Papa
Peshkopi i of Romës Pontifex maximus Papa | |
|---|---|
| Katolik | |
.jpg) Papa Françesku më 2021 | |
 Selia e Shenjtë (Emblema) | |
| Stili | Shenjtëria e Tij |
| Location | |
| Provinca kishtare | Provinca Kishtare e Romës |
| Rezidenca |
|
| Selia | Pallati Apostolik, Qyteti i Vatikanit |
| Information | |
| First holder | Shën Pjetri[1] |
| Denomination | Kisha Katolike |
| Themelimi | Shekulli i 1-rë |
| Dioqeza | Roma |
| Katedralja | Arkbazilika e Shën Gjon Lateranit |
| Qeverisja | Selia e Shenjtë |
| Faqja zyrtare | |
| Ati i Shenjtë | |
Papa ose Popa (nga greq. papas - át, babë, dhe lat.: papa - „at, baba“; sipas disave nga fjalët latine PAstor PAstorum - ″Bariu i barinjve″) është kreu i Kishës Katolike mbarëbotërore, dhe gjithashtu ka shërbyer si kreu i shtetit ose sovran i Shteteve Papale dhe më vonë i Shtetit të Qytetit të Vatikanit që nga shekulli i tetë.[2] Nga pikëpamja katolike, përparësia e peshkopit të Romës rrjedh kryesisht nga roli i tij si pasardhës apostolik i Shën Pjetrit, të cilit i ishte dhënë përparësia nga Jezusi, i cili i dha Pjetrit Çelësat e Qiellit dhe fuqitë e "lidhjes dhe humbjes", duke e emërtuar si “shkëmbin” mbi të cilin do të ndërtohej Kisha. Papa aktual është Françesku, i cili u zgjodh më 13 mars 2013.[3]
Ndërsa zyra e tij quhet papat, juridiksioni i selisë peshkopale quhet Selia e Shenjtë.[4] Është Selia e Shenjtë që është entiteti sovran nga e drejta ndërkombëtare me seli në shtetin dallues të pavarur të Qytetit të Vatikanit, një qytet-shtet që formon një enklavë gjeografike brenda bashkësisë së Romës, e krijuar nga Traktati Lateran më 1929 midis Italisë dhe Selisë së Shenjtë për të siguruar pavarësinë e saj materiale dhe shpirtërore. Selia e Shenjtë njihet nga aderimi i saj në nivele të ndryshme në organizatat ndërkombëtare dhe nga marrëdhëniet e saj diplomatike dhe marrëveshjet politike me shumë shtete të pavarura.
Sipas traditës katolike, selia apostolike e Romës u themelua nga Shën Pjetri dhe Shën Pali në shekullin e parë. Papati është një nga institucionet më të qëndrueshme në botë dhe ka pasur një rol të rëndësishëm në historinë njerëzore.[5] Në kohët e lashta, papët ndihmuan në përhapjen e krishterimit dhe ndërhynë për të gjetur zgjidhje në mosmarrëveshje të ndryshme doktrinore. Në mesjetë, ata luajtën një rol me rëndësi laike në Evropën Perëndimore, shpesh duke vepruar si arbitra midis monarkëve të krishterë.[6][7] Përveç zgjerimit të besimit dhe doktrinës së krishterë, papët modernë janë të përfshirë në ekumenizëm dhe dialog ndërfetar, puna bamirëse dhe mbrojtja e të drejtave të njeriut.[8]
Me kalimin e kohës, papati fitoi ndikim të gjerë laik dhe politik, duke rivalizuar përfundimisht ato të sundimtarëve territorialë. Në shekujt e fundit, autoriteti i përkohshëm i papatit ka rënë dhe zyra tani është e fokusuar kryesisht në çështjet fetare. >Në të kundërt, pretendimet papale për autoritetin shpirtëror janë shprehur gjithnjë e më fort me kalimin e kohës, duke arritur kulmin në vitin 1870 me shpalljen e dogmës së pagabueshmërisë papale në raste të rralla kur Papa flet ex cathedra — fjalë për fjalë "nga karrigia (e Shën Pjetrit)" - për të nxjerrë një përkufizim formal të besimit ose moralit. Papa konsiderohet si një nga njerëzit më të fuqishëm në botë për shkak të ndikimit të gjerë diplomatik, kulturor dhe shpirtëror të pozicionit të tij si mbi 1.3 miliardë katolikë ashtu edhe për ata jashtë besimit katolik,[9][10][11] dhe për shkak se ai drejton ofruesi më i madh joqeveritar në botë i arsimit dhe [[kujdesit shëndetësor,[12] me një rrjet të gjerë bamirësish.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Wilken, p. 281, quote: "Some (Christian communities) had been founded by Peter, the disciple Jesus designated as the founder of his church. ... Once the position was institutionalized, historians looked back and recognized Peter as the first Pope of the Christian church in Rome"
- ^ "Christ's Faithful – Hierarchy, Laity, Consecrated Life: The episcopal college and its head, the pope". Katekizmi i Kishës Katolike (në anglisht). Vatican City: Libreria Editrice Vaticana. Arkivuar nga origjinali më 3 mars 2021. Marrë më 14 prill 2013.
- ^ "News from The Associated Press" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 15 mars 2013.
- ^ "Definition of Holy See" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 18 janar 2017. Marrë më 17 janar 2017.
- ^ Collins, Roger. Keepers of the keys of heaven: a history of the papacy. Introduction (One of the most enduring and influential of all human institutions, (...) No one who seeks to make sense of modern issues within Christendom – or, indeed, world history – can neglect the vital shaping role of the popes.) Basic Books. 2009. ISBN 978-0-465-01195-7.
- ^ Faus, José Ignacio Gonzáles. "Autoridade da Verdade – Momentos Obscuros do Magistério Eclesiástico". Capítulo VIII: Os papas repartem terras – Pág.: 64–65 e Capítulo VI: O papa tem poder temporal absoluto – Pág.: 49–55. Edições Loyola. ISBN 85-15-01750-4. Embora Faus critique profundamente o poder temporal dos papas ("Mais uma vez isso salienta um dos maiores inconvenientes do status político dos sucessores de Pedro" – pág.: 64), ele também admite um papel secular positivo por parte dos papas ("Não podemos negar que intervenções papais desse gênero evitaram mais de uma guerra na Europa" – pág.: 65).
- ^ Papal Arbitration
- ^ História das Religiões. Crenças e práticas religiosas do século XII aos nossos dias. Grandes Livros da Religião. Editora Folio. 2008. Pág.: 89, 156–157. ISBN 978-84-413-2489-3
- ^ "The Role of the Vatican in the Modern World" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2005-05-04.
- ^ "The World's Most Powerful People". Forbes (në anglisht). nëntor 2014. Arkivuar nga origjinali më 30 dhjetor 2012. Marrë më 6 nëntor 2014.
- ^ "The World's Most Powerful People". Forbes (në anglisht). janar 2013. Arkivuar nga origjinali më 30 dhjetor 2012. Marrë më 21 janar 2013.
- ^ Agnew, John (12 shkurt 2010). "Deus Vult: The Geopolitics of Catholic Church". Geopolitics (në anglisht). 15 (1): 39–61. doi:10.1080/14650040903420388. S2CID 144793259.