Manastir Gomirje
| Manastir Gomirje | |
 Manastir sa hramom Svetog Jovana Preteče | |
| Koordinate | 45° 20′ 37" SGŠ, 15° 06′ 41" IGD |
| Država |  Hrvatska
|
| Godina osnivanja | 1601 |
| Ktitor | Manastir Krka |
| Lokacija | Gomirje |
| Jurisdikcija | SPC |
Koordinate: 45° 20′ 37" SGŠ, 15° 06′ 41" IGD
Manastir Gomirje je najzapadniji srpski manastir u Evropi. Nalazi se u Gorskom Kotaru u Republici Hrvatskoj i pripada Gornjokarlovačkoj eparhiji Srpske pravoslavne crkve.
U okviru manastirskog kompleksa nalazi se hram Roždenija svetog Jovana Preteče.
Manastir Gomirje je nastao u vreme kada su se formirala prva srpska naselja u Gomirju, Vrbovskom i Moravicama krajem 16. veka. Osnovan je 1600. godine, a njegovi prvi graditelji bili su kaluđeri koji su došli iz manastira Krka i koji su počeli gradnju manastira 1601. godine. Tokom 17. veka svi manastirski objekti bili su sagrađeni od drveta.
Početkom 18. veka otpočinju pripreme za izgradnju zidane crkve i manastirskog konaka. Sazidana je 1719. godine nova manastirska crkva, a 1730. i manastirsko zdanje sa 12 kelija i trpezarijom. Na manastirskom groblju na Veliku Gospojinu 1747. godine osveštao je vladika Pavle Nenadović, kasniji karlovački mitropolit, kapelu posvećenu Uspeniju Presvete Bogorodice. Na ovaj praznik u Gomorju se od tada održava veliki narodni sabor.
Manastir je svoje najbolje razdoblje imao tokom 18. veka kada je postao prvorazredno kulturno i obrazovno središte Srba u ovom delu Habzburške monarhije. U Gomirju je delovala ikonografska škola koju je ustanovio Simeon Baltić i iz koje potiču mnogi ikonostasi i ikone u crkvama Gornjokarlovačke eparhije. Ovde je bio razvijen i prepisivački rad.
Tokom 19 veka nekoliko eminentnih i značajnih osoba je živelo u Gomirju. Između ostalih Josif Rajačić, mitropolit i srpski patrijarh, Sava Mrkalj, reformator srpskog pisma, a nakratko ovde je na proputovanju boravio i Nikola Tesla, kod svog ujaka, arhimandrita Nikolaja Mandića.[1]
Najteži period manastir je prošao u 20. veku. Tokom Prvog svetskog rata bio je pretvoren u logor za politički optužene srpske sveštenike. U Drugom svetskom ratu ustaše su 1943. godine manastir zapalile. Samo je ostala demolirana manastirska crkva. Iguman Teofan Kosanović je ubijen. Vredno kulturno blago i biblioteka preneti su u Zagreb gde se i danas nalaze. Posle Drugog svetskog rata obnovljena je manastirska crkva, a od 1967. i ceo manastirski kompleks.
- Zvanični sajt Eparhije gornjokarlovačke (sh)
- Radio televizija Republike Srpske: Manastir Gomirje (istorija manastira, video prilog) 27. januar 2011.[mrtav link] (sh)
- ↑ Петровић, Срећко (2021). Православље, бр.1304 од 15. јула, Реч-две са... Презвитер др Оливер Суботић аутор књиге "Тесла: Духовни лик". Београд: СПЦ. str. 35.