Bačko Petrovo Selo

Bačko Petrovo Selo
Bačko Petrovo Selo;
	; Bačko Petrovo Selo u suton
	; Grb
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Opština	Bečej
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	6350
Gustina stanovništva	59 st./km²
Geografija
Koordinate	45°42′17″N 20°04′19″E / 45.704833°N 20.071833°E
Nadmorska visina	86 m
Površina	123,0 km²
	Bačko Petrovo Selo Bačko Petrovo Selo (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	21226
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	BČ

Za ostale upotrebe, v. Petrovo Selo (razvrstavanje).

Koordinate: 45° 42′ 17" SGŠ, 20° 04′ 19" IGD

Bačko Petrovo Selo (mađ. Péterréve) je naselje u Srbiji u opštini Bečej u Južnobačkom okrugu na severu Srbije, podignuto na visokoj lesnoj terazi, udaljeno jedan kilometar duž same obale reke Tise. Prema popisu iz 2011. bilo je 6350 stanovnika. Ovo naselje i danas spada među najveća naselja u Srbiji koja sadrže u svom nazivu sufiks selo.

Istorija

Na ovom prostoru postoje tragovi organizovanog življenja iz vremena pre nove ere o čemu svedoče arheološka nalazišta nedaleko od manastira na samoj obali rečice Čik. U ovom značajnom nalazištu šezdesetih godina 20. veka otkrivena je jedna avarska nekropola, žitne jame, glinene posude, kao i razne alatke iz kamenog i bronzanog doba.

Bečejski muzej raspolaže sarmatskim posuđem i oružjem koje je nađeno na arheološkom lokalitetu, bliže manastiru.

Prvi pomen Bačkog Petrovog Sela kao naselja je iz 1092. godine, ali se zna da je selo ranije nastalo, da je više puta spaljivano, rušeno i uništavano. U 11. veku ovi krajevi su ušli u sastav države ugaraskog kralja Stefana I, mada su bili retko naseljeni zbog najezde Tatara i raznih pljačkaških hordi. Interesantan je podatak iz 1247. godine da mađarski kralj Bela prilikom obilaska poseda izvesnog grofa Pongraca beleži postojanje naselja Peterevo, šest kilometara od današnjeg naselja, što je otprilike lokalitet današnjeg manastira.

Posle Kosovske bitke 1389. godine, srpski živalj pred najezdom Turaka povlači se na sever prema srednjoj Evropi, u Ugarsku. Ovaj prostor 1412. godine u posedu je srpskog despota Đurđa Brankovića i ostaje u vlastelinstvu srpskih despota sve do dolaska Turaka 1526. godine.

Posle sklapanja Karlovačkog mira 1699. godine i odlaska Turaka iz ovih krajeva, zabeležen je značajan priliv srpskog stanovništva na ove prostore.

Naselje je dobilo ime Petrovo Selo (Péterréve) ^[1] po jednom od prvih naseljenika Petru Tašinu. Naime, u vremenu Turskog robovanja, Bačko Petrovo Selo je značajna saobraćajnica i pripada segedinskoj nahiji. Godine 1548. osim u Segedinu i Titelu, samo u Senti i Bačkom Petrovom Selu postoje skele na reci Tisi. Vlasnik skele je bio Petar Tašin koji se pominje kao osnivač današnjeg sela po kome je i dobilo ime. I sada se zove tako njegova ulica, postoji i kuća od Petra Tašina, ali svakako da nije iz toga doba.

Bačko Petrovo Selo je već 1590/91 imalo 9 domova. Kao naselje u okviru Vojne granice 1707. imalo je 30 graničara, a 1720 49 domova. Od tada broj stanovnika stalno raste do 20. veka, kada počinje da stagnira. Godine 1900 Bačko Petrovo Selo ima 9504 stanovnika, 1921 10.798, 1948 10.224, a 1971 9537, od čega 77,4% Mađara, 19,7% Srba i 2,9% pripadnika ostanih naroda i narodnosti.

Kulturno - istorijski spomenici

Srpski pravoslavni hram

Na najvišoj koti mesta, nedaleko od stare obale reke Tise, nalazi se pravoslavna crkva - hram koji je zidan u vizantijskom stilu. Crkva se pominje 1739. godine. Sadašnji hram je podignut između 1774 - 1780. na mestu starijeg, koji se u izvorima spominje još od početka 17. veka. Hram je posvećen je Prenosu moštiju svetom Nikoli 9/22 maj, čija se slava svake godine održava. Visoka konstrukcija hrama i oltarske pregrade nosi oko šezdeset ikona akademskog slikara Teodora Ilića Češljara raspoređenih u nekoliko zona: niz prestonih ikona sa predstavama u staklu, i bočnim i carskim dverima, red prazničnih i red ikona sa figurama apostola, kao i krst sa raspećem uokviren scenama Hristovog stradanja. Češljar je umro u Bačkom Petrovom Selu 1793. godine, a posao je okončao njegov saradnik Dimitrije Lazarević. Tokom konzervatorskih radova 1965/66. godine hram je očišćen od svih potonjih intervencija. Dimenzije hrama su: dužina 35 metara, širina 13 metara, visina 101,60 metara plus krst 25,40 metara.

Ikonostas i zidne slike

Ikonostas u hramu ima 57 ikona, od kojih su neke većeg, a druge manjeg formata. Duborezac ikonostasa je nepoznat a slikar je Teodor Ilić Češljar. Češljarev rad je i živopis na svodu nad solejom. U uglovima su prikazana četiri jevađelista: Matej, Luka, Jovan i Marko na oblacima. Ikonostas je jedan od najstarijih u Vojvodini i 1966. godine ovaj spomenik ikonografije 18. veka je stavljen pod zaštitu države.

U knjizi Popis slikarskih i vajarskih dela u društvenom popisu i privatnoj svojini na području Bačke, Društva muzejskih radnika Vojvodine - Sekcija istoričara umetnosti, VI, Novi Sad 1986., navedeni su podaci o ikonostasu i zidnim slikama srpske pravoslavne crkve u Bačkom Petrovom selu:

Ikone u soklu: Povratak sina Agrikovog, Bekstvo u Egipat, Hristos i Samarjanka, Usekovanije Jovana Krstitelja (nije Češljarev rad).
Prestone ikone: Sveti Nikola (zadnji premaz je Pavla Simića, od originala malo ostalo), Bogorodica sa Hristom (na ikoni zapis iz 1808. - ktitor prvog premaza).
Dveri:
Ikone iznad dveri:
U sredini:
Praznične ikone:
Raspeće na vrhu ikonostasa, sa strane:
Zidne slike:
Pokretne ikone i slike:

Potpis autora nalazi se na ikoni Isisa Hrista, a zapis o ktitoru na ikoni Jovana Krstitelja. Ikonostas je tri puta premazivan - Žarko Petrović, Pavle Čortanović, i Pavle Simić, a 1966. godine skinuti su premazi i ikonostas je konzerviran i restauriran, gde je na restauraciji i konzerviranju učestvovao akademski slikar-konzervator Dušan Nonin.

Zidne slike na Savotu na svodu nad solejom je takođe Češljarov rad.

Demografija

U naselju Bačko Petrovo Selo živi 5808 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,5 godina (38,6 kod muškaraca i 42,4 kod žena). U naselju ima 2877 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,53.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Mađarima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	10224	^[2]
1953.	10616
1961.	10410
1971.	9645
1981.	8959
1991.	7958	7859
2002.	7482	7318

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Mađari	5175	70.71%
Srbi	1567	21.41%
Romi	243	3.32%
Jugosloveni	80	1.09%
Hrvati	30	0.40%
Slovaci	7	0.09%
Albanci	5	0.06%
Nemci	4	0.05%
Slovenci	3	0.04%
Crnogorci	2	0.02%
Rusini	2	0.02%
Muslimani	1	0.01%
Bunjevci	1	0.01%
Bugari	1	0.01%
Bošnjaci	1	0.01%
nepoznato	69	0.94%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[3]


	m	ž
?	13	16
80+	63	123
75-79	83	174
70-74	157	207
65-69	206	241
60-64	220	257
55-59	201	256
50-54	253	214
45-49	284	266
40-44	292	257
35-39	274	238
30-34	200	202
25-29	243	221
20-24	257	203
15-19	264	243
10-14	201	213
5-9	215	176
0-4	211	174
prosek	38.6	42.4

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	3250	3460	3562	3453	3479	3138	2877

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	763	850	553	506	134	45	11	11	4	-	2.53

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	3010	909	1834	139	126	2	3118

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	478	1841	662	131	6

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	1781	1052	1	2	366	10	99	87	11	27
Ženski	989	614	-	-	115	1	2	81	13	2
Oba	2770	1666	1	2	481	11	101	168	24	29
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	7	17	22	13	15	12	2	-	38
Ženski	4	17	11	49	54	11	3	-	12
Oba	11	34	33	62	69	23	5	-	50

Poznati meštani

Vikentije Prodanov patrijarh srpski
Teodor Ilić Češljar, slikar
Blagoje Brančić, pesnik i prevodilac
Dušan Nonin, slikar-konzervator

Vidi još

Reference

↑ Tekst dr. Nebojše Carića uni. prof. Intitut za geografiju Novi Sad u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1980.
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Spoljašnje veze

Portal Srbija

[1] Tekst dr. Nebojše Carića uni. prof. Intitut za geografiju Novi Sad u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1980.

[2] Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9

[3] Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

[1]

[2]

[3]