Arterioskleroza

Kolesteroli

Arterioskleroza është sëmundje e enëve të gjakut. Ajo karakterizohet nga trashja, ngurtësimi dhe humbja e elasticitetit të mureve të arterieve. Ky proces gradualisht kufizon rrjedhjen e gjakut në organe e inde dhe mund të çojë në rreziqe të rënda shëndetësore të shkaktuara nga aterioskleroza, e cila është një formë specifike e arteriosklerozës e shkaktuar nga grumbullimi i pllakave yndyrore, kolesterolit dhe disa substancave të tjera brenda dhe mbi arterie. muret. Mund të shkaktohet nga pirja e duhanit, një dietë e keqe ose nga faktorë gjenetikë.

Aterioskleroza është shkaku kryesor i sëmundjes së arterieve koronare dhe goditjes në tru, me kontribute të shumta gjenetike dhe mjedisore. Studimet gjenetike-epidemiologjike kanë identifikuar një numër faktorësh të rrezikut gjenetik dhe jogjenetik. Megjithatë, studime të tilla tregojnë se historia familjare është faktori më i rëndësishëm i rrezikut të pavarur.

Shenjat dhe simptomat

Shenjat dhe simptomat e arteriosklerozës varen nga trashja dhe ngurtësimi i mureve të arterieve. Pak nga pak zgavra e arterieve zvogëlohet, kështu që sasia e gjakut që e përshkron atë, pakësohet. Në këto rrethana indet vuajnë për oksigjen dhe lëndë ushqyese. Nëse arterioskleroza prek enët që ushqejnë zemrën ose trurin, pasojat janë shumë të rënda dhe mund të të shpien deri në vdekje. Ushqimi i pasur me yndyra, teprimet me kafe dhe alkool, pirja e duhanit, ndejtja ulur, sëmundja e sheqerit dhe tensioni i gjakut, janë disa nga shkaqet kryesore të shfaqjes së arteriosklerozës. Nëse prekin enët cerebrale ose oftalmike, si në aksidentet cerebrovaskulare ose sulmet ishemike kalimtare, shenjat dhe simptomat mund të përfshijnë dobësi të papritur, mpirje të fytyrës ose gjymtyrëve të poshtme, konfuzion, vështirësi në të kuptuarit e të folurit dhe probleme me shikimin. Nëse prek enët koronare, si në sëmundjen e arterieve koronare (përfshirë isheminë akute të miokardit ose një "sulm në zemër"), shenjat dhe simptomat mund të përfshijnë dhimbje gjoksi.

Diagnoza

EKG

Diagnoza e një individi që dyshohet se ka arteriosklerozë mund të bazohet në një ekzaminim fizik, test gjaku, EKG dhe rezultatet e këtyre testeve (ndër ekzaminimet e tjera).

Trajtimi

Trajtimi është një nga forma e masave parandaluese të profilaksisë. Terapia mjekësore shpesh përshkruhet për të ndihmuar në parandalimin e arteriosklerozës për kushtet themelore, të tilla si medikamente për trajtimin e kolesterolit të lartë (p.sh.:, statinat, frenuesit e përthithjes së kolesterolit), medikamente për trajtimin e tensionit të lartë të gjakut (p.sh.:, frenuesit ACE, bllokuesit e receptorit të angiotenzinës II) dhe medikamente kundër trombociteve. Këshillohen gjithashtu ndryshime në stilin e jetës, si rritja e ushtrimeve fizike, ndalimi i pirjes së duhanit dhe moderimi i marrjes së alkoolit .

Ekzistojnë lloje të ndryshme të operacioneve:

• Angioplastika dhe vendosja e stentit: Fillimisht futet një kateter në pjesën e bllokuar ose të ngushtuar të arteries, e ndjekur nga një i dyti me një tullumbace të shfryrë që kalon përmes kateterit në zonën e ngushtuar. Më pas, tullumbace fryhet, duke i shtyrë depozitat mbrapa kundër mureve arteriale, dhe më pas zakonisht lihet një tub rrjetë për të parandaluar ri-shtrëngimin e arteries .

• Kirurgjia e bypass-it të arterieve koronare: Ky operacion krijon një rrugë të re për rrjedhjen e gjakut në zemër. Kirurgu ngjit një pjesë të shëndetshme të venës në arterien koronare, pak sipër dhe poshtë bllokimit për të lejuar bypass-in .

• Endarterektomia: Kjo është procedura e përgjithshme për heqjen kirurgjikale të pllakës nga arteria që është ngushtuar ose bllokuar .

• Terapia trombolitike: Ky është një trajtim që përdoret për të thyer masat e pllakës brenda arterieve nëpërmjet ilaçeve intravenoze për tretjen e mpiksjes .

Epidemiologjia

Në vitin 2008, në SHBA u bë një vlerësim prej 16 milionë sëmundjesh aterosklerotike të zemrës dhe 5.8 milionë goditje në tru. Sëmundjet kardiovaskulare që u shkaktuan nga arterioskleroza gjithashtu shkaktuan pothuajse 812,000 vdekje në vitin 2008, më shumë se çdo shkak tjetër, përfshirë kancerin. Rreth 1.2 milionë amerikanë parashikohet të kenë një atak në zemër çdo vit.

Historia

Diagnostifikimi dhe implikimet klinike të kësaj sëmundjeje nuk u njohën deri në shekullin e 20-të. Shumë raste janë vëzhguar dhe regjistruar, dhe Jean Lobstein-i shpiku termin arteriosklerozë ndërsa po analizonte përbërjen e lezioneve arteriale të kalcifikuara. Emri "arteriosklerozë" rrjedh nga fjalët greke ἀρτηρία (artēría, arterie) dhe σκληρωτικός (sklērōtikós, i ngurtësuar) .