Logor smrti
| Logor smrti Vernichtungslager | |
|---|---|
 | |
| Država |  Nacistička Nemačka
|
Logor smrti (njemački: Vernichtungslager ili Todeslager) bio je nacistički koncentracioni logor specijaliziran za masovno uništenje (Vernichtung) nepoželjnih ljudi u Trećem Reichu i osvojenim teritorijima. Žrtve logora bili su uglavnom Židovi, ali i Romi (Cigani), Slaveni, homoseksualci, mentalno retardirani, politički zatvorenici...
Logori za istrebljenje imali su centralnu ulogu u Holokaustu.[1]
Glavni logori bili su u Generalnom gubernatorstvu (Poljska pod njemačkom okupacijom). To su bili; Auschwitz, Belzec, Chelmno, Majdanek, Sobibor i Treblinka.[1]
Na vrhuncu aktivnosti u zloglasnom logoru Auschwitz bilo je smješteno po 100 000 logoraša. Njegove plinske komore mogle su primiti po 2000 logoraša odjednom, pa ih se dnevno moglo pobiti i kremirati po 12 000. Logaraše za koje se držalo da su radno sposobni, na početku se koristilo kao pomoćnu radnu snagu kod egzekucija i uklanjanja leševa. Tako ih se koristilo sve dok nisu iznemogli, a onda su i oni ubijani.[1]
Stvaranje tih logora smrti bio je pomak u nacističkoj politici. Počevši od juna 1941. zajedno sa Njemačkim napadom na Sovjetski Savez, Židovi sa novoosvojenih teritorija su okupljani i odvoženi na obližnja stratišta, kao što je bio ukrajinski Babin Jar i pobijeni. U početku su se za egzekuciju koristile mobilne jedinice Wehrmachta. Čitav taj čin bio previše šokantan za lokalno stanovništvo a i vojnike koji su to morali izvršavati.[1]
Tako se rodila ideja, da čitavu stvar treba okrenuti naglavačke - da žrtve treba prevoziti željeznicom u stacionarne centre za ubijanje, a ne egzekutore razvoziti kojekuda po potrebi. Tako se i smanjio broj egzekutora. Na primjer ukupni personal Logora Treblinka bio je 120 ljudi, od tog samo 20-30 pripadnika SS-a (nacističke paravojne formacije). Personal Belzeca svodio se na 104 ljudi, i dvadesetak pripadnika SS-a.[1]
U svakom od tih centara ubijalo se plinom. Chelmno je bio prvi logor smrti, gdje se 8. decembar 1941. počelo ubijati plinom. Za to se koristilo mobilne plinske komore koje su usmrćivale ugljičnim monoksidom. Puno veći i smrtonosniji Auschwitz koristio je Ciklon B.[1]
Majdanek i Auschwitz su također bili i radni logori, dok su Treblinka, Belzec i Sobibor bili namjenjeni isključivo ubijanju. Nacisti su u Auschwitzu |pobili između 1,1 i 1,3 miliona ljudi, u Treblinki 750 000-900 000 i najmanje njih oko 500 000 u Belzecu za 10 mjeseci rada.[1]
Ogromna većina žrtava bili su Židovi. Treblinka, Sobibor i Belzec zatvoreni su 1943., jer je njihov cilj postignut kad su geta po Poljskoj ispražnjena a Židovi pobijeni.[1]
Auschwitz je nastavio primati žrtve iz cijele Evrope sve dok mu se nisu u januaru 1945. približile jedinice Crvene armije. [1]
