Grebenac
| Grebenac | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Bela Crkva |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  818
|
| Gustina stanovništva | 25 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°52′21″N 21°15′11″E / 44.8725°N 21.253°E |
| Nadmorska visina | 60 m |
| Površina | 41,2 km² |
  Grebenac Grebenac (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 26347 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Koordinate: 44° 52′ 21" SGŠ, 21° 15′ 11" IGD
Grebenac je naselje u Srbiji u opštini Bela Crkva u Južnobanatskom okrugu nalazi se na rubu Deliblatske peščare i ima nešto nepovoljniji geografski položaj u odnosu na većinu naselja belocrkvanske opštine, s obzirom na slabu saobraćajnu povezanost. Naselje je smešteno između Kajtasova i Dupljaje.
Prema popisu iz 2011. bilo je 818 stanovnika.
Grebenac je staro vojvođansko naselje. Prvi put se pominje ime Grebenac 1341. godine pod nazivom Grebencz, godine 1392.: Grebenc,1713. godine: Grebencz 1894. godine: Grebenac 1922. godine i u svojoj istoriji više puta je menjao svoje ime. Godine 1788. u Grebencu je postojala pravoslavna crkva, školska zgrada, erarsko svratište.
Na jednom grebenastom ogranku peščane humke nalaze se ostaci jednog većeg i jednog manjeg opkopa, koji su u praistorijskom vremenu bili naseljeni 106. posle Hrista Rimljani su ove opkope preopravili u kastel, koji po nekim treba da je na Palingerovoj karti označen apo fl.(a ponte fluvi). Grebenac se prvi put pominje 1341. Tada je pripadao krašovskom komitatu. 27 juna 1390. boravio kralj Sigismund u vojničkom taboru „ kraj grebenačkog grada“. 1713. bilo u Grebencu 25 domova. 1716 dodeljen je Vršačkom diktritu (Srez, oblast) Temišvarskog Banata. iduće godine popisano je 28 domova, kasnije su se doseloli Rumuni, usled čega je 1749. bilo već 203 kuće.1773. ušao je Grebenac u sastav ilirske regimente, a 1776. u sastav vlaško-ilirske regimente i imao je,1782. 1330 pravoslavnih stanovnika.
Posle turskog rata 1791. osvećen je ikonostas, nabavljeno novo zvono, a 1795. osvečena je ponovo crkva. Od1803. do 1818 Grebenac je sedište kompanije. 1827. bilo je u Grebencu pravoslavnih 581, a katolika 11.
1838 dodeljen je srpskom bataljonu, a 1845g. srpskoj regimenti. 1854g. pripojen je jasenovačkoj kompaniji brojao je 1426 duša. 1873g. pripojen je tamiškom komitatu.
Brojno kretanje stanovništva bilo je godine 1869.:1453 stanovnika, 1880.:1762, 1890.:2035, 1900.:2260, 1910.:2439. Za vreme prevrata, 30 oktobra 1918g. opljačkali su seljaci opštinskog beležnika, trgovca i opštinskog komesara. Opštinski knez Milentije Vojin, organizovao seosku gardu, koja je uspostavila red. Ispred crkve su streljana 3 pljačkaš a i sahranjen a van groblja.
U novembru 1918g. zauzela je srpska vojska Grebenac, koji je (1919) ušao u sastav torontalaško-tamiške županije. 31 januara 1921. popisano je 2145 duša, od kojih bilo Srba 89, Rumuna 2053, a Nemaca 3.
Grebencu je 1341g. pripadalo imanje Seleš (Szölös), koje je 1346. dobio u dar magister Johanes Rufus.
Stanovništvo Grebenca se uglavnom bavi poljoprivredom. U prošlosti je bilo razvijano stočarstvo, i to naročito ovčarstvo. Od druge polovine 19. veka brže se razvija zemljoradnja. Posle Drugog svetskog rata, poljoprivreda se razvija u okviru planske socijalističke privrede. Posebnu kulturno-istorijsku vrednost ima pravoslavna crkva koja je izgrađena 1722. godine. U njoj postoje tri ikone slikane 1764. godine.
Vasko Popa je rođen 29. juna 1922. u Grebencu kod Bele Crkve, (Vršca),. Po etničkom poreklu je bio Rumun. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Vršcu. Posle toga upisao je Filozofski fakultet u Beogradu. Studije nastavlja u Bukureštu i Beču. Za vreme Drugog svetskog rata bio je zatvoren u nemačkom koncentracionom logoru u Zrenjaninu. Nakon završetka rata diplomirao je na romanskoj grupi Filozofskog fakulteta u Beogradu, 1949. godine.
U naselju Grebenac živi 800 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,0 godina (40,7 kod muškaraca i 43,1 kod žena). U naselju ima 340 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,99.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rumuni | 837 | 82.30% | ||
| Srbi | 100 | 9.83% | ||
| Romi | 51 | 5.01% | ||
| Mađari | 9 | 0.88% | ||
| Makedonci | 4 | 0.39% | ||
| Hrvati | 2 | 0.19% | ||
| Nemci | 1 | 0.09% | ||
| Jugosloveni | 1 | 0.09% | ||
| nepoznato | 11 | 1.08% | ||
| m | ž | |||
| ? | 2 | 4 | ||
| 80+ | 16 | 27 | ||
| 75-79 | 11 | 25 | ||
| 70-74 | 23 | 36 | ||
| 65-69 | 28 | 51 | ||
| 60-64 | 37 | 37 | ||
| 55-59 | 29 | 32 | ||
| 50-54 | 30 | 28 | ||
| 45-49 | 39 | 27 | ||
| 40-44 | 36 | 28 | ||
| 35-39 | 27 | 31 | ||
| 30-34 | 26 | 25 | ||
| 25-29 | 33 | 31 | ||
| 20-24 | 36 | 27 | ||
| 15-19 | 26 | 34 | ||
| 10-14 | 30 | 37 | ||
| 5-9 | 19 | 31 | ||
| 0-4 | 28 | 30 | ||
| prosek | 40.7 | 43.1 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 245 | 199 | - | - | 7 | 1 | 5 | 11 | 2 | 5 |
| Ženski | 174 | 132 | - | - | - | - | - | 8 | - | - |
| Oba | 419 | 331 | - | - | 7 | 1 | 5 | 19 | 2 | 5 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | - | 3 | 8 | - | 2 | - | - | 2 | |
| Ženski | - | 23 | - | 6 | 1 | - | - | - | 4 | |
| Oba | - | 23 | 3 | 14 | 1 | 2 | - | - | 6 |
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Korišćena Literatura
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo,,
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928 g.*
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Felix Milecker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928 g.
- A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes. 1903)
- Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Milecker Felix Temesvár 1891.
- Der europäische Flugsand J. 1873.
- Letopis Period 1812 – 2009 g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009). Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Grebenac nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani: [1]
- Ma kakve mu bile mane i nedostaci, nedorečenosti, ali je suština i jezgro ovog rada je ostalo i ostaće netaknut. Neki delovi imaće samo svoj istorijski značaj, ali svi ostali zadržače i sačuvaće u punoj meri svoju naučnu vrednost. Jedno se ipak ne može osporiti, da smo bar udarili temelj, da smo pokazali pravac i obeležili put na kome se valja kretati ako želimo uspešan rad na polju naše istorije. Pa ako i nismo postigli više, nego samo toliko da smo dali podstrek drugima, od nas vičnimjima, mudrijima, koji će ovaj i ovakav posao bolje i savršenije obaviti nego mi tada smo već time učinili dosta „M. Marina“
