阿伊努族 Aynu binacadan
Aynu binacadan “ Aynu”, amisan Dipun nu , timul nutipan nu E’luose a yuncumin binacadan, u Yaynu tademaw, Aynu tademaw, Aynu tademaw”, tada aenengan nuheni i Paihaytaw, Ku’yedaw, Cendaw subal atu Kancaciw nu kitidaan.
阿伊努族（阿伊努語：Aynu），是日本北方、俄羅斯東南方的一個原住民族群，或譯愛努人、愛奴人、阿衣奴人），主要聚居在北海道、庫頁島、千島羣島及堪察加等地。
itini i Aynu nakamuan “ Aynu” u “ tademaw” han aimian, nina binacadan nikakenihan a kitidaan pangangan han Aynu-mawsi-li, nakamuan nu Ayun han “ aenengan nu tademaw han”.
在阿伊努語中「阿伊努」即「人」的意思，該民族分佈的地區亦稱阿伊努茅希利，即阿伊努語中「人居住的地方」。
katukuh ayda, mangalay ku katuud nu Aynu a tademaw pangangan tu nuheni u “ ウタリ” “ nu Dipun a ngiha’: Utari, kamu nu Aynu “ cabay” a imian.
至今，很多阿伊努人都希望人們稱謂他們為「ウタリ」（日語羅馬拼音：Utari，阿伊努語中「夥伴」的意思）。
i cudad nu siahu, “Aynu” atu “Utali” idaw ku tusaay nuheni a nganganan. milecad tu tademaw atu binacada, tatengaay a Aynu nu binacadan malawpes tu.
在官方文獻中，「阿伊努」和「烏塔利」此兩種稱呼都有。由於已被同化入大和民族之中，純阿伊努人血統基本上已經消失。
sausian nu siahu, tademaw makaala tu tulim-sepsepsep, caay kaw nu sihu ni sausian nu tademaw makaala tu tusa a bataan nu mangan. maka caywal-siwsiw mihcaan tulu a bulat tusa a demiad nipatinakuan “ peahaydaw malumanay a nidiputan” nikudan, Aynu pacician minanam tu kamu nu Dipun, awnu Dipun ku ngangan, pasaluimengen ku lisin nu siza, mala niyaduay tu a tademaw.
官方估計，人口約25,000，非官方數字為200,000人以上。自1899年3月2日頒布《北海道舊土人保護法》後，阿伊努人被迫學習日語，須採用日本名字，責令停止宗教習俗，成為部落民的一支。
nikalepacawan tu sakatusa a nikudan, sihuan nu Dipun hidan tu nuhini micukaymas “ tawyaay a tademaw” hida satu mukamu, caay palutatengaen tina idaw nu binacadan sa. katukuh tu tusep-sepwal mihcaan enem a bulat enem a dimiad tawya ku Dipun palutatengan tuni ka idaw nu Aynu u yuncumin, tusep-caysiw mihcaan sepat a bulad caysiw demiad tawya tu siwantan.
二戰後，日本政府繼續沿用「自古以來的居民」這樣的說法，不承認有此民族的存在。直到2008年6月6日日本國會才首次承認阿伊努人為原住民，2019年4月19日立法確認。
sakamusa ku Peahaydaw sihu pikinsaan nu cudadan itini i cay-siw-wal-sip a mihcaan, tawya Peahaydaw idaw ku tu-sip-lu-wal-cay a mangan nu Aynu tademaw. nika, katuuday nu Aynu a tademaw culimeken nuheni ku binacadan nuheni, atu caay kaw katinengan tu udip a tatapangan, sisa ayda hantu utiih a sausian ku tatengaay nu tademawan nu Aynu. E’luo-se tikuo itini i cay-wal-siw-pic mihcaan pikinsaan tu tademaw, idaw ku cay-sip-sip-nem a tademawan itida i E’luo-se musakamuay tu Aynu a nakamuan, itini i Ku’yedaw idaw ku cay-sip-lu-sip a tademawan.
根據北海道政府在1984年進行的調查資料，當時在北海道有24,381名阿伊努人。不過，多數阿伊努人都傾向隱藏他們自己的族群性，或者根本不知道自己的族源，因此現存阿伊努人的精確人口數目難以得知。俄羅斯帝國於1897年的人口普查中，有1,446人在俄羅斯帝國使用阿伊努語作為母語，在庫頁島上有1,434人。
picedekan atu zenla’sia kapulunga mikikiw kibetulay a sulit特徵及人類學相關研究
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Aynu a tademaw “The Racial History of Man” “cay-siw-tu-lu mihcaan” Luolan. Puoleyci.Dkecen misulitay.阿伊努人《The Racial History of Man 》(1923年)，羅蘭·伯雷奇·狄克遜著。
picidekan nu Aynu a tademaw lumeni’ ku banges, apuyu’ ku dais yadah ku ngisngis, ilabu ku mata, tanestes ku cihek, kapah ku udip, macebet ku bukes, kalalukutlukutan, wayway mahida u Kawsiwsuo a tademaw, bihit atu banuh nu udip kalasumasumanahan ku tademaw, katinengan nu kitakiday a tademaw sacebetay nu yadahay a banuhbanuhan nu tademaw.
阿伊努人的特徵是膚色較深，低額多鬚，深眼窩，直鼻，體格健碩，毛髮極爲濃密，有捲髮的傾向，樣貌與高加索人種相似，臉上和身上的汗毛都很多棕色人種特徵，是世上已知體毛最旺盛的人種之一。
Aynu a tademaw itini i likisaay a misulitay, micu misulitay atu mililiday misulitay kacinglawan nuheni. ayda hantu, mikinkiway a tademaw tulu ku sapatahekal tu Aynu nu tu lingatu a sasasuwalan.
阿伊努人是歷史學家、民族學家和遺傳學家最有爭議的問題之一。如今，研究人員提出了三個阿伊努人的起源的理論。
nipikinkiwan ayda, ina misulitay a tademaw nai’ henay ku wantan tunuhenian namakacuwaay hakiya sa. caysiw a seci cunci Ikuo zenlea siacia sipakayda i hekal nu waywayan patucek sa tunuhenian u Oluopa a daydayan kunuheni sa. namakayda i Sipuoliya makayda i Ku’yedaw katukuh i Dipun subalan.
以目前的研究而言，學者還無法確定他們的起源。十九世紀中期英國人類學家從外貌特徵判斷他們是歐羅巴人種的後代，是從西伯利亞經過庫頁島而到達日本列島的。
nu aydaay a ciyenhetan-hesuan nipikinkiwan nai’ maadih atu Oluopa tademaw nu sakalecad a milaliday “ nuheni idaw atu Cuncu, Antaman nu sakalecad a lalidan”, ayda nu lisenti masacacaya a bayan nipikinkiwan maadih ku Aynu tademaw “ pasu namakaydaay i peahaytaw atu tunpea kitidaan a aadihan” maala ku N9b a talakaw nu tatengilan, itini i Sipuoliya walian a Udekay tademaw idaw kuni ka adihan, misasengi tu Tunya tademaw hina adih i Ocuo.
惟最近的去氧核糖核酸測試沒有顯示出與歐羅巴人種的遺傳基因相似（他們有與藏族、安達曼人相似基因），近年關於粒線體單倍群的研究則發現阿伊努人（包括來自北海道和東北地方的樣本）攜帶N9b的頻率很高，這在西伯利亞東部的烏德蓋人中也有發現，並且相比東亞人群中更常見於歐洲人群。
idaw henay ku duma a sasakamuen tada tapang nu Aynu tademaw u peasan a Taypinyung nadaw a tademaw, sakatulu a nakamuan u kuyasiya tademaw.
另一説法阿伊努人始祖是北上的太平洋南島人種，第三種説法是古亞細亞人。一些人類學家認為阿伊努人為原始高加索人種（Proto-Caucasoid）。
tu-sep-tu-cay mihcaan idaw kunipalutatenaan tuni kinkiwan, peahadaw Senwen a tademaw u Oya talu amisan nu tucu a tademawan “ malumanay a zitayan nu hedekan nu tademaw “Terminal Upper-Paleolithic people” atu kunyun nu ayawan caylim-sepsepsep mihcaan namaka itiniay a kitakidan katukuh nu senwen zen anikapulungan.
2021年的一項研究證實，北海道繩文人由歐亞大陸北部土著人種的「舊石器時代晚期末期居民」（Terminal Upper-Paleolithic people）和約公元前15,000年從本州抵達的繩文人組成。