Plav

Za ostale upotrebe, v. Plav (razvrstavanje).

Plav
Pogled na Plav
Osnovni podaci
Opština	Plav
Stanovništvo
Stanovništvo ((2003))	3615
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	906 m
Plav Plav (Crne Gore)
Ostali podaci
Poštanski kod	84325
Pozivni broj	051
Registarska oznaka	PL

Plav [ˈplavə], gradsko naselje i sedište istoimene opštine na istoku Crne Gore. Prema popisu iz 2003. bilo je 3.615 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 4.560 stanovnika). Nalazi se u podnožju planinskog masiva Prokletije, na reci Lim.

Istorija

Stari vijek

Podaci o ljudskim nasebinama u ovom predjelu datiraju iz VII vijeka prije nove ere. Toponimi ukazuju na prisustvo Ilira i Grka, a u Gornjem Polimlju postoje tragovi rimske kulture. . Plav se u najstarijim pisanim izvorima pominje kao naziv za cijelu oblast, a pretpostavlja se da je ime dobio po rimskom imperatoru Flaviusu.

Srednji vijek

Slovenska plemena naseljavaju ovaj predio krajem VI i početkom VII vijeka nove ere, potiskujući romansko stanovništvo iz plodne doline. Formiraju župu Plav, kojom će vladati srpski župani i kraljevi, a zatim oblasni gospodari, Vojislav Vojinović, Nikola Altomanović i Vuk Branković. Prije turskog osvajanja, Plav je u sastavu Srpske despotovine.

U sastavu Osmanskog carstva

Poslije osmanskog osvajanja, Plavski vilajet, sa 15 sela i 1157 domaćinstava, bio je u sastavu Bihorske kaze (Skadarski sandžak) a nešto kasnije Dukađinskog sandžaka. U srednjem vijeku nije bilo naseljenog mjesta sa imenom Plav (naselje Plav će biti izgrađeno u osmanskoj državi, a gradnja je, po nekim podacima, završena 1619. godine). Naime, kako bi spriječila uticaje albanskog plemena Klimenata, osmanska vlast još u XVI vijeku počinje sa izgradnjom naselja, sa trgovima i kulturnim institucijama, kao i vojnih utvrđenja. Čitava Plavsko-gusinjska kotlina ušla je u sastav Knjaževine Crne Gore, odlukama Sanstefanskog sporazuma i Berlinskog kongresa. Međutim, u Plavsko-gusinjskoj aferi (zbog nezadovoljstva stanovništva ovakvim odlukama velikih sila) pružen je oružani otpor i odbijen prodor poslate crnogorske vojske (njen poraz u selu Nokšićima, blizu Plava, decembra 1879. godine) a nakon bitke u januaru 1880. pet kilometara dalje od navedenog sela, Plavljani (uz pomoć Gusinjana i albanskih dobrovoljaca) primoravaju crnogorsku vojsku na povlačenje i reorganizovanje u mjestu Murino. Na intervenciju velikih sila (posebno na inicijativu Austrougarske) Knjaževina Crna Gora preuzima Ulcinj, novembra 1880. godine (u zamjenu za Plav i Gusinje).

Interesantan je podatak iz 1435. godine, kada se ističe da “Plavljani idu po so u Skadar”, dok je u 16. vijeku to bilo mjesto na drumu podno Prokletija, kojim su mletački kuriri putovali od Kotora u Carigrad. Već tada je Plav bio dobro naseljen predeo. Kada je francuski istraživač Ami Bue ovdje boravio 1836. godine, zabilježio je da je varošica imala stotinjak kuća, ali već sredinom vijeka taj broj se za nekoliko puta povećao.

Savremena istorija

U Balkanskom ratu, nakon borbi i povlačenja turske vojske sa položaja na Đevojačkom kršu, Šabovoj glavi i Ječmištu, crnogorska vojska je zauzela Plav, 19. oktobra 1912. godine. Plav ulazi u sastav Kraljevine Crne Gore, pa Kraljevine SHS, Kraljevine Jugoslavije, a 1941. je priključen italijanskoj okupacionoj zoni (tzv. Velikoj Albaniji). Oslobođen je od strane partizanskih jedinica 25. jula 1944. godine.

Demografija

U naselju Plav živi 2.406 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 32,5 godina (31,3 kod muškaraca i 33,7 kod žena). U naselju ima 889 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 4,07.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Bošnjacima (prema popisu iz 2003. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Godina Stanovnika 1948. 1850 1953. 2018 1961. 2535 1971. 3058 1981. 3348 1991. 4560 4073 2003. 3615 5554 2011. Etnički sastav prema popisu iz 2003. Bošnjaci    2631 72.78% Albanci    327 9.04% Srbi    258 7.13% Muslimani    220 6.08% Crnogorci    139 3.84% Makedonci    1 0.02% nepoznato    5 0.13% Stanovništvo prema polu i starosti m ž ? 4       7 80+ 11       23 75-79 18       44 70-74 49       59 65-69 74       73 60-64 59       79 55-59 78       67 50-54 101       99 45-49 123       121 40-44 131       143 35-39 100       116 30-34 83       97 25-29 106       112 20-24 132       144 15-19 225       192 10-14 195       188 5-9 162       139 0-4 142       119 prosek 97 59 Domaćinstva Broj domaćinstava po popisima od 1948-2003. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2003. Broj domaćinstava 364 406 468 548 600 922 1179 Domaćinstva po broju članova po popisu od 2003. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 889 99 124 130 158 170 113 59 27 4 5 Domaćinstva Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 1294 472 773 26 16 7 1376 Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 384 772 186 24 10 Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija Proizvodnja i snabdevanje... Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze Muški 452 62 - - 71 12 10 36 34 14 Ženski 170 16 - - 19 2 1 14 8 3 Oba 622 78 - - 90 14 11 50 42 17 Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato Muški 1 1 88 33 18 29 - - 43 Ženski 1 2 20 38 29 3 - - 14 Oba 2 3 108 71 47 32 - - 57 Znamenitosti Od kulturno istoriskih spomenika u Plavu najznačajniji su Redžepagića kula, Stara džamija, džamija Sultanija i Manastir Svete Trojice u Brezojevici kod Plava. Manastir Svete Trojice u Brezojevici nalazi se na levoj obali Lima na 2 km od njegovog izviranja iz Plavskog jezera na ušću reke Komarače ispod brda Gradac, ovo je najstariji sačuvani objekata u Plavu i potiče iz doba Nemanjića, prema predanju on je stariji od manastira Dečana nekih 30 godina. Crkva je zidana u srpsko-vizantijskom stilu i pripada tipu jednobrodnih kamenih građevina. Crkava je obnovljena i oslikana 1576. godina za vreme vladavine igumana jeromonaha Nestora. Poznata su imena ktitora, Vukomira Stepanova i Živka Belakova. Oltarski prostor sagradio je drugi ktitor, Mari (veovatno Marin), sa porodicom. O tome svedoči natpis na oltarskom prostoru. Brezojevačka crkva predstavlja kamenu građevinu, sastavljenu od naosa sa velikom pripratom i prostrane apside. Crkva je bez kubeta i zvonika. Unutrašnjost priprate i naosa nekada je bila ispunjena živopisom velike umetničke vrednosti. Najveći deo ove zidne dekoracije je uništen u požarima 1862 i 1912. godine kao i rušenjem crkve u Drugom svetskom ratu. Od živopisa sačuvani su samo, dosta oštećeni fragmenti, očuvani deo kompozicije Strašni sud, Gostoljubljenje Avramovo, slike Sv. Nikita, Bogorodica sa Hristom, iznad nje Sv. Srđ i Vakh, jedan arhanđeo, Uspenje Bogorodice, lik Jovana Preteče iz kompozicije Deizisa, ... U sastavu manastirskog kompleksa se nalazi prva osnovna škola. Kula Redžepagića nastala je 1671. godine i napravo ju je Hasan beg Redžepagić služila je za odbranu od neprijatelja i da se u njoj dočekuju gosti. Drvena ili Stara džamija sagrađena je 1471. godine odmah nakon turskog osvajanja ovih krajeva za potrebe vojnika. Nalazi se u centru Plava u okviru nekadašnjeg Grada. Više puta je obnavljana a današnji oblik je dobila u XVIII veku. DŽamiju Sultaniju je sagradio sultan Abdul Hamid 1909. godine, kao poklon meštanima Plava za boj na Nokšiću 1879. godine nakon pobede Turaka nad crnogorskom vojskom. Zanimljivosti Opštinu Plav svakog ljeta posjeti veliki broj turista što zbog svoga jezera i mnogih manifestacija koje se organizuju u Plavu. Jedna od najpoznatijih su svakako „dani borovnica“ koji su do sada odražavane svake godine počev od 2000. godine. Za vrijeme ove manifestacije pored mnogobrojnih turista Plav posete i mnogi narodni ansambli iz bivših jugoslovenskih država. Pored „dana borovnica“, svakog ljeta održavaju se skokovi sa Novšićkog mosta. Takođe ima i onih drugih manifestacija poput onih humanitarnih, kao i nekoliko turnira u malom fudbalu. Turistima je takođe omogućeno i da krstare jezerom kao i rijekom Lim, koja izvire baš iz Plavskog jezera. Sport Opština Plav se moze pohvaliti sa bogatim fudbalskim klubom FK Jezero. Poznate ličnosti Husein Bašić Reference Literatura Grupa autora: Istorijski leksikon Crne Gore, knjiga 5, Daly Press-Vijesti, 2006. Spoljašnje veze Plav na Wikimedijinoj ostavi Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain) Satelitska mapa (Wikimapia) Gugl satelitska mapa (Maplandia) Plan naselja na mapi (Mapquest)