Kos (otok)
Za ostala značenja, vidi Kos.
Koordinate: 36° 51′ S.g.š., 27° 14′ I.g.d.
Kos (Κως)
| |
|---|---|
| Podaci | |
| Država |  Grčka
|
| Glavno naselje | Kos |
| Površina | 290,3 km² |
| Najviši vrh | Dikajo (843 m) |
| Broj stanovnika | 30.947 st. (2001) |
 | |
Kos ili Cos (grčki: Κως [Kos], antički grčki: Κῶς [Kōs], latinski: Cos, turski: İstanköy, talijanski: Coo, prije zvan Stanchio) je grčki otok iz skupine Dodekanez u istočnom Egeju. Upravno ostrvo pripada Prefekturi Dodekanez i Periferiji Južni Egej. Glavno mesto na ostrvu je istoimeni grad Kos. Ostrvo je podeljeno na tri opštine - grad Kos i manje opštine Iraklides i Dikajo.
Naziv Kos (grčki : Κῶς , genitiv Κῶ) spominje se u Ilijadi. Drugi drevni nazivi su Meropis i Nymphaea. U mnogim romanskim jezicima, Kos je poznat kao bivši Stancho , Stanchio ili Stinco, i Otomanskog i moderna turska je poznat kao İstanköy, sve od grčkog izraza εις την Κω 'Kos'. Poznat je bio i kao Lango ili Langò, vjerovatno zbog svoje dužine.
Kos je drugo po veličini i značaju ostrvo Dodekaneza. Najbliže značajnija ostrva su Nisiros ka jugu i Kalimnos ka severu, oba udaljena približno 15 km. Ostrvo je planinsko i kamenito. Obala Kosa je razuđena. Ostrvo je veoma izduženo u pravcu ostok-zapad oko 40 km, a relativno usko u pravcu sever-jug, čak i par kilometara u zapdnom delu ostrva. Kos ima brojne male zalive sa skrivenim plažama.
Klima Kosa je sredozemna sa dugim, sušnim letima i blagim i kišovitim zimama. Nedostatak vode je značajno ograničenje, ali, budući da Kos blizu kopna, koriste se bogati podzemni izvori. Zbog toga je biljni i životinjski svet bujniji nego na nekim okolnim ostrvima, mada je on osoben za ovu klimu. Od gajenih kultura dominiraju maslina i vinova loza.
Kos je naseljen još tokom neolita. U 11. veku pne. ostrvo naseljavaju Dorci i pod njima počinje procvat ostrva. Tokom Grčko-Perzijskih ratova stanovnici polisa Kos su dvaput proterali Perzijance sa ostrva, ali uz pomoć Atene. Zbog toga je Kos prišao Delskom savezu i ostao dugo. Posle izlaska Rodosa iz ovog saveza Kos je bio glavno uporište antičke Atene u ovom delu Grčke. Posle smrti Aleksandra Makedonskog Kos se oslanjao na Egipat Ptolomeja.
164. g. Kos je pao u ruke starog Rima, ali je zadržao autonomiju. Podelom carstva Kos je pripao Vizantiji, u okviru koje će ostati vekovima. 1206. g., posle upada Krstaša u Carigrad, ostrvo prisvajaju Mlečani. 1315. godine Kos osvajaju vitezovi Malteškog reda. Mnoge njihove građevine, najviše utvrđenja, sačuvane su do dan-danas. Sva ova utvrđenja nisu pomogla u odbrani ostrva protiv Sulejmana Veličanstvenog 1523. g. i Kos postaje osmanski.
Pod Turcima Kos je ostao nekoliko vekova čineći jedan od najbogatijih delova ovog ogromnog carstva. Iako su Grci sa Kosa bili aktivni tokom svih događaja na tadašnjem grčkom području oni su se oslobodili Osmanlija tek 1912. g. Nažalost, tada su ostrvo okupirali Italijani, koji su bili bezobzirni prema ostrvskom stanovništvu i sprovodili su oštre mere italijanzacije. Ovo je izazvalo nazadovanje ostrva i iseljavanje stanovništva. Tek posle Drugog svetskog rata ostrvo je vraćeno matici Grčkoj. Tada je postepeno počeo oporavak ostrva pre svega zahvaljujući razvoju turizma, danas preovlađujućeg činioca razvoja ostrvske privrede.
Glavno stanovništvo na Kosu su Grci. KOs spada u prilično gusto naseljena ostrva među ostrvima Dodekaneza, a razvoj turizma tokom proteklih 20ak godina doprineo je daljem prosperitetu ostrva i povećanju broja stanovnika. Poslednjih godina ima sve više i stranih stanovnika, bivših turista ili turističkih radnika poreklom iz nerazvijenih zemalja.
Glavno mesto, grad Kos dominira ostrvo po naseljenosti. U njemu živi oko polovine stanovništva, a okolini preko 60% stanovnik Kosa. Grad i njegova okolina su deo ostrva sa najbržim razvojem.
Danas se privreda Kosa sve više zasniva na turizmu i pomorstvu, a sve manje na tradicinalnoj poljoprivredi (masline, vinova loza, badem, manje južno voće). Turizam je poseban, jer se jako oslanja omladinski vid turizma (diskoteke, klubovi ,velika sloboda u ponašanju).
