George Orwell

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

George Orwell
Paranùmene(es)	George Orwell
Nàschida	Eric Arthur Blair 5 de làmpadas de su 1903 Motihari
Morte	21 de ghennàrgiu de su 1950 Londra
Natzionalidade	inglesa
Còjube	Eileen O'Shaughnessy (1936-1945)
Fìgiu/a(os/as)	Richard Horatio Blair
Alma mater	Elton College
Traballu	iscritore e giornalista
Influèntzias	Lista Somerset Maugham, Jack London, Charles Dickens, Herman Melville e Jonathan Swift
Prèmios	Prèmiu Prometheus - Hall of Fame Prèmiu Prometheus (1984) Prèmiu Hugo pro su mègius romanzu curtzu (1996)
Gènere literàriu	distopia, romanzu a crae, sàtira
Interessos printzipales	anti-fascismu, anti-istalinismu, anarchismu, sotzialismu democràticu, crìtica literària, giornalismu e polèmica
Firma

Eric Arthur Blair, prus connotu cun su pseudònimu literàriu George Orwell (Motihari, 25 de làmpadas de su 1903 - Londra, 21 de ghennàrgiu de su 1950), est istadu un'iscritore e giornalista inglesu. Su corpus literàriu suo si caraterizat pro sa craridade, s'abbistesa e s'ingèniu, e pro sa connoschèntzia de s'ingiustìtzia sotziale, s'opositzione a su totalitarismu e su cumpromissu cun su sotzialismu democràticu.

Est cunsideradu comente unu de is mègius cronistas, si non su mègius, de sa cultura inglesa de su de XX sèculos. At iscritu fintzas crìtica literària, poesia e fintzione, e at fatu giornalismu polèmicu. Orwell est connotu mescamente dae sa paristòria allegòrica S'asïenda de is béstias (1945) e pro su romànzu distòpicu 1984 (1949); de custa pariga de libros si sunt bèndidas prus còpias de cale si siat àtera pariga de òperas de cale si siat àteru autore de su de XX sèculos. Intre su restu de su corpus creativu suo si distinghet su libru suo Homage to Catalonia (1938), relata de s'esperièntzia sua in sa Gherra Tzivile ispanniola. Orwell at iscritu puru numerosos sàgios polìticos, literàrios, linguìsticos e culturales. Segundu un'artìculu de su cuotidianu The Times de su 2008, Orwell est su segundu mègius iscritore britànnicu dae su 1945.

Is òperas de Orwell ant influentzadu sa cultura populare e polìtica, e su faeddu orwellianu, chi descriet pràticas sotziales totalitàrias o autoritàrias, s'est introdùida in sa limba in paris cun diversos neologismos comente gherra frita, bipensamentu, Frade Mannu, Piscopolitzia.

Biografia

Eric Blair est naschidu in Motihari, colònia britànnica in s'Ìndia, su 25 de làmpadas de su 1903, fìgiu de mama birmana e babbu inglesu. A duos annos, s'est tramudadu cun sa mama e sa sorre manna in Inghilterra, in e at istudadu in s'iscola de St. Cyprians e a s'Eton College. Partende dae su 1922, at serbidu sa Politzia Imperiale de s'Ìndia, in Birmània, i nue est abarradu finas a su 1927, cando est furriau a s'Inghilterra, intentende de si balangiare sa vida comente giornalista e iscritore. Est bìvidu un'època de poberesa e agiumai fàmene.

Comente membru de su Partidu Laburista Indipendente, s'est unidu a mìgias de istràngios pro gherrare pro sa defensa de sa Segunda Repùbblica durante sa Gherra tzivile ispanniola. Est arribadu a Bartzellona su nadale de su 1936, e sa matessi die s'est arruoladu e est istadu assignadu comente militzianu a su Partidu Operaju de Unificatzione Marxista (POUM), formatzione comunista anti-stalinista. Fundadu supra s'esperièntzia sua in sa Gherra de Ispànnia, at a iscrìere Homage to Catalonia.

Su 20 de maju de su 1937, at retzidu un'isparu in su tzugru acanta de Huesca, s'est tramudadu in su Marrocu pro sanare e a pustis est furriadu a s'Inghilterra. Su làmpadas 1944 cun sa pobidda sua Eileen, at adotadu unu fìgiu, unu pipiu de tres chidas, ponende·ddi su nùmene de Richard.

A pustis, durante sa Segunda Gherra mundiale, est istadu membru de s'Home Guard e at collaboradu in manera ativa cun sa BBC e in su cuotidianu Tribune. Est mortu in Londra su 21 de ghennàrgiu de su 1950, a 46 annos.

Gherra Tzivile ispanniola

Comente membru de su Partidu Laburista Indipendente s'est arruoladu, che mìgias de istràngios, pro gherrare pro sa defensa de sa Repùbblica ispanniola in s'ìnteri de sa gherra tzivile de cuddu paisu. Est istadu in su Contingente del ILP. Est arribadu a Bartzellona in su mese de nadale de su 1936 e sa matessi die s'est arruoladu e est istadu assignadu comente militzianu in s'anti-stalinista POUM. Sa partetzipatzione sua dd'at motivadu pro iscrìere Homage to Catalonia, in chi descriet s'ammiratzione sua pro su chi est identificadu comente a ausèntzia de istruturas de classe in carchi àrea dominada dae rivolutzionàrios de orientamentu anarchista. Ma crìticat fintzas su controllu sovièticu de su Partidu Comunista de Ispànnia (PCE) e is fàulas chi s'impreaiant comente propaganda pro su manìgiu de s'informatzione. Orwell at retzidu unu corfu in su tzugru acanta de Huesca, su 20 de maju de su 1937. A pustis, at buscadu apògiu pro ses meses in Marrocu pro sanare custa ferida. Su 1937, durante sa repressione de su guvernu de Negrín contras a su POUM, auntzada dae su PCE e su Partidu Sotzialista Unificadu de Catalùnnia, Orwell at relatadu chi est istadu acanta de èssere ochidu in Bartzellona.

Orwell pensaiat chi, mancari ddoe fiat bisòngiu de unu cambiamentu radicale in is sotziedades otzidentales, e duncas in is paisos capitalistas, su sotzialismu sovièticu rapresentaiat un'ameletzu a is printzìpios chi ddu manteniant.

Segunda Gherra Mundiale

Orwell s'est mantentu iscriende retzensiones de libros pro su New English Weekly finas a su 1940. In s'ìnteri de sa Segunda Gherra mundiale, est istadu membru de s'Home Guard, e nd'at retzidu sa Medàllia de sa Defensa. Is pensamentos suos de cuddos annos sunt abarrados in is diàrios suos de gherra (War-Time Diary, 1940-1942).

Su 1941, at comintzadu a traballare pro su Servìtziu Orientale de sa BBC, prus che totu in programmas pro gadangiare s'amparu de s'Ìndia e de s'Àsia Orientale a is esèrtzitos alleados. Ischiat chi su traballu suo in custa època fiat simpre e propagandìsticu, pro custu naraiat de s'intèndere che "un'arantzu chi est istadu catzigadu cun unu corpu forte meda". A foras de is intradas bonas, nch'at rinuntziadu su 1943 pro si cunvertire in giornalista e editore literàriu de su Tribune, sa rivista chidajola de tendèntzia de manca chi, tando, dirigiant Aneurin Bevan e Jon Kimche. Su 1949, Orwell at iscritu una lìtera a un'amiga, Celia Kirwan, chi traballaiat pro una setzione de su Foreign Office (o Ministeru de Afares foranos), e chi publicaiat propaganda anti-comunista. Sa lìtera includet una lista de trintasete iscritores e artistas chi Orwell pensaiat chi tennerent ideas pro-comunistas. In sa lista, chi no est istada publicada finas a su 2003, sunt inclùdidos numerosos giornalistas, intre issos s'editore de su New Statesman, Kingsley Martin, ma puru is atores Michael Redgrave e Charlie Chaplin. is motivos de Orwell pro iscrìere sa lista non sunt craros. In capas, fiat agiudende un'amiga in una punna, sa cumbata contra a s'istalinismu chi ambos dispretziaiant. Non ddoe at peruna indicatzione chi fatzat pensare chi Orwell apat abbandonadu su sotzialismu democràticu chi promoviat in is ùrtimos iscritos suos.

S'est iscobertu, su 2005, pro mèdiu de una relata de s'intellighèntzia britànnica, chi Orwell etotu est istadu osservadu agiumai pro 12 annos dae sa politzia de cuddu paisu pro neghe de s'aparente vìnculu suo cun movimentos de manca. Si creet chi custa siat istada una de is ispiratziones printzipales in s'ora de plasmare su romanzu suo 1984.

Ùrtimos annos

In su mese de ledàmene de su 1949, pagu in antis de sa morte sua, s'est cojuadu pro sa segunda borta cun Sonia Brownell. Orwell est mortu in Londra su 21 de ghennàrgiu de su 1950 a s'edade de 46 annos de tubercolosis, maladia chi aiat pigadu in su perìodu chi descriet in Down and Out in Paris and London. At passadu is ùrtimos tres annos de sa vida sua in ispidale. Pagu in antis de mòrrere, pedit de èssere interradu de acordu cun su ritu anglicanu. is restos suos reposant in Sutton Courtenay, Oxfordshire.

Influèntzias literàrias

Orwell naraiat chi s'istile literàriu suo s'acurtziaiat bastante a su de Somerset Maugham. In is sàgios literàrios suos, làudat puru su traballu de Jack London, mescamente su libru suo The Road. Su viàgiu de Orwell in sa vida de is prus isvantagiados in The Road to Wigan Pier assimìgiat a The People of the Abyss de London. In àteros sàgios, Orwell manifestat s'ammiratzione sua pro Charles Dickens, Herman Melville o Jonathan Swift.

Òperas

Novellas

• Burmese Days, 1934
• A Clergyman's Daughter, 1935
• Keep the Aspidistra Flying, 1936
• Coming Up For Air, 1939
• S'asïenda de is béstias, 1945 (Animal Farm)
• 1984, 1949 (Nineteen Eighty-Four)

No-fintzione

• Down and Out in Paris and London, 1933 ()
• The Road to Wigan Pier 1937
• Homage to Catalonia, 1938

Sàgios

• A Good Word For The Vicar of Bray
• A Hanging
• A Nice Cup of Tea
• AntiSemitism In Britain
• Arthur Koestler
• Benefit of Clergy: Some Notes on Salvador Dali
• Books vs. Cigarettes
• Bookshop Memories
• Boys' Weeklies and Frank Richards's Reply
• Charles Dickens
• Charles Reade
• Confessions of a Book Reviewer
• Decline of the English Murder
• Down The Mine
• Freedom of the Park
• Future of a Ruined Germany
• Good Bad Books
• How The Poor Die
• In Defence of P. G. Wodehouse
• Inside The Whale
• James Burnham and the Managerial Revolution
• Lear, Tolstoy and the Fool
• Looking Back On The Spanish War
• Mark Twain -- The Licensed Jester
• Marrakech
• Nonsense Poetry
• North And South
• Notes on Nationalism
• Pleasure Spots
• Poetry and the Microphone
• Politics and the English Language
• Politics vs. Literature: An Examination of Gulliver's Travels
• Raffles and Miss Blandish
• Reflections on Gandhi
• Revenge is Sour
• Riding Down The Bangor
• Rudyard Kipling
• Shooting an Elephant (1937)
• Some Thoughts on the Common Toad
• Spilling The Spanish Beans
• Such, Such Were The Joys
• The Art of Donald McGill
• The Lion and the Unicorn: Socialism And The English Genius
• The Prevention of Literature
• The Spanish Civil War Archiviadu su 26 martzu 2006 in s'Internet Archive.
• The Spike
• The Sporting Spirit
• W B Yeats (assaig)
• Wells, Hitler And The World State
• Why I Write
• Writers and the Leviathan
• You and the Atomic Bomb

Bibliografia

• (EN) W. John Morgan e Alexandre Guilherme, Pacifism or Bourgeois Pacifism? Huxley, Orwell, and Caudwell, in Peace and War Historical, Philosophical, and Anthropological Perspectives, 2020, pp. 71-96, DOI:10.1007/978-3-030-48671-6_5, ISBN 978-3-030-48671-6, OCLC 1238200172.
• (EN) George Orwell, Diaries, Harvill Secker, 2020, ISBN 978-1-78730-155-9, OCLC 1178893584.
• David Ramsay Steele, Orwell, George (1903–1950), in The Encyclopedia of Libertarianism, Sage Publications, Inc., 2008, ISBN 9781412965804, OCLC 7385305147. URL consultadu su 5 làmpadas 2021.
• (EN) Hans A. Ostrom e William Haltom, Orwell's "politics and the English language" in the age of pseudocracy, 2018, ISBN 978-1-138-49990-4, OCLC 1039891830.

Ligàmenes esternos

• (EN) Biografia de George Orwell, in British Library. URL consultadu su 4 làmpadas 2021 (archiviadu dae s'url originale su 16 ghennàrgiu 2021).
• (EN) Bernard Crick, Blair, Eric Arthur [pseud. George Orwell] (1903–1950), in Oxford Dictionary of National Biography. URL consultadu su 5 làmpadas 2021.
• (EN) Òperas de George Orwell, in Open Library. URL consultadu su 5 làmpadas 2021.
• (EN) Òperas de George Orwell, in Internet Archive. URL consultadu su 5 làmpadas 2021.
• (EN) Òperas de e in subra de George Orwell, in Curlie. URL consultadu su 5 làmpadas 2021.
• (EN) Materiale de archìviu ligadu a George Orwell, in UK National Archives. URL consultadu su 5 làmpadas 2021.

Controllu de autoridade

VIAF (EN) 95155403 · ISNI (EN) 0000 0003 6864 5684 · BIBSYS (EN) 90076220 · BNC 000038505 · BNE (ES) XX1158631 (data) · BNF (FR) cb11918228x (data) · BAV (IT) ADV10211676 · CANTIC (CA) a10133136 · CiNii (JA, EN) DA00346468 · Europeana agent/base/59990 · GND (DE) 118590359 · LCCN (EN) n79058639 · LNB (LV, EN) 000029427 · MusicBrainz 3705ef0e-1de7-42cf-a1ea-334e1128b1f7 · NDL (EN, JA) 00451859 · NKC (EN, CS) jn19981001921 · NLA (EN) 35401792 · NLG (EN) 67232 · NLI (EN, HE) 000102026 · NLK (KO) KAC199620760 · NLP (PL) https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/a0000001181242 · NLR (RO) 000345933 · NSK (HR) 000006657 · NTA (EN) 068777833 · OL OL118077A · RERO 02-A000126237 · SBN (IT) CFIV000470 · SELIBR (SE) 196433 · SNAC (EN) w66f6h13 · SUDOC (FR) 027053857 · Trove (EN) 939919 · ULAN (EN) 500277419 · WorldCat Identities (EN) n79-058639