21. 3.

21. mart/ožujak (21. 3.) je 80. dan godine po gregorijanskom kalendaru (81. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 285 dana.

Tradicionalno se smatra prvim danom proljeća na sjevernoj hemisferi.

Događaji

1556. — Kanterberijski nadbiskup Tomas Krenmer spaljen na lomači kao jeretik u vreme rimokatoličke reakcije kraljice Meri I. Kao glavni zastupnik verske reformacije u Engleskoj uveo liturgiju na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik" na engleskom.
1804. — Stupio na snagu Napoleonov kodeks, francuski krivični i građanski zakon, kojim je car Napoleon I, tada "doživotni konzul", reformisao pravosuđe.
1829. — U zemljotresu u Španiji poginulo 6.000 ljudi.
1871. — Kancelar Oto fon Bizmark otvorio prvu sednicu Rajhstaga novog Nemačkog carstva.
1884. — U Francuskoj legalizovani sindikati.
1918. — Prvi svetski rat: Velikom nemačkom ofanzivom zvanom Kaiserschlacht počela druga bitka na reci Somi u Francuskoj.
1919. — Pod vodstvom komunista Bela Kun u Mađarskoj oborena vlada i proglašena Mađarska sovjetska republika.
1935. — Reza-šah Pahlavi zatražio od zapadnjačkih država da u međunarodnoj upotrebi koriste endonim Iran umesto uvreženog egzonima Persije.
1945. — Britanski avioni u Drugom svetskom ratu bombardovali sedište Gestapoa u Kopenhagenu, u kojem je poginulo više od 70 nemačkih nacista. Greškom pogođena i francuska škola, poginulo 86 dece i 10 kaluđerica.
1952. — Kvame Nkrumah postao premijer Zlatne Obale, kasnije Gane, kao prvi Afrikanac južno od Sahare na položaju predsednika Vlade.
1960. — Masakr u Sharpevilleu, Južna Afrika: Policija otvorila vatru na grupu nenaoružanih crnih protestanata iz Južne Afrike, ubivši 69 i ranivši 180 osoba.
1963. — Transferom 27 poslednjih zatočenika zatvoren "Alkatraz", po maksimalnoj bezbednosti čuven zatvor u zalivu San Franciska, u kojem je nekada bio zatvoren gangster Al Kapone.
1975. — Privremeno vojno veće Etiopije na čelu s vođom pučista, potpukovnikom Mengistom Haileom Marijamom, ukinulo 3.000 godina staru etiopsku carevinu.
1980. — Američki predsjednik Jimmy Carter obavijestio javnost o bojkotu Olimpijskih igara u Moskvi.
1990. — Nekada poznata kao Jugozapadna Afrika, Namibija je stekla nezavisnost od Južne Afrike, a Sam Nujoma je postao prvi predsjednik.
1991. — Na sednici Predsedništva SFRJ postignut dogovor da predsednici republika počnu pregovore o budućnosti savezne države. Prvi od šest susreta održan 28. marta u Splitu.
1991. — U lošem vremenu i teškom dimu od zapaljenih kuvajtskih izvora nafte, u Kuvajtu se srušio saudijski transportni avion. Poginuli svi putnici u avionu, odnosno 92 senegalska vojnika i šest Saudijaca, članova posade.
1997. — Predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Bil Klinton saglasili se na samitu u Helsinkiju da smanje nuklearne arsenale.
1998. — Kosovski Albanci održali druge paralelne, nelegitimne parlamentarne i predsedničke izbore. Za predsednika nepriznate Republike Kosovo izabran Ibrahim Rugova, najistaknutiji lider kosovskih Albanaca u borbi za nezavisnost Kosova od Srbije.
1999. — U napadu albanskih ekstremista na policijsku patrolu u centru Prištine ubijena četiri srpska policajca.
2000. — Papa Jovan Pavle II stigao u prvu zvaničnu posetu Izraelu.
2001. — Vlada Holandije potvrdila slučaj šapa i slinavke, kao druga zemlja u Evropi u kojoj se pojavila ta stočna bolest.
2002. — Papa Jovan Pavle II prvi put javno saopštio da postoji veliki broj slučajeva seksualnog zlostavljanja maloletnika, koje su počinili katolički sveštenici i koje je optužio za gaženje zaveta i pridruživanje đavolu.
2003. — Južnoafrička Komisija za istinu i pomirenje objavila kraj rada. Komisija osnovana 1995. da bi istražila kršenje ljudskih prava tokom aparthejda, vladavine manjine belaca. Predsednik Komisije, nadbiskup Dezmond Tutu, primorao Vladu da na ime obeštećenja isplati 270 miliona dolara žrtvama, kojih je bilo oko 20.000 i koji su svedočili o zločinima u tom periodu.
2003. — Američke snage raketirale palate iračkog predsednika Sadama Huseina i ključne državne institucije u Bagdadu. Osam britanskih i četiri američka vojnika poginula kada se helikopter srušio na iračkoj granici, kao prve žrtve rata u Iraku.

.

Rođenja

1685. — Johann Sebastian Bach, njemački skladatelj († 1750.).
1763. — Jean Paul, njemački pjesnik.
1811. — Fanny Lewald, njemačka književnica.
1839. — Modest Petrovič Musorgski, ruski skladatelj († 1881.).
1856. — Henry Ossian Flipper, afro-američki časnik u West Pointu († 1940.).
1879. — Josip Hatze, hrvatski skladatelj i dirigent († 1959.).
1895. — Zlatko Baloković, hrvatski violinist († 1965.).
1903. — Vladimir Zečević, partizanski komandant.
1909. — Šime Vučetić, hrvatski književnik († 1987.).
1913. — Ivan Goran Kovačić, hrvatski pjesnik († 1943.).
1927. — Hans-Dietrich Genscher, njemački političar i ministar vanjskih poslova († 2016.).
1929. — Gallieno Ferri, legenda italijanskog stripa, likovni tvorac Zagora († 2016.).
1930. — James Coco, američki glumac.
1935. — Hubert Fichte, njemački književnik.
1935. — Brian Clough, bivši engleski nogometni trener i nogometaš († 2004.).
1944. — Timothy Dalton, britanski kazališni, filmski i televizijski glumac, najpoznatiji po tome što je krajem 1980-ih tumačio lik Jamesa Bonda.
1949. — Slavoj Žižek, slovenski psihoanalitičar i filozof.
1951. — Željko Pavličević, hrvatski košarkaški trener.
1958. — Gary Oldman, engleski glumac.
1959. — Nobuo Uemacu, japanski skladatelj (--).
1960. — Ayrton Senna, brazilski vozač Formule 1 i trostruki šampion ( † 1994 ).
1961. — Lothar Matthäus, njemački nogometaš.
1962. — Matthew Broderick, američki glumac.
1962. — Rosie O'Donnell, američka komičarka, glumica, voditeljka i aktivistkinja.
1963. — Ronald Koeman, nizozemski nogometni trener i igrač.
1967. — Samir Avdić, umirovljeni bosanskohercegovački košarkaš.
1967. — Miroslav Pecarski, bivši srpski košarkaš.
1968. — Jaye Davidson, britanski glumac.
1980. — Ronaldinho, brazilski nogometaš (--)
1989. — Jordi Alba, španjolski nogometaš.
1991. — Antoine Griezmann, francuski nogometaš i reprezentativac.
1992. — Kristýna Plíšková, češka teniserka.
1992. — Karolína Plíšková, češka teniserka.
1994. — Alexandra Wester, njemačka atletičarka, gambijskog podrijetla.

.

Smrti

1617. — Pocahontas, legendarna indijanska princeza.
1581. — James Ussher, sjevernoirski teolog i tvorac Ussher-Lightfootovog kalendara.
1801. — Andrea Luchesi, talijanski skladatelj (* 1741.).
1963. — Josip Pavičić, hrvatski književnik (* 1895.).
1974. — Candy Darling, američka glumica (* 1944.).
1998. — Galina Sergejevna Ulanova, ruska balerina

.

Praznici

Dan nezavisnosti Namibije (od Južnoafričke Republike 1990.godine).
Srpska pravoslavna crkva slavi:.
- Svetog Teofilakta - episkopa nikomidijskog.
- Svetog sveštenomučenika Teodorita.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar