын искусствоҕа үтүөлээх диэйэтэлэ, 1939 с. СССР суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.

• От ыйын 29 — Эйвинд Юнсон (1976 өлб.), швед суруйааччыта уонна публициһэ, Нобель бириэмийэтин лауреата (1974). Сэрии кэмигэр нацизмы утарар хаһыат таһаарар этэ. Айымньыларыгар тоталитаризмы утарбыта, киһи көҥүлүн туойбута.

• Ахсынньы 23 — Семен Алексеев-Уустарабыс — олоҥхоһут, Горнай улууһун Ытык киһитэ.