Ismail Samani
| Isma'il ibn Ahmad | |
|---|---|
| Emir Horasana | |
| |
| Spomenik Ismailu u Tadžikistanu | |
| Vladavina | 892. – 907. |
| Titule | Amir Adil ili "Pravedni komandant" |
| Rođen/a | 849[1] |
| Horasan | |
| Umro/la | novembar 907 |
| Sahranjen/a | Samanidov mauzolej (Buhara) |
| Prethodnik | Ahmad ibn Asad |
| Nasljednik | Ahmad ibn Ismail |
| Potomstvo | Ahmad ibn Ismail |
| Kraljevska kuća | Samanidi |
| Otac | Ahmad ibn Asad |
Ismail ibn Ahmad (perz. ابو ابراهیم اسماعیل بن احمد, Abu Ibrahim Ismail ibn Ahmad, ? - novembar 907.) poznat i po nadimku "Amir Adil" (Pravedni komandant)[2] bio je perzijski samanidski emir Transoksijane (892. – 907.) i Horasana (900. – 907.). Za vrijeme njegove vladavine klan Samanida je postao regionalna sila. Bio je sin Ahmad ibn Asada i potomak Samana Khude, osnivača Samanidske dinastije poznatom po tome što se odrekao zoroastrizma i prihvatio islam.[3]
Historijski izvori opisuju kako je mjesto emira naslijedio od svog brata Nasra, sa kojim je došao u sukob, ali koga nije htio formalno svrgnuti kako bi sačuvao legitimitet u kalifovim očima, odnosno spriječio da pod izgovorom pobune suparnička dinastija Safarida napadne s juga. Spor je riješen bratovom smrću nakon čega je Ismail vladao iz Buhare. Pod njegovom vlašću je grad postao jedan od najvećih u islamskom svijetu, te privukao niz trgovaca, umjetnika i učenjaka. Pod njegovom vlašću je Kuran prvi put preveden na perzijski jezik, a Ismail je uz pohode na sjeverne granice poticao i misionarsku djelatnost među turkijskim plemenima.
Do konačnog obračuna sa Safaridima je došlo godine kada je Amr Safari napao Ismailove teritorije u Transoksijani. Iako je Ismail raspolagao s malobrojnijim i slabo opremljenim snagama, kod Balha je pobijedio Safaride, dio čijih snaga je prešao na samanidsku stranu. Amr je zarobljen i poslan u Bagdad kalifu Al-Mutadidu. Ismail je od kalifa dobio safaridske teritorije, uključujući Horasan, Tabaristan, Raj i Isfahan.
Ismail Samani je sahranjen u velebnom Samanidovom mauzoleju, jednim od najvrijednijih iranskih arhitektonskih spomenika u današnjoj Centralnoj Aziji.
Samani, koga su kasniji historičari u Buhari opisivali kao plemenitog i velikodušnog vladara, kasnije je postao nacionalni heroj pezijskih Tadžika, koji se kao takav slavi u današnjem Tadžikistanu. Osim brojnih spomenika i naziva valute (tadžikistanski somoni) po njemu je nazvan Vrh Ismail Somoni, najviši planinski vrh u nekadašnjem SSSR-u (ranije poznat kao Staljinov vrh i Vrh komunizma).
- R. N. Frye (1975). Cambridge History of Iran, Volume Four: From the Arab Invasion to the Saljuqs. ISBN 978-0-521-20093-6
| Prethodi: Ahmad ibn Asad |
samandiski vladar 892–907 |
slijedi: Ahmad ibn Ismail |
