Rumenka

Rumenka
Rumenka;
	; Ulica u Rumenci
	; Grb
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Grad	Novi Sad
Gradska opština	Novi Sad
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	5729
Gustina stanovništva	187 st./km²
Geografija
Koordinate	45°17′21″N 19°44′23″E / 45.289166°N 19.739666°E
Nadmorska visina	88 m
Površina	30,7 km²
	Rumenka Rumenka (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	21201
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS

Koordinate: 45° 17′ 21" SGŠ, 19° 44′ 23" IGD

Rumenka je naselje u opštini Novi Sad u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 5729 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 4361 stanovnika).

U selu postoje srpska pravoslavna crkva iz 17. veka, reformatorska crkva (1836) i katolička crkva (1780).

Istorija

Порекло назива места

Postoji više legendi o nastanku imena Rumenka, odnosno u prvobitnom obliku - Piroš.

Jedna legenda govori o tome da su polja oko Rumenke bila puna bulki i da se cela okolina tadašnjeg naselja crvenila od boje tog cveta.

Druga legenda kaže da je oko Rumenke bilo mnogo trske, pošto je bilo močvarno zemljište, i da se nebo crvenilo od plamena kada su meštani spaljivali trsku želeći da prošire obradive površine.

Po mađarskim istoričarima, mesto je dobilo naziv po ćerki Svetog Ladislava I (Szent Laszló) koja se zvala Piroška. Ona se u XII veku udala za vizantijskog cara Jovana II Komnina i prešla u pravoslavlje dobivši ime Irina. U vizantijskoj istorijografiji poznata je kao Irina Ugarska (1088-1134) i bila je majka čuvenog vizantijskog cara Manojla I Komnina. Po mađarskim podacima iz XII veka, Piroska je često putovala u Carigrad i za vreme putovanja se odmarala na kraljevskom imanju koje se nalazilo na teritoriji današnje Rumenke i zvalo se Piroška-major. Kasnije su ovu teritoriju počeli da nazivaju Piroš.^[1]

Prvi pomen naziva mesta

Bela IV (1235-1270), ugarski kralj je svojim dekretom koji je izdao 24. jula 1237. godine, Rumenku, koja je do tada bila u posedu okruga grada Bača, darovao katoličkom cistercitskom monaškom redu iz Petrovaradina, kao posed za njihovu opatiju zajedno sa mnogim bačkim i sremskim selima. Petrovaradinska opatija, koja se u latinskim pisanim izvorima spominje pod imenom Belefons (Belin izvor), u mađarskoj istorijografiji se po Beli IV, naziva Belakut, što znači Belin studenac. Na osnovu dekreta, odnosno darovnice, zna se da je Bela IV deo zemlje koju dodeljuje opatiji Belefons oduzeo od Terefi Petera (Petrovaradin je po njemu dobio ime). U srednjovekovnim poveljama Rumenka se pominje i 1267. godine pod imenom Terra Pyrusde; potom 1279. u povelji Ladislava IV i 1432. zajedno sa Futogom kao imovina Nikole Gorjanskog mlađeg.^[1]

Selo u vreme turske vladavine

Selo Rumenka će kao deo vlastelinstva petrovaradinske opatije cistercita pripadati bačkom, odnosno sremskom spahiluku sve do 1526. godine, kada su Osmanlije zauzele ove krajeve. Osmanski defteri iz 1553. godine navode da su u Rumenki te godine živela 3 poreska obveznika. U osmanskom defteru za 1570. godinu, navodi se da je Rumenka pripadala feudalnom posedu osmanskog vlastelina Hasana bin Abdulaha sa godišnjim prihodom od 6000 akči i u njoj je živelo 12 srpskih porodica. 1590. godine Rumenka je imala 20 domova i u turskim defterima se pominje pod imenom Piroš.^[1]

Selo nakon oslobođenja od Turaka

Velikom seobom Srba počelo je naseljavanje Rumenke, tačnije naseljavanje Rumenke dogodilo se 1696. godine u vreme vladavine cara Leopolda. Može se konstatovati da je Rumenka počela da se naseljava te godine i to pre svega srpskim življem sa teritorija u istoriji poznatih kao "Stara Srbija". Nema podataka šta se dogodilo sa prethodnim stanovnicima Rumenke, ali postoji mogućnost da su se neki od njih nakon završenih ratnih dejstava vratili u svoje mesto. Ponovo naseljavajući Rumenku, srpsko stanovništvo naselilo se na području takozvane "Racke bare" koja je taj naziv dobila mnogo kasnije. Naselje koje je postojalo pre turskih osvajanja nalazilo se na istom mestu i novopridošli stanovnici su se naselili na već postojeću lokaciju. Oni su obnovili razrušene kuće i nastavili u njima da žive istovremeno gradeći nove, pošto se broj stanovnika mesta uvećao. „Racka bara“ je bila udaljena oko 2 km od današnje Rumenke, otprilike na velikoj krivini na putu prema Kisaču. U toku ovih turbulentnih dešavanja, tačnije 1722. godine, usledilo je preseljenje mesta na današnju lokaciju. Ovaj podatak iznet je u Urbaru za Rumenku iz 1772. godine u kome se kaže: "Selo Piroš - ranije pustara, 1722. je naseljen pravoslavnim stanovništvom“.^[1]

Rumenka u okviru Futoškog vlastelinstva

Iz prvih dostupnih podataka saznaje se da su u sastavu Futoškog vlastelinstva bili pored Futoga, koji je imao 80 domova, Đemišfalva sa 20 i Kuva sa 10 domova, te pustare: Vizić, Dragovo, Gložan, Irišac, Kenđel, Petrovac i Samotin. Iako se Rumenka u ovom prvom popisu Futoškog vlastelinstva ne spominje kao mesto u okviru njega, sa sigurnošću moženo reći da Rumenka tada sigurno postoji i da je bila naseljena. Podatak na kom se zasniva ovaj zaključak je informacija da je Hram svetih apostola Petra i Pavla u Rumenki postojao 1702. godine.^[2]

Pravoslavna parohija i Srpska osnovna škola

Rumenka je 1746. godine imenovana za samostalnu parohiju Srpske pravoslavne crkve, a već 1756. osnovana je Srpska osnovna škola.

Naseljavanje Mađara u Rumenku

Preci današnjih Mađara koji žive u Rumenki potiču iz ovih pet mesta koja su se nalazila pored reke Tise u županiji Heveš.

Naziv	Mađarski naziv	Današnji naziv
Tisa Rof	Tisza Roff	Tiszaroff
Bura	Bura	Tiszabura
Derš	Ders	Tiszaderzs
Abad	Abád	Abádszalók
Salok	Szalók	Abádszalók

Prema mađarskim izvorima, njih je katolički episkop iz Egera, Karolj Esterhazi (Eszterházy Károly) oko 1774. godine, zato što su kalvinisti, proterao iz ovih mesta. Kalvinisti iz ovih pet mesta naselili su se u okrugu Hajdu (Hajdú-Bihar megyében) i osnovali mesto pod nazivom Tetetlen (Tetétlen). Oni su u ovom mestu veoma teško živeli jer je bilo malo obradivih površina, a broj stanovnika je bio velik te se usled toga javila glad i razne epidemije. U tom mestu oni su živeli 12 godina pre svog preseljenja u Rumenku.^[1]

Demografija

U naselju Rumenka živi 6495 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (38,5 kod muškaraca i 40,8 kod žena). U naselju ima 2010 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,23. (Prema popisu iz 2011. godine).

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	1951	^[3]
1953.	2028
1961.	2546
1971.	2906
1981.	3629
1991.	4361	4299
2002.	5814	5729

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi	4302	75.09%
Mađari	747	13.03%
Jugosloveni	139	2.42%
Hrvati	111	1.93%
Slovaci	67	1.16%
Crnogorci	44	0.76%
Rusini	40	0.69%
Ukrajinci	32	0.55%
Muslimani	16	0.27%
Nemci	10	0.17%
Rumuni	7	0.12%
Romi	7	0.12%
Makedonci	7	0.12%
Slovenci	3	0.05%
Albanci	3	0.05%
Bugari	1	0.01%
nepoznato	18	0.31%

Novi Sad

Grad Novi Sad
●●●●● ●

Opština
Novi Sad

Opština
Petrovaradin

Stanovništvo prema polu i starosti ^[4]


	m	ž
?	2	5
80+	17	47
75-79	31	63
70-74	67	103
65-69	100	130
60-64	152	159
55-59	155	133
50-54	245	219
45-49	273	278
40-44	216	237
35-39	235	222
30-34	180	169
25-29	213	202
20-24	245	225
15-19	221	217
10-14	192	185
5-9	186	154
0-4	129	122
prosek	36.0	38.2

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	574	604	962	913	1154	1357	1794

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	214	399	390	545	152	68	15	8	-	3	3.19

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	2352	742	1476	64	70	-	2409

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	502	1496	315	92	4

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	1236	111	1	3	387	27	145	183	22	117
Ženski	965	58	-	1	250	6	16	188	39	37
Oba	2201	169	1	4	637	33	161	371	61	154
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	15	34	54	20	33	52	-	-	32
Ženski	17	62	28	64	148	39	1	-	11
Oba	32	96	82	84	181	91	1	-	43

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Дејан Маодуш, Историја Руменке, Нови Сад. 2018. {{ISBN|978-86-900441-0-8}}.
↑ Јелена Бањац, Храм светих апостола Петра и Павла у Руменки,Нови Сад,2002
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Vanjske veze

Portal Srbija

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Дејан Маодуш, Историја Руменке, Нови Сад. 2018. {{ISBN|978-86-900441-0-8}}.

[2] Јелена Бањац, Храм светих апостола Петра и Павла у Руменки,Нови Сад,2002

[3] Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9

[4] Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

[1]

[2]

[3]

[4]

p r u Gradske četvrti i prigradska naselja Novog Sada
Bački deo grada (južno od kanala DTD)	Avijatičarsko naselje • Adamovićevo naselje • Adice • Almaški kraj • Banatić • Bulevar • Veternička rampa¹ • Grbavica • Depresija • Detelinara • Jugovićevo • Kampus novosadskog univerziteta • Liman • Novo naselje (Bistrica) • Pervazovo naselje • Podbara • Ribarsko ostrvo • Rotkvarija (Žitni trg) • Sajlovo¹ • Sajmište • Salajka (Slavija) • Satelit • Stari Grad (Centar) • Telep
Bački deo grada (severno od kanala DTD)	Veliki rit • Vidovdansko naselje • Gornje livade • Klisa • Mali Beograd • Mišin Salaš • Rimski Šančevi² • Slana bara • Šangaj
Sremski deo grada	Petrovaradin³ (Alibegovac • Bukovački plato • Vezirac • Karagača • Mišeluk • Novi Majur • Petrovaradinska tvrđava • Podgrađe Petrovaradina • Ribnjak • Sadovi • Stari Majur • Tekije • Trandžament • Širine • Široka dolina) • Sremska Kamenica³ (Artinjeva • Bocke • Donja Kamenica • Glavica • Gornja Kamenica • Grigovac • Mala Kamenica • Paragovo • Popovica • Staroiriški put • Tatarsko brdo • Čardak)
Prigradska naselja	Bangladeš • Begeč • Budisava • Bukovac • Veternik • Kamenjar • Kać • Kisač • Kovilj • Ledinci • Lipov Gaj • Nemanovci • Pejićevi salaši • Rumenka • Stari Ledinci • Stepanovićevo • Tankosićevo • Futog • Čenej
Industrijske zone	Industrijske zone u Novom Sadu
Napomene: (1) Veternička rampa i Sajlovo su delom gradska, a delom prigradska naselja. • (2) Rimski Šančevi su delom gradsko, a delom prigradsko naselje. • (3) Petrovaradin i Sremska Kamenica su statistički posebna naselja, ali se smatraju delom užeg gradskog područja Novog Sada.