Motor-Rääd
Een Motor-Rääd of Motor-Jool (Düütsk: Motorrad) is een eenspuurich motorisierd Vehikel foar dän Sträiten-Ferkier. Maasttieds hääbe do two Joole. Dät rakt een groote Fuulfoold fon loodige un lichte, gaue un minner gaue Bauwiesen wierfoar me dan uk unnerskeedelke Fierderskiene bruukt.
Fergeenhaid
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Aan eersten Foarlooper waas die sonaamde Riedwoain "Reitwagen", dän ju Firma Daimler in 1885 baude, uum dän gau loopenden, mäd Benzin bedrieuwenen Otto-Motor ap'e Prouwe tou staalen. Dät jält as dät eerste Motor-Rääd, uk wan't buute ju eene Spuur noch two litje Stöän-Reede hiede. In do foulgjende Jiere experimentierde die Rääd-Sportler Heinrich Hildebrand eerste mäd n Damp-Oundrieuw, dan mäd n Two-Takter, bit hie touhoope mäd dän Konstrukteur Alois Wolfmüller in 1894 ju Hildebrand und Wolfmüller mäd n Fjauertakt-Motor präsentierje kuude. Dät waas dät eerste in Serie baude Motor-Rääd. Al in 1897 begon nu uk ju Produktsjoon fon Motor-Reede in Frankriek, die Begin fon een groote Uutspreedenge. Bolde waas dät in Europa un Amerikoa een ärfoulchrieke Ärfiendenge.
In dän Twäiden Buurenkriech un do Balkankriege wuuden al Motor-Reede al militärisk iensät, man in n grooten Stil begon dät dan in dän Eersten Waareldkriech (1914-1918).
Ätter 1918 äntwikkelde sik die Amerikoanske Bedrieuw Harley-Davidson tou dän waareldgrootste Häärstaaler fon Motor-Reede.
In 1935 begon ju japaniske Firma Koto Trading Company, een Dochter-Firma fon Sankyo, foar't eerste moal mäd dän Lizenz-Ätterbau fon dät amerikoanske Modell Harley-Davidson Flathead. Dät waas dan dät eerste japaniske Motor-Rääd. Besunners foaroun geen dät in Japan oaber eerste ätter dän Twäiden Waareldkriech. Ätter 1945 begonnen Bedrieuwe as Honda (1948), Suzuki (1952), Yamaha (1945) un Kawasaki (1961), Motor-Reede tou bauen. Uk in Düütsklound ferhoalden sik do Bedrieuwe. So wuude in't Jier 1955 die düütske Bedrieuw NSU Motorenwerke Waareld-Määrked-Fierder foar Two-Reede (Flitsepee oaber mee ienreekend). Motor-Reede wieren je uk billiger as Automobile, wieruum do in'e Ätter-Kriechs-Tied ljauer kooped wuuden. Man do japaniske Firmen wuuden uk gratter. Ju japaniske Firma Honda äntwikkelde sik uurloang tou n grootsten Häärstaaler fon Motor-Reede un is dät bit däälich (Stound: 2017) blieuwen.
-
Die Daimler-Riedwoain fon 1885 -
Hildebrand & Wolfmüller (1894) -
Een Harley-Davidson fon 1923 -
Een Honda-Maskiene fon 1973
