The author comments on the contemporary state of communal memory of the Holocaust in Poland. He a... more The author comments on the contemporary state of communal memory of the Holocaust in Poland. He argues that it is founded mostly on fragmental imaginary conveyed by popular literature and therefore often susceptible to biased (e.g. negationist) interpretations. By employing the notion of topos he aims to offer a tool allowing to cope with the inevitable state of the discourse devoid of first-hand narratives. “Holocaust topoi” are presented as a concept able to convey the experience intertwined with its political, historical etc. reactions, i.e. the post-catastrophic discourse. After considering various aspects of the concept of “topos” (“archtype” etc.) and its contemporary models (Koselleck, Bal etc.) he applies the theory to a case study of “Jedwabne” as a generator of the most sensitive topoi in current Polish communal memory after the Shoah.
Organizator panelu „Post-war Town: Constructing Urban Identity” dotyczącego miejskiej pamięci Zag... more Organizator panelu „Post-war Town: Constructing Urban Identity” dotyczącego miejskiej pamięci Zagłady
III Popołudniowe spotkania kulickie
Literatura na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2015. „Książki... more III Popołudniowe spotkania kulickie Literatura na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2015. „Książki siedemdziesięciolecia” 17 czerwca 2016 r.
Luck, skill and symbolic capital of a boxer in Auschwitz on the example of "Hanged at Auschwitz" ... more Luck, skill and symbolic capital of a boxer in Auschwitz on the example of "Hanged at Auschwitz" by Sim Kessel.
Zapisywanie Holocaustu. Dyskusja wokół pisma „Narracje o Zagładzie”. Piotr Krupiński, Piotr Weise... more Zapisywanie Holocaustu. Dyskusja wokół pisma „Narracje o Zagładzie”. Piotr Krupiński, Piotr Weiser, Paweł Wolski. Prowadzenie Bogdan Balicki
Interpretacje Holocaustu. Dyskusja wokół książki Timothy’ego Snydera 'Czarna ziemia. Holokaust ja... more Interpretacje Holocaustu. Dyskusja wokół książki Timothy’ego Snydera 'Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie' (Znak, Kraków 2015). Krzysztof Lichtblau, Eryk Krasucki, Jerzy Madejski. Prowadzenie Paweł Wolski
Wykład wygłoszony 9 kwietnia 2015 roku przed uczniami V Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromski... more Wykład wygłoszony 9 kwietnia 2015 roku przed uczniami V Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromskiego w Oliwie w ramach projektu "Literatura i sztuka Holocaustu w szkole ponadgimnazjalnej" (program "Uniwersytet Młodych Wynalazców" MNiSW oraz UE).
Ciało (ponownie) uprzedmiotowione: somatyczne narracje bokserów w literaturze Zagłady i ich współ... more Ciało (ponownie) uprzedmiotowione: somatyczne narracje bokserów w literaturze Zagłady i ich współczesne konteksty
Podstawowym pojęciem stosowanym w debatach nad literaturą Zagłady jest termin „reprezentacja” rozumiany jako kategoria etyczna. W toku takich dyskusji nad właściwym etycznie sposobem przedstawiania doświadczenia obozowego niewiele znaleźć można prób analizy jego cielesnego aspektu. Najczęściej są to analizy inspirowane metodologią women studies (Joan Ringelheim, Bożena Karwowska), która jakkolwiek jest ważnym elementem badań nad cielesnością, gdy zastosowana w analizie cielesności doświadczenia jako jedyna, może zawężać pole badawcze. W związku z powyższym zamierzam przyjrzeć się poniekąd zadomowionemu już dziś w badaniach nad literaturą wojny i Zagłady, a jednak wciąż wymagającemu doinwestowania obszarowi, jakim jest cielesność doświadczenia obozowego, któremu proponuję przyjrzeć się nie z perspektywy genderowej, płciowej, mniejszościowej itp., ale opierając się na tych narracjach, które opowiadają o szczególnym wycinku życia w obozie koncentracyjnym i obozie zagłady: sporcie, w tym szczególnie boksie. Narracje te dają możliwość oglądu cielesności z perspektywy podwójnie wrażliwej na aspekt somatyczny: ciało atlety, poddane technicyzacji (treningowi) służącej do wytworzenia mechanizmów kontrolowanej przemocy (boks) pozwala zastanowić się nad domniemaną różnicą między uprzedmiotowieniem ciała w warunkach obozu i poza nim, a tym samym otworzyć nowe pole dyskusji nad ciałem poddanym nazistowskiej torturze i jego narracyjnej reprezentacji w kontekście współczesnej kultury utowarowienia (także sportowego) ciała. W artykule omówię najnowsze narracje dotyczące boksu i bokserów (m.in. rozprawa Marty Bogackiej z roku 2012, opowiadania Tadeusza Pietrzykowskiego wydane w roku 2012, planowany na rok 2015 film m.in. o Tadeuszu Pietrzykowskim itd.).
Dyskusja w Muzeum POLIN będzie próbą odpowiedzi na pytanie, jak koncepcje związane z pojęciem płc... more Dyskusja w Muzeum POLIN będzie próbą odpowiedzi na pytanie, jak koncepcje związane z pojęciem płci kulturowej mogą pomóc w głębszym zrozumieniu Holokaustu – eksterminacji wszystkich Żydów i Żydówek bez względu na płeć, wiek czy inne czynniki społeczne. Jakie znaczenie mają dla badań nad Zagładą kategorie kobiecości, męskości i seksualności? Jak można rozumieć hasło „kobiety i Zagłada”?
Punktem wyjścia do dyskusji będzie wydany w tym roku przez Instytut Badań Literackich PAN zbiór artykułów „Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges” (red. A.Petö, L.Hecht, K.Krasuska).
W spotkaniu wezmą udział:
Andrea Petö z Central European University,
Bożena Karwowska z University of British Columbia,
Paweł Wolski z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dyskusję poprowadzi Jolanta Żyndul, historyczka Muzeum POLIN.
W dyskusjach nad wojenną i powojenną zagładą Żydów za punkt zwrotny słusznie uznaje się publikacj... more W dyskusjach nad wojenną i powojenną zagładą Żydów za punkt zwrotny słusznie uznaje się publikację Sąsiadów J.T. Grossa. Debata publiczna, historyczna, publicystyczna itd. już dawno ten zwrotny punkt przyswoiły polskiej kulturze, czyniąc go integralnym elementem wspólnotowej tożsamości narracyjnej. Ale, jak pisze Joanna Tokarska-Bakir w kontekście ukazania się My z Jedwabnego Anny Bikont, choć „Wydawałoby się, że po publikacji przez Instytut Pamięci Narodowej dwutomowego opracowania Wokół Jedwabnego (…) o tych sprawach wiadomo już wszystko” (Wy z Jedwabnego), to mimo przeliczne debaty na ten temat pozostaje jeszcze wiele do powiedzenia. Tokarskiej-Bakir nie chodzi oczywiście o nieznajomość faktów, brak dopowiedzeń archiwalnych lub historycznych. Uszczerbek, który odsłania (i w dużej mierze uzupełnia) komentowana przez nią publikacja Nas z Jedwabnego to raczej „nieosiągalna dla prac naukowych perspektywa zażyłości, w jaką za pośrednictwem Anny Bikont wchodzimy z Marianną i Stanisławem Ramotowskimi, Antoniną Wyrzykowską i jej mężem, z Chają Finkelsztejn czy z ‘Mejerczykiem’ Ronenem”. Wypełnienia takiej luki zwykło się oczekiwać od pisarstwa zwanego literackim, tj. fikcjonalnym. Jeśli jednak spojrzeć na inne istotne książki próbujące przyswoić polskiej kulturze ów nierozwiązywalny, ale poddający się przecież przepracowującej go w jakimś stopniu narratywizacji kompleks, to stwierdzić trzeba, że polska literatura temu zadaniu nie podołała. W moim wystąpieniu za dowód służyć mi będą dwie publikacje: Pingpongista Józefa Hena i Łąka umarłych Marcina Pilisa. Obie stanowią dość płaskie i w ogólnym rozrachunku paseistyczne rozprawy z tematem Jedwabnego. Taką ich ocenę można uzasadniać różnorako, np. idiolektem Hena lub konwencją powieści kryminalnej, jednak w mojej diagnozie zasadniczy powód kryje się gdzie indziej. Otóż polska literatura Zagłady (wespół z filmem, dramatem itd.) wytworzyła szereg toposów, które stały się wspólnym punktem odniesienia, tworzącym jak gdyby osobny język, posługiwanie się którym daje do dyspozycji pojęcia zwalniające z moralnej refleksji. „Szmalcownik”, „przerobić na mydło”, „aryjska strona” itp. stanowią desygnaty obejmujące ogromny, ale jednoznaczny zespół pól semantycznych: postać „szmalcownika” to pozbawiona refleksji, gotowa figura „typa spod ciemnej gwiazdy” (vide Gra w Szachy Michała Głowińskiego), zaś „przerobienie na mydło” odsyła bezpośrednio do zjawiska nazizmu jako wykwitu mechanizacji humanizmu. Są to właściwie toposy należące jedynie do dyskursu Zagłady i tylko jako takie rozprzestrzeniające się na dyskursy poboczne. Sprawa Jedwabnego jest jednak zjawiskiem o tyle w polskiej narracji narodowej nowym, że język literacki nie zdołał jeszcze wytworzyć właściwej mu topiki. W tym sensie „Jedwabne” (i toposy-symbole do niego przynależące, takie jak „stodoła”) nie jest jeszcze miejscem wspólnym. A raczej dopiero nim się staje – co postaram się pokazać analizując Pingpongistę i Łąkę umarłych jako wczesne realizacje tego powstającego dopiero toposu.
The author comments on the contemporary state of communal memory of the Holocaust in Poland. He a... more The author comments on the contemporary state of communal memory of the Holocaust in Poland. He argues that it is founded mostly on fragmental imaginary conveyed by popular literature and therefore often susceptible to biased (e.g. negationist) interpretations. By employing the notion of topos he aims to offer a tool allowing to cope with the inevitable state of the discourse devoid of first-hand narratives. “Holocaust topoi” are presented as a concept able to convey the experience intertwined with its political, historical etc. reactions, i.e. the post-catastrophic discourse. After considering various aspects of the concept of “topos” (“archtype” etc.) and its contemporary models (Koselleck, Bal etc.) he applies the theory to a case study of “Jedwabne” as a generator of the most sensitive topoi in current Polish communal memory after the Shoah.
Organizator panelu „Post-war Town: Constructing Urban Identity” dotyczącego miejskiej pamięci Zag... more Organizator panelu „Post-war Town: Constructing Urban Identity” dotyczącego miejskiej pamięci Zagłady
III Popołudniowe spotkania kulickie
Literatura na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2015. „Książki... more III Popołudniowe spotkania kulickie Literatura na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2015. „Książki siedemdziesięciolecia” 17 czerwca 2016 r.
Luck, skill and symbolic capital of a boxer in Auschwitz on the example of "Hanged at Auschwitz" ... more Luck, skill and symbolic capital of a boxer in Auschwitz on the example of "Hanged at Auschwitz" by Sim Kessel.
Zapisywanie Holocaustu. Dyskusja wokół pisma „Narracje o Zagładzie”. Piotr Krupiński, Piotr Weise... more Zapisywanie Holocaustu. Dyskusja wokół pisma „Narracje o Zagładzie”. Piotr Krupiński, Piotr Weiser, Paweł Wolski. Prowadzenie Bogdan Balicki
Interpretacje Holocaustu. Dyskusja wokół książki Timothy’ego Snydera 'Czarna ziemia. Holokaust ja... more Interpretacje Holocaustu. Dyskusja wokół książki Timothy’ego Snydera 'Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie' (Znak, Kraków 2015). Krzysztof Lichtblau, Eryk Krasucki, Jerzy Madejski. Prowadzenie Paweł Wolski
Wykład wygłoszony 9 kwietnia 2015 roku przed uczniami V Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromski... more Wykład wygłoszony 9 kwietnia 2015 roku przed uczniami V Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromskiego w Oliwie w ramach projektu "Literatura i sztuka Holocaustu w szkole ponadgimnazjalnej" (program "Uniwersytet Młodych Wynalazców" MNiSW oraz UE).
Ciało (ponownie) uprzedmiotowione: somatyczne narracje bokserów w literaturze Zagłady i ich współ... more Ciało (ponownie) uprzedmiotowione: somatyczne narracje bokserów w literaturze Zagłady i ich współczesne konteksty
Podstawowym pojęciem stosowanym w debatach nad literaturą Zagłady jest termin „reprezentacja” rozumiany jako kategoria etyczna. W toku takich dyskusji nad właściwym etycznie sposobem przedstawiania doświadczenia obozowego niewiele znaleźć można prób analizy jego cielesnego aspektu. Najczęściej są to analizy inspirowane metodologią women studies (Joan Ringelheim, Bożena Karwowska), która jakkolwiek jest ważnym elementem badań nad cielesnością, gdy zastosowana w analizie cielesności doświadczenia jako jedyna, może zawężać pole badawcze. W związku z powyższym zamierzam przyjrzeć się poniekąd zadomowionemu już dziś w badaniach nad literaturą wojny i Zagłady, a jednak wciąż wymagającemu doinwestowania obszarowi, jakim jest cielesność doświadczenia obozowego, któremu proponuję przyjrzeć się nie z perspektywy genderowej, płciowej, mniejszościowej itp., ale opierając się na tych narracjach, które opowiadają o szczególnym wycinku życia w obozie koncentracyjnym i obozie zagłady: sporcie, w tym szczególnie boksie. Narracje te dają możliwość oglądu cielesności z perspektywy podwójnie wrażliwej na aspekt somatyczny: ciało atlety, poddane technicyzacji (treningowi) służącej do wytworzenia mechanizmów kontrolowanej przemocy (boks) pozwala zastanowić się nad domniemaną różnicą między uprzedmiotowieniem ciała w warunkach obozu i poza nim, a tym samym otworzyć nowe pole dyskusji nad ciałem poddanym nazistowskiej torturze i jego narracyjnej reprezentacji w kontekście współczesnej kultury utowarowienia (także sportowego) ciała. W artykule omówię najnowsze narracje dotyczące boksu i bokserów (m.in. rozprawa Marty Bogackiej z roku 2012, opowiadania Tadeusza Pietrzykowskiego wydane w roku 2012, planowany na rok 2015 film m.in. o Tadeuszu Pietrzykowskim itd.).
Dyskusja w Muzeum POLIN będzie próbą odpowiedzi na pytanie, jak koncepcje związane z pojęciem płc... more Dyskusja w Muzeum POLIN będzie próbą odpowiedzi na pytanie, jak koncepcje związane z pojęciem płci kulturowej mogą pomóc w głębszym zrozumieniu Holokaustu – eksterminacji wszystkich Żydów i Żydówek bez względu na płeć, wiek czy inne czynniki społeczne. Jakie znaczenie mają dla badań nad Zagładą kategorie kobiecości, męskości i seksualności? Jak można rozumieć hasło „kobiety i Zagłada”?
Punktem wyjścia do dyskusji będzie wydany w tym roku przez Instytut Badań Literackich PAN zbiór artykułów „Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges” (red. A.Petö, L.Hecht, K.Krasuska).
W spotkaniu wezmą udział:
Andrea Petö z Central European University,
Bożena Karwowska z University of British Columbia,
Paweł Wolski z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dyskusję poprowadzi Jolanta Żyndul, historyczka Muzeum POLIN.
W dyskusjach nad wojenną i powojenną zagładą Żydów za punkt zwrotny słusznie uznaje się publikacj... more W dyskusjach nad wojenną i powojenną zagładą Żydów za punkt zwrotny słusznie uznaje się publikację Sąsiadów J.T. Grossa. Debata publiczna, historyczna, publicystyczna itd. już dawno ten zwrotny punkt przyswoiły polskiej kulturze, czyniąc go integralnym elementem wspólnotowej tożsamości narracyjnej. Ale, jak pisze Joanna Tokarska-Bakir w kontekście ukazania się My z Jedwabnego Anny Bikont, choć „Wydawałoby się, że po publikacji przez Instytut Pamięci Narodowej dwutomowego opracowania Wokół Jedwabnego (…) o tych sprawach wiadomo już wszystko” (Wy z Jedwabnego), to mimo przeliczne debaty na ten temat pozostaje jeszcze wiele do powiedzenia. Tokarskiej-Bakir nie chodzi oczywiście o nieznajomość faktów, brak dopowiedzeń archiwalnych lub historycznych. Uszczerbek, który odsłania (i w dużej mierze uzupełnia) komentowana przez nią publikacja Nas z Jedwabnego to raczej „nieosiągalna dla prac naukowych perspektywa zażyłości, w jaką za pośrednictwem Anny Bikont wchodzimy z Marianną i Stanisławem Ramotowskimi, Antoniną Wyrzykowską i jej mężem, z Chają Finkelsztejn czy z ‘Mejerczykiem’ Ronenem”. Wypełnienia takiej luki zwykło się oczekiwać od pisarstwa zwanego literackim, tj. fikcjonalnym. Jeśli jednak spojrzeć na inne istotne książki próbujące przyswoić polskiej kulturze ów nierozwiązywalny, ale poddający się przecież przepracowującej go w jakimś stopniu narratywizacji kompleks, to stwierdzić trzeba, że polska literatura temu zadaniu nie podołała. W moim wystąpieniu za dowód służyć mi będą dwie publikacje: Pingpongista Józefa Hena i Łąka umarłych Marcina Pilisa. Obie stanowią dość płaskie i w ogólnym rozrachunku paseistyczne rozprawy z tematem Jedwabnego. Taką ich ocenę można uzasadniać różnorako, np. idiolektem Hena lub konwencją powieści kryminalnej, jednak w mojej diagnozie zasadniczy powód kryje się gdzie indziej. Otóż polska literatura Zagłady (wespół z filmem, dramatem itd.) wytworzyła szereg toposów, które stały się wspólnym punktem odniesienia, tworzącym jak gdyby osobny język, posługiwanie się którym daje do dyspozycji pojęcia zwalniające z moralnej refleksji. „Szmalcownik”, „przerobić na mydło”, „aryjska strona” itp. stanowią desygnaty obejmujące ogromny, ale jednoznaczny zespół pól semantycznych: postać „szmalcownika” to pozbawiona refleksji, gotowa figura „typa spod ciemnej gwiazdy” (vide Gra w Szachy Michała Głowińskiego), zaś „przerobienie na mydło” odsyła bezpośrednio do zjawiska nazizmu jako wykwitu mechanizacji humanizmu. Są to właściwie toposy należące jedynie do dyskursu Zagłady i tylko jako takie rozprzestrzeniające się na dyskursy poboczne. Sprawa Jedwabnego jest jednak zjawiskiem o tyle w polskiej narracji narodowej nowym, że język literacki nie zdołał jeszcze wytworzyć właściwej mu topiki. W tym sensie „Jedwabne” (i toposy-symbole do niego przynależące, takie jak „stodoła”) nie jest jeszcze miejscem wspólnym. A raczej dopiero nim się staje – co postaram się pokazać analizując Pingpongistę i Łąkę umarłych jako wczesne realizacje tego powstającego dopiero toposu.
Boxing: Debt of the Sweat. On The Contemporary Athletic Body
"FA-art" 3(101) 2015
In the article ... more Boxing: Debt of the Sweat. On The Contemporary Athletic Body "FA-art" 3(101) 2015 In the article I present the main economic and anthropological aspects of a boxing body. I then examine several boxing narratives, including Mark Turley’s Journeymen, Zygmunt Pietrzykowski’s autobiographical anecdote, Loïc Wacquant’s research Body and Soul as well as Walery Sztejnbach’s docu-fiction Rękawice za miliony dolarów [Gloves Worth Billion Bucks] and basing on arguments by David Graeber, Zygmunt Bauman, Lewis Mumford, Florian Znaniecki and others I draw a parallel between theory of debt and boxing. Both, as Graeber’s theory puts it, have become a means of quantifying one’s symbolic capital (which is obviously the case of prizefighting) but, at the same time, both transcend the economic frames they are usually considered within (e.g. “owing” love to somebody – especially the parents – is not really countable, as well as a “bruiser” will not admit that his occupation is merely a profession).
(Re-)Reification Of The Body:
Boxing Narratives Within Holocaust Literature
The article presents ... more (Re-)Reification Of The Body: Boxing Narratives Within Holocaust Literature The article presents the main issues related to the somatic experience as represented in Holocaust narratives written by or about boxers in death camps (e.g. autobiographical and biographical accounts of the lives of Tadeusz Pietrzykowski, Johann Trollmann, Harry Haft, as well as a fictional tale written by Józef Hen). By examining the discontinuities inscribed in the narratives, mirroring the troublesome rendition of the bodily activity (marking the unnatural breach between the ‘intellectual’ activity of narration and the ‘physical’ activity of the body) the author finds them to constitute an inspiring, voice in the long- -lasting debate over the (im)possibility of the Holocaust representation.
PA WEŁ WOLSKI University of Szczecin
COMPA RATIVE STUDIES TODAY COMPA RATIVE STUDIES , CRISIS , A... more PA WEŁ WOLSKI University of Szczecin COMPA RATIVE STUDIES TODAY COMPA RATIVE STUDIES , CRISIS , AND LI TERARY STUDIES The text discusses the place of comparative studies in contemporary humanities as based on two volume publication Komparatystyka dzisiaj (Comparative Studies Today). The author revises standpoints in this matter assuming that comparative studies as a discipline and a specific form of academic discourse may be seen as a perfect laboratory to demonstrate the condition of the humanities as such, the paragon of which the book in question.
Artykuł omawia specyfikę narracji bokserskich w literaturze polskiej i zagranicznej, a następnie ... more Artykuł omawia specyfikę narracji bokserskich w literaturze polskiej i zagranicznej, a następnie ukazuje rolę „męskości” z perspektywy ontologii sportu w warunkach Zagłady na przykładzie książki Leg dich, Zigeuner, podwójnej piłkarza Ottona „Tulla” Hardera (i członka Waffen-SS, komendanta obozu) i boksera Josepha „Rukeliego” Trolmanna (represjonowanego ze względów rasowych, później więźnia obozu). Pomiędzy biografiami obu zarysowuje się wyraźna różnica, ukazująca immanentyzację kategorii męskości dokonaną przez ideologię Trzeciej Rzeszy w przypadku Hardera, której przeciwstawiona jest kontyngencja tej kategorii dokonywana przez figurę wykluczonego z tak rozumianej wspólnoty, walczącego „niemęsko” (tj. unikającego bezpośredniego starcia) Sinto.
How Perceptive is the beobachter? Meta-Theoretical Literary
Studies as an Example of Polish C... more How Perceptive is the beobachter? Meta-Theoretical Literary Studies as an Example of Polish Constructivism This review of three publications edited by the obserwator/beobachter Cross-Institutional Literary Theorists Research Circle, based at University of Wroc³aw, considers in how far these publications resulted from a coherent constructivist milieus activity (constructivism in Poland has so far been represented by incidental publications) and in how far they represent constructivism as a more general concept. This differentiation, though apparently insignificant, enables the author to describe how Polish constructivism functions among other trends in literary research. Moreover, he explains the Wroc³aw constructivists ambiguous attitude toward structuralism, which is described in the Circles publication as an undisguised opponent of constructivism. And yet, the author shows that it is hard not to think of structuralism as a genetic forerunner of constructivism (which carried on a systemic conception of literature).
W artykule bronię tezy głoszącej, że nauka o Zagładzie jako dyscyplina wytwarza szczególne napięc... more W artykule bronię tezy głoszącej, że nauka o Zagładzie jako dyscyplina wytwarza szczególne napięcie pomiędzy autorem tekstów należących do tej dziedziny (badaczem) i obiektem jego narracji (badań). To napięcie, w pewnym stopniu obecne także w innych dziedzinach humanistycznych pod postacią rewaloryzacji autobiografizmu, narracji somatycznych itp., w przypadku badań nad Zagładą pozostaje w ścisłym związku z zasadniczą modalnością-gatunkiem tego rodzaju pisarstwa – świadectwem – i jego paradoksalnym wymogiem narracyjnego umieszczenia się wewnątrz własnej narracji (obecność zaświadczająca) i pozostawania poza nią (zakładana zdolność narratora do spójnej i bezstronnej opowieści). Próbując udowodnić powszechność tego paradoksu w holocaustowych narracjach historiograficznych, literaturoznawczych i innych, dochodzę do wniosku, że staje się on quasi-gatunkowym wyznacznikiem tej dyscypliny, która opierając się na wspomnianym paradoksie (sygnalizowanym m.in. poprzez proliferację kategorii takich jak np. niewypowiadalność) dąży do ustanowienia własnego badawczego języka i własnej metodologii. Choć jest to często metodologia i terminologia zbieżna z powszechnie stosowanymi narzędziami badań historiograficznych, literaturoznawczych i innych, to w ramach omawianej dziedziny zyskuje ona status narzędzi osobnych, właściwych jedynie dziedzinie Holocaust studies.
The article is a part of a debate around Sergio Luzzatto's "Partigia" (other participants are Alb... more The article is a part of a debate around Sergio Luzzatto's "Partigia" (other participants are Alberto Cavaglion, Isabelle Ullern and Marcello Flores) in which the author comments on Primo Levi's involvement in the Val d'Aosta partisan affaire. I argue that while aiming to de-mistify the role of this best known Italian Holocaust literature author, Luzzatto actually strengthens his mythological-like figure.
Abstract: Paweł Wolski, METACOMPARISON. COMPARATIVE STUDIES AS A SELF-FEEDBACK
SYSTEM. “PORÓWNANI... more Abstract: Paweł Wolski, METACOMPARISON. COMPARATIVE STUDIES AS A SELF-FEEDBACK SYSTEM. “PORÓWNANIA” 4/2007, Vol. IV, ISSN 1733-165X, p. 39-51. In order to obtain, as the author himself puts it, “a successful internalisation of the comparative metadiscourse” necessary for “the survival of comparative literature”, the author refers to Constructivism by noticing crucial similarities between the two directions in terms of their historical development and character. The author does not agree with the accusation of the secondary status of comparative research in relation to other fields of science. He points to the fact that the existence of a rich comparative metadiscourse, which implies analogy with Constructivism and accounts for the status of comparative studies as an important area of research, is omitted. By means of referring to Niklas Luhman, the author identifies comparative studies with second-order observation, that is, focusing not on the objects of comparative studies (those seem to be as numerous and various as the reality surrounding the human being), but on the nature of the comparative process, in other words on the manner in which the comparison of the above mentioned objects is carried out. Резюме: Павел Вольски, МЕТАСРАВНЕНИЕ. КОМПАРАТИВИСТИКА КАК САМОНАПРАВЛЕННАЯ СИСТЕМА. „PORÓWNANIA” 4/2007, Vol. IV, ISSN 1733-165X, c. 39-51. Автор, желая добиться, как он сам это называет, „эффективной интернализации компаративистического метадискурса”, что является неотъемлимым условием „выживания сравнительного литературоведения”, обращается к конструктивизму, отмечая существенное сходство двух направлений, касающееся их исторического развития и характера. Не соглашаясь с обвинением компаративистических исследований во вторичности по отношению к другим научным дисциплинам, учёный отмечает, что при этом не берётся во внимание существование богатого компаративистического метадискурса, как раз таки позволяющего провести аналогию с конструктивизмом и в значительной мере обосновывающего статус компаративистики как важной исследовательской области. Ссылаясь на работы Никласа Люманна, автор отождествляет компаративистику с „вторичным осмотром,” т.е с концепцией концентрирующей внимание не на объектах сравнительных исследований (которые настолько же многочисленны и разнообразны как окружающая человека действительность), а на сущности процесса сравнения, иначе говоря на том, как сравниваются упомянутые обьекты.
Abstract: Paweł Wolski, IDEOLOGY AS LITERATURE. POLISH LITERATURE IN A EUROPEAN
HANDBOOK (ON THE ... more Abstract: Paweł Wolski, IDEOLOGY AS LITERATURE. POLISH LITERATURE IN A EUROPEAN HANDBOOK (ON THE EXAMPLES OF LITERATURES OF EUROPE. HISTORY OF THEEUROPEAN LITERATURE) BY A. BENOIT-DUSAUSOY AND G. FONTAINE). “PORÓWNANIA” 7, 2010, Vol. VII, p. 57–69, ISSN 1733-165X. In the article the Author presents the place of the contemporary Polish literature in the European literature manual History of European Literature. The book seems to be inherently conflicted between its aim as a manual, i.e. a didactic tool allowing one to control the object of his intellectual interest and the declarative aim to redeem the voice to all European “minor literatures”, including the Polish one. In effect the Polish literature as presented in the manual appears to be ideally heroic (the Author shows it by analyzing the chapter concerning the Polish writer Tadeusz Konwicki), therefore disabling any possibility to present that particular literature in a more complex way: forced emancipation of the “minor literature” has become an ideology and an oppressive force. Taking all that into consideration and basing on his comments on some other Polish literature manuals published abroad (among others by Curtius, Bloom or Marinelli), the Author presents his proposition of reading them as an inherently and immanently ideological texts, whereas the ideology or institutionalization is not a tool of valorization, but simply a way of rendering the ideology as a complex of textual signs.
"Program wykładów powstał z obserwacji współczesnego stanu wiedzy polonistycznej.
W coraz większy... more "Program wykładów powstał z obserwacji współczesnego stanu wiedzy polonistycznej. W coraz większym stopniu czytanie literatury wymaga uwzględnienia nie tylko kontekstów biograficznego i historycznego, ale także filozoficznego, socjologicznego, psychologicznego i kulturowego. Sądziliśmy, że mamy odpowiednie kompetencje, aby dostarczyć naszym słuchaczom, czyli uczniom i ich nauczycielom, wiedzy literaturoznawczej, która integruje dzisiaj rozmaite nurty i tendencje współczesnej humanistyki. Być może w takiej postaci, jako zapis warsztatowych spotkań z licealistami, nasze kompendium przyda się w czytaniu literatury najnowszej" (ze Wstępu).
Boxing in Auschwitz. Resistance of the Body
The article focuses on two issues: 1) boxing as a spo... more Boxing in Auschwitz. Resistance of the Body The article focuses on two issues: 1) boxing as a sport questioning the body-mind dichotomy, 2) boxing narratives and the problem of Holocaust representation. The text considers boxing a practice which includes its own epistemological limits, i.e. the self unable do differentiate itself from its action. It applies such a perspective to the reading of a short story Bokser i śmierć (The Boxer and Death) by Józef Hen, arguing that “reading boxing” in literature may help understanding the topos of unspeakability.
(Non)Jewish (non)Szczecin in Anna Fralich’s Prose
Jewish identity of the post-war Szczecin may be... more (Non)Jewish (non)Szczecin in Anna Fralich’s Prose Jewish identity of the post-war Szczecin may be considered almost symbolic for the state of the Jewish community in Poland: it is marked by a noticeable absence. But the absence in the case of Szczecin, if reflected upon on the narrative level, goes beyond that tragic, yet clichéd paradox. Jewish Szczecin as a literary reality exists as a “signifiant” of a Jewish town described by means of other urban symbols (Warsaw, Kielce etc.). The article presents the transistory nature of the literary Szczecin on the example of various narratives by Anna Frajlich, Inga Iwasiów, Alan Sasinowski and focuses on a text by Taube Kron, who describes Szczecin reaching for the symbolic “lieux de memoire” of the Jewish post-war history: Warsaw ghetto, Kielce in the time of pogroms or Lwów as Eastern Europe’s Jewish urban center. In conclusion it is argued that the “double absence” (of the Jewish and urban identification) can be considered emblematic for the Polish post-war Jewish memory in general, but in the case of the literary Szczecin, it presents a particular state of a post-border town: a crossover of a lost/exiled Jewish and German presence and of a never fully acknowledged Polish identity.
"Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne", 2012
The article presents the way the Holocaust enters the public and popular debate via Internet and ... more The article presents the way the Holocaust enters the public and popular debate via Internet and becomes a signifier of other experiences. In this process the Holocaust transforms into a tops-like event, a marker instead of a real experience.
The article investigates blogs, institutional and private webpages as well as internet media events such as the (in)famous "Holocaust dance" published on Youtube.
Tadeusz Borowski stał się w polskiej i światowej literaturze symbolem holocaustowej narracji „beh... more Tadeusz Borowski stał się w polskiej i światowej literaturze symbolem holocaustowej narracji „behawioralnej”, zdystansowanej niemal do granic cynizmu. Primo Levi pozostał znany jako chemik-pisarz do dziś ucieleśniający najczęściej postulowaną formę świadectwa Zagłady – dokumentarną i bezstronną. Obaj stali się dwoma spośród kilku najlepiej rozpoznawanych figur tego pisarstwa. A jednak obaj tworzyli w reakcji na tworzący się jego model, w którym dominowało paradoksalne rozszczepienie roli autora i narratora jako instancji wobec siebie zdystansowanych (wymóg obiektywności) i, jednocześnie, tożsamych (wymóg autentyczności i naoczności opisywanego doświadczenia). Obaj ten paradoks twórczo przekształcili, choć na różne sposoby: Tadeusz Borowski tworzył w opozycji wobec tego modelu, Primo Levi zaś raczej dostosowywał doń swoje teksty. W efekcie jednak obaj prze-pisali tę literaturę (a w tym swoją własną, wielokroć modyfikowaną twórczość), silnie wpływając na jej dzisiejszą formę.
Posttraumatyczna podróż do Polski. Komiksy „Nie pojedziemy zobaczyć Auschwitz” Jérémiego Dresa i ... more Posttraumatyczna podróż do Polski. Komiksy „Nie pojedziemy zobaczyć Auschwitz” Jérémiego Dresa i „Zaduszki” Rutu Modan
Powrót do kraju dziadków jest dla polskich Żydów przeżyciem wstrząsającym. Wiele stereotypów, którymi obwarowana jest Polska i Polacy potwierdzają się lub są doszczętnie obalane. Dres ze zdziwieniem zauważa, iż żyją i funkcjonują tu Żydzi zrzeszeni w gminach.
Historie rodzinne kształtują świadomość młodych pokoleń. W Polsce pojawiają się oni więc z powodów chęci dopisania historii, którą znają wyłącznie z opowieści, ale również dla uwierzytelnienia wspomnień. Ta wyprawa w poszukiwaniu swoich korzeni jest swoistym obowiązkiem pamięci i jak zauważamy u francuskiego autora nie musi być to podróż do miejsc zagłady.
Tej podróży nie przebywa Art. Spiegelman w klasycznym już „Mausie”, albo raczej robi to trochę na innych zasadach tj. podróży w czasie. Komiks dzięki warstwie ikonicznej jest interesującym medium do przedstawienia tych historii. Pokazuje on przefiltrowany przez pamięć pokoleniową i własne doświadczenia obraz świata współczesnego.
Zajęcia drugie
Platońska koncepcja idei, poznania, społeczeństwa. Teoria bytu, pochodzenia świat... more Zajęcia drugie
Platońska koncepcja idei, poznania, społeczeństwa. Teoria bytu, pochodzenia świata oraz podstawy logiki wg Arystotelesa.
Zajęcia czwarte
Filozofia scholastyczna, spór o powszechniki. Teoria poznania i etyka św. Augu... more Zajęcia czwarte
Filozofia scholastyczna, spór o powszechniki. Teoria poznania i etyka św. Augustyna. Filozofowie arabscy – Awicenna, Awerroes. Dowody na istnienie Boga, odróżnienie teologii od filozofii, byt rzeczywisty i byt możliwy św. Tomasza z Akwinu.
Zajęcia piąte
Nowożytność w filozofii. Utopia T. Morusa. Metodologia nauki F. Bacona. Racjonalizm... more Zajęcia piąte Nowożytność w filozofii. Utopia T. Morusa. Metodologia nauki F. Bacona. Racjonalizm Kartezjusza.
Zajęcia dziesiąte
Fenomenalizm i koncepcja wolności Schopenhauera. Empiryzm i sensualizm Feuerbac... more Zajęcia dziesiąte Fenomenalizm i koncepcja wolności Schopenhauera. Empiryzm i sensualizm Feuerbacha. Materializm Marksa. Indywidualizm Maxa Stirnera. Filozofia egzystencjalna Kierkegarda.
Zajęcia trzynaste
Fenomenologia E. Husserla. Filozofia analityczna B. Russela. Filozofia przyrody... more Zajęcia trzynaste Fenomenologia E. Husserla. Filozofia analityczna B. Russela. Filozofia przyrody A. Whiteheada. Ontologia N. Hartmanna.
6.Relacja rozumu i wiary wg B. Pascala. Panteistyczna metafizyka B. Spinozy. Teoria bytu G. Leibn... more 6.Relacja rozumu i wiary wg B. Pascala. Panteistyczna metafizyka B. Spinozy. Teoria bytu G. Leibniza. B. Pascal, Myśli, przeł. T. Boy-Żeleński. T. 1. Warszawa 1964, s. 74-77.
G.W.F. Hegel, Wykłądy o estetyce, przeł. J. Grabowski, A. Landman. T. 1. Warszawa 1964, s. 194-20... more G.W.F. Hegel, Wykłądy o estetyce, przeł. J. Grabowski, A. Landman. T. 1. Warszawa 1964, s. 194-206.[Wydrukować i zamieścić]
10.Fenomenalizm i koncepcja wolności Schopenhauera. Empiryzm i sensualizm Feuerbacha. Materializm... more 10.Fenomenalizm i koncepcja wolności Schopenhauera. Empiryzm i sensualizm Feuerbacha. Materializm Marksa. Indywidualizm Maxa Stirnera. Filozofia egzystencjalna Kierkegarda.
UWAGA: obowiązuje Państwa rozdział drugi, czyli w tym wydaniu strony 38-58 (paginacja niezgodna z... more UWAGA: obowiązuje Państwa rozdział drugi, czyli w tym wydaniu strony 38-58 (paginacja niezgodna z oryginałem). Zamieszczam książkę w całości dla tych, którzy zechcą sięgnąć do innych fragmentów i jedynie w celach badawczych - rozpowszechnianie w innych celach należy uznać za niezgodne z zapisami o prawie autorskim.
UWAGA: obowiązują Państwa strony 15-30 oraz 76-87 (paginacja niezgodna z oryginałem). Zamieszczam... more UWAGA: obowiązują Państwa strony 15-30 oraz 76-87 (paginacja niezgodna z oryginałem). Zamieszczam książkę w całości dla tych, którzy zechcą sięgnąć do innych fragmentów i jedynie w celach badawczych - rozpowszechnianie w innych celach należy uznać za niezgodne z zapisami o prawie autorskim.
J. London, Kawał pieczeni, przeł. G. Karsk. M. in. w: J. Hen, Z.K. Rogowski, Jarmark sportowych e... more J. London, Kawał pieczeni, przeł. G. Karsk. M. in. w: J. Hen, Z.K. Rogowski, Jarmark sportowych emocji, Warszawa 1957.
3. R. Nycz, Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackieg... more 3. R. Nycz, Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego. W: M.P. Markowski, R. Nycz. Kulturowa teoria literatury. Kraków 2006, s. 20-37.
UWAGA: obowiązuje Państwa rozdział drugi, czyli w tym wydaniu strony 38-58 (paginacja niezgodna z... more UWAGA: obowiązuje Państwa rozdział drugi, czyli w tym wydaniu strony 38-58 (paginacja niezgodna z oryginałem). Zamieszczam książkę w całości dla tych, którzy zechcą sięgnąć do innych fragmentów i jedynie w celach badawczych - rozpowszechnianie w innych celach należy uznać za niezgodne z zapisami o prawie autorskim.
UWAGA: obowiązują Państwa strony 7-30 oraz 76-87 (paginacja niezgodna z oryginałem). Zamieszczam ... more UWAGA: obowiązują Państwa strony 7-30 oraz 76-87 (paginacja niezgodna z oryginałem). Zamieszczam książkę w całości dla tych, którzy zechcą sięgnąć do innych fragmentów i jedynie w celach badawczych - rozpowszechnianie w innych celach należy uznać za niezgodne z zapisami o prawie autorskim.
No information released on who was on board The Fairchild Metroliner crashed at 7:20 a.m. Smoke b... more No information released on who was on board The Fairchild Metroliner crashed at 7:20 a.m. Smoke billows as a light plane crashed after takeo from Malta airport, in Valletta. (CNN)-Five people have been killed in a plane crash in Malta, the Malta International Airport has confirmed. In a statement on its website, the airport says the Fairchild Metroliner crashed at 7:20 a.m. local time on Monday. "Our thoughts are with the families of the people involved in the accident today," the statement reads. O cials have not released information about who was on board the plane. Earlier reports that EU border o cials were on board the plane but the EU Foreign A airs Chief, Federica Mogherini tweeted to say no EU o cials were involved in the crash. Regions +
Uploads
Talks by Paweł Wolski
Literatura na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2015. „Książki siedemdziesięciolecia”
17 czerwca 2016 r.
Podstawowym pojęciem stosowanym w debatach nad literaturą Zagłady jest termin „reprezentacja” rozumiany jako kategoria etyczna. W toku takich dyskusji nad właściwym etycznie sposobem przedstawiania doświadczenia obozowego niewiele znaleźć można prób analizy jego cielesnego aspektu. Najczęściej są to analizy inspirowane metodologią women studies (Joan Ringelheim, Bożena Karwowska), która jakkolwiek jest ważnym elementem badań nad cielesnością, gdy zastosowana w analizie cielesności doświadczenia jako jedyna, może zawężać pole badawcze.
W związku z powyższym zamierzam przyjrzeć się poniekąd zadomowionemu już dziś w badaniach nad literaturą wojny i Zagłady, a jednak wciąż wymagającemu doinwestowania obszarowi, jakim jest cielesność doświadczenia obozowego, któremu proponuję przyjrzeć się nie z perspektywy genderowej, płciowej, mniejszościowej itp., ale opierając się na tych narracjach, które opowiadają o szczególnym wycinku życia w obozie koncentracyjnym i obozie zagłady: sporcie, w tym szczególnie boksie. Narracje te dają możliwość oglądu cielesności z perspektywy podwójnie wrażliwej na aspekt somatyczny: ciało atlety, poddane technicyzacji (treningowi) służącej do wytworzenia mechanizmów kontrolowanej przemocy (boks) pozwala zastanowić się nad domniemaną różnicą między uprzedmiotowieniem ciała w warunkach obozu i poza nim, a tym samym otworzyć nowe pole dyskusji nad ciałem poddanym nazistowskiej torturze i jego narracyjnej reprezentacji w kontekście współczesnej kultury utowarowienia (także sportowego) ciała.
W artykule omówię najnowsze narracje dotyczące boksu i bokserów (m.in. rozprawa Marty Bogackiej z roku 2012, opowiadania Tadeusza Pietrzykowskiego wydane w roku 2012, planowany na rok 2015 film m.in. o Tadeuszu Pietrzykowskim itd.).
Punktem wyjścia do dyskusji będzie wydany w tym roku przez Instytut Badań Literackich PAN zbiór artykułów „Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges” (red. A.Petö, L.Hecht, K.Krasuska).
W spotkaniu wezmą udział:
Andrea Petö z Central European University,
Bożena Karwowska z University of British Columbia,
Paweł Wolski z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dyskusję poprowadzi Jolanta Żyndul, historyczka Muzeum POLIN.
Tokarskiej-Bakir nie chodzi oczywiście o nieznajomość faktów, brak dopowiedzeń archiwalnych lub historycznych. Uszczerbek, który odsłania (i w dużej mierze uzupełnia) komentowana przez nią publikacja Nas z Jedwabnego to raczej „nieosiągalna dla prac naukowych perspektywa zażyłości, w jaką za pośrednictwem Anny Bikont wchodzimy z Marianną i Stanisławem Ramotowskimi, Antoniną Wyrzykowską i jej mężem, z Chają Finkelsztejn czy z ‘Mejerczykiem’ Ronenem”. Wypełnienia takiej luki zwykło się oczekiwać od pisarstwa zwanego literackim, tj. fikcjonalnym.
Jeśli jednak spojrzeć na inne istotne książki próbujące przyswoić polskiej kulturze ów nierozwiązywalny, ale poddający się przecież przepracowującej go w jakimś stopniu narratywizacji kompleks, to stwierdzić trzeba, że polska literatura temu zadaniu nie podołała. W moim wystąpieniu za dowód służyć mi będą dwie publikacje: Pingpongista Józefa Hena i Łąka umarłych Marcina Pilisa.
Obie stanowią dość płaskie i w ogólnym rozrachunku paseistyczne rozprawy z tematem Jedwabnego. Taką ich ocenę można uzasadniać różnorako, np. idiolektem Hena lub konwencją powieści kryminalnej, jednak w mojej diagnozie zasadniczy powód kryje się gdzie indziej. Otóż polska literatura Zagłady (wespół z filmem, dramatem itd.) wytworzyła szereg toposów, które stały się wspólnym punktem odniesienia, tworzącym jak gdyby osobny język, posługiwanie się którym daje do dyspozycji pojęcia zwalniające z moralnej refleksji. „Szmalcownik”, „przerobić na mydło”, „aryjska strona” itp. stanowią desygnaty obejmujące ogromny, ale jednoznaczny zespół pól semantycznych: postać „szmalcownika” to pozbawiona refleksji, gotowa figura „typa spod ciemnej gwiazdy” (vide Gra w Szachy Michała Głowińskiego), zaś „przerobienie na mydło” odsyła bezpośrednio do zjawiska nazizmu jako wykwitu mechanizacji humanizmu. Są to właściwie toposy należące jedynie do dyskursu Zagłady i tylko jako takie rozprzestrzeniające się na dyskursy poboczne.
Sprawa Jedwabnego jest jednak zjawiskiem o tyle w polskiej narracji narodowej nowym, że język literacki nie zdołał jeszcze wytworzyć właściwej mu topiki. W tym sensie „Jedwabne” (i toposy-symbole do niego przynależące, takie jak „stodoła”) nie jest jeszcze miejscem wspólnym. A raczej dopiero nim się staje – co postaram się pokazać analizując Pingpongistę i Łąkę umarłych jako wczesne realizacje tego powstającego dopiero toposu.
Literatura na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2015. „Książki siedemdziesięciolecia”
17 czerwca 2016 r.
Podstawowym pojęciem stosowanym w debatach nad literaturą Zagłady jest termin „reprezentacja” rozumiany jako kategoria etyczna. W toku takich dyskusji nad właściwym etycznie sposobem przedstawiania doświadczenia obozowego niewiele znaleźć można prób analizy jego cielesnego aspektu. Najczęściej są to analizy inspirowane metodologią women studies (Joan Ringelheim, Bożena Karwowska), która jakkolwiek jest ważnym elementem badań nad cielesnością, gdy zastosowana w analizie cielesności doświadczenia jako jedyna, może zawężać pole badawcze.
W związku z powyższym zamierzam przyjrzeć się poniekąd zadomowionemu już dziś w badaniach nad literaturą wojny i Zagłady, a jednak wciąż wymagającemu doinwestowania obszarowi, jakim jest cielesność doświadczenia obozowego, któremu proponuję przyjrzeć się nie z perspektywy genderowej, płciowej, mniejszościowej itp., ale opierając się na tych narracjach, które opowiadają o szczególnym wycinku życia w obozie koncentracyjnym i obozie zagłady: sporcie, w tym szczególnie boksie. Narracje te dają możliwość oglądu cielesności z perspektywy podwójnie wrażliwej na aspekt somatyczny: ciało atlety, poddane technicyzacji (treningowi) służącej do wytworzenia mechanizmów kontrolowanej przemocy (boks) pozwala zastanowić się nad domniemaną różnicą między uprzedmiotowieniem ciała w warunkach obozu i poza nim, a tym samym otworzyć nowe pole dyskusji nad ciałem poddanym nazistowskiej torturze i jego narracyjnej reprezentacji w kontekście współczesnej kultury utowarowienia (także sportowego) ciała.
W artykule omówię najnowsze narracje dotyczące boksu i bokserów (m.in. rozprawa Marty Bogackiej z roku 2012, opowiadania Tadeusza Pietrzykowskiego wydane w roku 2012, planowany na rok 2015 film m.in. o Tadeuszu Pietrzykowskim itd.).
Punktem wyjścia do dyskusji będzie wydany w tym roku przez Instytut Badań Literackich PAN zbiór artykułów „Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges” (red. A.Petö, L.Hecht, K.Krasuska).
W spotkaniu wezmą udział:
Andrea Petö z Central European University,
Bożena Karwowska z University of British Columbia,
Paweł Wolski z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dyskusję poprowadzi Jolanta Żyndul, historyczka Muzeum POLIN.
Tokarskiej-Bakir nie chodzi oczywiście o nieznajomość faktów, brak dopowiedzeń archiwalnych lub historycznych. Uszczerbek, który odsłania (i w dużej mierze uzupełnia) komentowana przez nią publikacja Nas z Jedwabnego to raczej „nieosiągalna dla prac naukowych perspektywa zażyłości, w jaką za pośrednictwem Anny Bikont wchodzimy z Marianną i Stanisławem Ramotowskimi, Antoniną Wyrzykowską i jej mężem, z Chają Finkelsztejn czy z ‘Mejerczykiem’ Ronenem”. Wypełnienia takiej luki zwykło się oczekiwać od pisarstwa zwanego literackim, tj. fikcjonalnym.
Jeśli jednak spojrzeć na inne istotne książki próbujące przyswoić polskiej kulturze ów nierozwiązywalny, ale poddający się przecież przepracowującej go w jakimś stopniu narratywizacji kompleks, to stwierdzić trzeba, że polska literatura temu zadaniu nie podołała. W moim wystąpieniu za dowód służyć mi będą dwie publikacje: Pingpongista Józefa Hena i Łąka umarłych Marcina Pilisa.
Obie stanowią dość płaskie i w ogólnym rozrachunku paseistyczne rozprawy z tematem Jedwabnego. Taką ich ocenę można uzasadniać różnorako, np. idiolektem Hena lub konwencją powieści kryminalnej, jednak w mojej diagnozie zasadniczy powód kryje się gdzie indziej. Otóż polska literatura Zagłady (wespół z filmem, dramatem itd.) wytworzyła szereg toposów, które stały się wspólnym punktem odniesienia, tworzącym jak gdyby osobny język, posługiwanie się którym daje do dyspozycji pojęcia zwalniające z moralnej refleksji. „Szmalcownik”, „przerobić na mydło”, „aryjska strona” itp. stanowią desygnaty obejmujące ogromny, ale jednoznaczny zespół pól semantycznych: postać „szmalcownika” to pozbawiona refleksji, gotowa figura „typa spod ciemnej gwiazdy” (vide Gra w Szachy Michała Głowińskiego), zaś „przerobienie na mydło” odsyła bezpośrednio do zjawiska nazizmu jako wykwitu mechanizacji humanizmu. Są to właściwie toposy należące jedynie do dyskursu Zagłady i tylko jako takie rozprzestrzeniające się na dyskursy poboczne.
Sprawa Jedwabnego jest jednak zjawiskiem o tyle w polskiej narracji narodowej nowym, że język literacki nie zdołał jeszcze wytworzyć właściwej mu topiki. W tym sensie „Jedwabne” (i toposy-symbole do niego przynależące, takie jak „stodoła”) nie jest jeszcze miejscem wspólnym. A raczej dopiero nim się staje – co postaram się pokazać analizując Pingpongistę i Łąkę umarłych jako wczesne realizacje tego powstającego dopiero toposu.
"FA-art" 3(101) 2015
In the article I present the main economic and anthropological aspects of a boxing body. I then examine several boxing narratives, including Mark Turley’s Journeymen, Zygmunt Pietrzykowski’s autobiographical anecdote, Loïc Wacquant’s research Body and Soul as well as Walery Sztejnbach’s docu-fiction Rękawice za miliony dolarów [Gloves Worth Billion Bucks] and basing on arguments by David Graeber, Zygmunt Bauman, Lewis Mumford, Florian Znaniecki and others I draw a parallel between theory of debt and boxing. Both, as Graeber’s theory puts it, have become a means of quantifying one’s symbolic capital (which is obviously the case of prizefighting) but, at the same time, both transcend the economic frames they are usually considered within (e.g. “owing” love to somebody – especially the parents – is not really countable, as well as a “bruiser” will not admit that his occupation is merely a profession).
Boxing Narratives Within Holocaust Literature
The article presents the main issues related to the somatic experience as represented in Holocaust narratives written by or about boxers in death camps (e.g. autobiographical and biographical accounts of the lives of Tadeusz Pietrzykowski,
Johann Trollmann, Harry Haft, as well as a fictional tale written by Józef Hen). By examining the discontinuities inscribed in the narratives, mirroring the troublesome rendition of the bodily activity (marking the unnatural breach between the ‘intellectual’ activity of narration and the ‘physical’ activity of the body) the author finds them to constitute an inspiring, voice in the long-
-lasting debate over the (im)possibility of the Holocaust representation.
COMPA RATIVE STUDIES TODAY COMPA RATIVE STUDIES , CRISIS , AND LI TERARY STUDIES
The text discusses the place of comparative studies in contemporary humanities as based on two volume
publication Komparatystyka dzisiaj (Comparative Studies Today). The author revises standpoints in
this matter assuming that comparative studies as a discipline and a specific form of academic discourse
may be seen as a perfect laboratory to demonstrate the condition of the humanities as such, the paragon
of which the book in question.
Studies as an Example of Polish Constructivism
This review of three publications edited by the obserwator/beobachter Cross-Institutional
Literary Theorists Research Circle, based at University of Wroc³aw, considers in how far
these publications resulted from a coherent constructivist milieus activity (constructivism in
Poland has so far been represented by incidental publications) and in how far they represent
constructivism as a more general concept. This differentiation, though apparently insignificant,
enables the author to describe how Polish constructivism functions among other trends in
literary research. Moreover, he explains the Wroc³aw constructivists ambiguous attitude
toward structuralism, which is described in the Circles publication as an undisguised opponent
of constructivism. And yet, the author shows that it is hard not to think of structuralism as
a genetic forerunner of constructivism (which carried on a systemic conception of literature).
SYSTEM. “PORÓWNANIA” 4/2007, Vol. IV, ISSN 1733-165X, p. 39-51. In order to obtain, as the author
himself puts it, “a successful internalisation of the comparative metadiscourse” necessary for “the survival of
comparative literature”, the author refers to Constructivism by noticing crucial similarities between the two
directions in terms of their historical development and character. The author does not agree with the accusation
of the secondary status of comparative research in relation to other fields of science. He points to the fact that the
existence of a rich comparative metadiscourse, which implies analogy with Constructivism and accounts for the
status of comparative studies as an important area of research, is omitted. By means of referring to Niklas
Luhman, the author identifies comparative studies with second-order observation, that is, focusing not on the
objects of comparative studies (those seem to be as numerous and various as the reality surrounding the human
being), but on the nature of the comparative process, in other words on the manner in which the comparison of
the above mentioned objects is carried out.
Резюме: Павел Вольски, МЕТАСРАВНЕНИЕ. КОМПАРАТИВИСТИКА КАК САМОНАПРАВЛЕННАЯ
СИСТЕМА. „PORÓWNANIA” 4/2007, Vol. IV, ISSN 1733-165X, c. 39-51. Автор, желая добиться, как он
сам это называет, „эффективной интернализации компаративистического метадискурса”, что является
неотъемлимым условием „выживания сравнительного литературоведения”, обращается к
конструктивизму, отмечая существенное сходство двух направлений, касающееся их исторического
развития и характера. Не соглашаясь с обвинением компаративистических исследований во вторичности
по отношению к другим научным дисциплинам, учёный отмечает, что при этом не берётся во внимание
существование богатого компаративистического метадискурса, как раз таки позволяющего провести
аналогию с конструктивизмом и в значительной мере обосновывающего статус компаративистики как
важной исследовательской области. Ссылаясь на работы Никласа Люманна, автор отождествляет
компаративистику с „вторичным осмотром,” т.е с концепцией концентрирующей внимание не на объектах сравнительных исследований (которые настолько же многочисленны и разнообразны как окружающая человека действительность), а на сущности процесса сравнения, иначе говоря на том, как сравниваются упомянутые обьекты.
HANDBOOK (ON THE EXAMPLES OF LITERATURES OF EUROPE. HISTORY OF THEEUROPEAN LITERATURE) BY A. BENOIT-DUSAUSOY AND G. FONTAINE). “PORÓWNANIA”
7, 2010, Vol. VII, p. 57–69, ISSN 1733-165X. In the article the Author presents the place
of the contemporary Polish literature in the European literature manual History of European Literature.
The book seems to be inherently conflicted between its aim as a manual, i.e. a didactic
tool allowing one to control the object of his intellectual interest and the declarative aim to redeem
the voice to all European “minor literatures”, including the Polish one. In effect the Polish
literature as presented in the manual appears to be ideally heroic (the Author shows it by analyzing
the chapter concerning the Polish writer Tadeusz Konwicki), therefore disabling any
possibility to present that particular literature in a more complex way: forced emancipation of
the “minor literature” has become an ideology and an oppressive force. Taking all that into consideration
and basing on his comments on some other Polish literature manuals published
abroad (among others by Curtius, Bloom or Marinelli), the Author presents his proposition of
reading them as an inherently and immanently ideological texts, whereas the ideology or institutionalization
is not a tool of valorization, but simply a way of rendering the ideology as a complex
of textual signs.
W coraz większym stopniu czytanie literatury wymaga uwzględnienia nie tylko kontekstów
biograficznego i historycznego, ale także filozoficznego, socjologicznego, psychologicznego
i kulturowego. Sądziliśmy, że mamy odpowiednie kompetencje, aby dostarczyć naszym słuchaczom,
czyli uczniom i ich nauczycielom, wiedzy literaturoznawczej, która integruje dzisiaj
rozmaite nurty i tendencje współczesnej humanistyki. Być może w takiej postaci, jako zapis
warsztatowych spotkań z licealistami, nasze kompendium przyda się w czytaniu literatury najnowszej" (ze Wstępu).
The article focuses on two issues: 1) boxing as a sport questioning the body-mind dichotomy,
2) boxing narratives and the problem of Holocaust representation. The text considers boxing
a practice which includes its own epistemological limits, i.e. the self unable do differentiate itself
from its action. It applies such a perspective to the reading of a short story Bokser i śmierć (The Boxer
and Death) by Józef Hen, arguing that “reading boxing” in literature may help understanding the
topos of unspeakability.
Jewish identity of the post-war Szczecin may be considered almost symbolic for the state of the
Jewish community in Poland: it is marked by a noticeable absence. But the absence in the case of
Szczecin, if reflected upon on the narrative level, goes beyond that tragic, yet clichéd paradox. Jewish
Szczecin as a literary reality exists as a “signifiant” of a Jewish town described by means of other urban
symbols (Warsaw, Kielce etc.). The article presents the transistory nature of the literary Szczecin on
the example of various narratives by Anna Frajlich, Inga Iwasiów, Alan Sasinowski and focuses on
a text by Taube Kron, who describes Szczecin reaching for the symbolic “lieux de memoire” of the
Jewish post-war history: Warsaw ghetto, Kielce in the time of pogroms or Lwów as Eastern Europe’s
Jewish urban center. In conclusion it is argued that the “double absence” (of the Jewish and urban
identification) can be considered emblematic for the Polish post-war Jewish memory in general, but
in the case of the literary Szczecin, it presents a particular state of a post-border town: a crossover
of a lost/exiled Jewish and German presence and of a never fully acknowledged Polish identity.
The article investigates blogs, institutional and private webpages as well as internet media events such as the (in)famous "Holocaust dance" published on Youtube.
Powrót do kraju dziadków jest dla polskich Żydów przeżyciem wstrząsającym. Wiele stereotypów, którymi obwarowana jest Polska i Polacy potwierdzają się lub są doszczętnie obalane. Dres ze zdziwieniem zauważa, iż żyją i funkcjonują tu Żydzi zrzeszeni w gminach.
Historie rodzinne kształtują świadomość młodych pokoleń. W Polsce pojawiają się oni więc z powodów chęci dopisania historii, którą znają wyłącznie z opowieści, ale również dla uwierzytelnienia wspomnień. Ta wyprawa w poszukiwaniu swoich korzeni jest swoistym obowiązkiem pamięci i jak zauważamy u francuskiego autora nie musi być to podróż do miejsc zagłady.
Tej podróży nie przebywa Art. Spiegelman w klasycznym już „Mausie”, albo raczej robi to trochę na innych zasadach tj. podróży w czasie. Komiks dzięki warstwie ikonicznej jest interesującym medium do przedstawienia tych historii. Pokazuje on przefiltrowany przez pamięć pokoleniową i własne doświadczenia obraz świata współczesnego.
Platońska koncepcja idei, poznania, społeczeństwa. Teoria bytu, pochodzenia świata oraz podstawy logiki wg Arystotelesa.
Filozofia scholastyczna, spór o powszechniki. Teoria poznania i etyka św. Augustyna. Filozofowie arabscy – Awicenna, Awerroes. Dowody na istnienie Boga, odróżnienie teologii od filozofii, byt rzeczywisty i byt możliwy św. Tomasza z Akwinu.
Nowożytność w filozofii. Utopia T. Morusa. Metodologia nauki F. Bacona. Racjonalizm Kartezjusza.
Fenomenalizm i koncepcja wolności Schopenhauera. Empiryzm i sensualizm Feuerbacha. Materializm Marksa. Indywidualizm Maxa Stirnera. Filozofia egzystencjalna Kierkegarda.
Fenomenologia E. Husserla. Filozofia analityczna B. Russela. Filozofia przyrody A. Whiteheada. Ontologia N. Hartmanna.
B. Pascal, Myśli, przeł. T. Boy-Żeleński. T. 1. Warszawa 1964, s. 74-77.