Dolby Laboratories
 | |
| Tip | Halka açık |
|---|---|
| Kuruluş | 18 Mayıs 1965 Londra, Birleşik Krallık |
| Kurucu | Ray Dolby |
| Genel merkezi | San Francisco, Kaliforniya, ABD |
| Önemli kişiler | Peter Gotcher (Yönetim Kurulu Başkanı) Kevin Yeaman (Başkan ve CEO) |
| Gelir |  US$1.082 milyar (2017)[1] |
| Net gelir | US$201.80 milyon (2017) |
| Çalışan sayısı | 1,867 (2015)[2] |
| Web sitesi | dolby.com |
Dolby Laboratories (genellikle Dolby Labs veya yalnızca Dolby), ses gürültü azaltma, ses kodlama ve sıkıştırma konusunda uzmanlaşmış bir Amerikan şirketidir. Dolby teknolojileri, tüketici elektroniği firmaları tarafından lisans bedeliyle kullanılmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Dolby Labs 1965 yılında Ray Dolby tarafından Londra, İngiltere'de kuruldu. Aynı yıl, ses kayıtlarının arka planındaki parazit sesini azaltmak için bir ses sinyali işleme biçimi olan Dolby Gürültü Azaltma Sistemini icat etti. Bu sistem ilk olarak İngiltere merkezli Decca tarafından kullanıldı.[3]
Şirket 1976'da San Francisco, Kaliforniya'ya taşındı.[4] Üretilen ilk ürün ise compander tabanlı bir gürültü azaltma sistemi olan Tip A Dolby Gürültü Azaltma özelliğine sahip Dolby 301 ünitesiydi. Ürünün profesyonel kayıt stüdyolarında kullanılması amaçlanmıştır.
Dolby bu ürünlerin tüketici versiyonunun üretilmesi için KLH firmasının sahibi Henry Kloss tarafından ikna edildi. Ardından 1968'de Tip B'yi tanıtıldı.
Ayrıca filmlerin de seslerinin iyileştirilmesi üzerine çeşitli çalışmalarda bulunuldu:
İnceleme üzerine Dolby, optik sesteki sınırlamaların çoğunun doğrudan önemli ölçüde yüksek arka plan gürültüsünden kaynaklandığını tespit etti. Bu gürültüyü filtrelemek için tiyatro sistemlerinin yüksek frekanslı tepkisi kasten azaltıldı. Daha da kötüsü, bu sistemler üzerinde diyalog anlaşılırlığını artırmak için, ses mikserleri, yüksek bozulmalara yol açacak kadar yüksek frekanslı ön vurgu ile müzikleri kaydediyordu.
Dolby ses sistemine sahip ilk film ise, 1971 yapımı Otomatik Portakal filmiydi. 1974 yapımı Callan ise Dolby kodlu optik film müziğine sahip ilk filmdi.[5] 1975 yılında, daha fazla ses kanalına ek olarak bir gürültü azaltma sistemi içeren Dolby Stereo yayınlandı. Dolby kodlu stereo optik müziği olan ilk film ise 1975 yapımı Lisztomania idi, ancak bu sadece bir LCR (Sol-Orta-Sağ) kodlama tekniği kullanıyordu. İlk gerçek LCRS (Sol-Orta-Sağ-Surround) film müziği ise 1976'da Bir Yıldız Doğuyor filminde kodlandı. On yıldan kısa bir sürede, dünya genelinde 6000 sinema Dolby Stereo ses sistemini kullanacak şekilde donatıldı. Dolby, sistemi ev kullanımı için yeniden tasarladı ve sadece bir surround kanal çıkaran Dolby Surround'u ve Dolby Stereo'nun yerel eşdeğeri olan daha etkileyici Dolby Pro Logic'i tanıttı.[6]
Daha sonra sinema için dijital bir surround ses sıkıştırma şeması geliştirildi. Dolby Stereo Digital (şimdi Dolby Digital olarak adlandırılıyor) ilk olarak 1992 yapımı Batman Dönüyor'de kullanıldı. 1995 yılında Clear and Present Danger'ın lazerli disk sürümüyle Dolby AC-3 olarak ev sineması için tanıtılan format, tüketici pazarında kısmen kullanmak için gerekli olan ekstra donanım nedeniyle, DVD spesifikasyonunun bir parçası olarak benimsenmiştir.
17 Şubat 2005'te şirket halka açıldı ve New York Menkul Kıymetler Borsası'ndaki hisseleri DLB sembolü altında sunuluyor. 8 Ocak 2007'de Uluslararası Tüketici Elektroniği Fuarı'nda Dolby Volume duyuruldu.
18 Haziran 2010'da, Dolby Surround 7.1'i tanıtıldı ve 7.1 surround ses sunmak için dünya çapında 7.1 surround hoparlör sistemine sahip tiyatrolar kuruldu. Bu formatta piyasaya sürülecek ilk film ise Pixar'ın Oyuncak Hikâyesi 3 oldu.
Nisan 2012'de, ilk olarak Pixar'ın sinema filmi Cesur'da uygulanan yeni bir sinema teknolojisi olan Dolby Atmos'u tanıtıldı.[7] Temmuz 2014'te Dolby Laboratories, Atmos'u ev sinemasına getirmeyi planladığını duyurdu. Teknolojiyi kullanan ilk televizyon dizisi ise Game of Thrones oldu.
24 Şubat 2014'te Dolby, dört yıl boyunca kazanılabilecek koşullu bedel karşılığında 92,5 milyon dolar nakit ve 20 milyon dolarlık bir Doremi Labs satın aldı.[8] Mayıs 2019'da ise, müzik endüstrisindeki yüzlerce yeni şarkıya Dolby Atmos sisteminin eklenmesine karar verildi.
Teknolojiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Analog ses gürültüsü azaltma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dolby A: bantlar ve analog kasetler için profesyonel gürültü azaltma sistemleri.
- Dolby NR/B/C/S: tüketiciler için bant ve analog kaset gürültü azaltma sistemleri.
- Dolby SR: 1986'dan beri kullanımda olan profesyonel dört kanallı gürültü azaltma sistemi, analog kayıt ve iletimlerin dinamik aralığını 25 dB kadar geliştirir. Dolby SR, kayıt ve post prodüksiyon mühendisleri, yayıncılar ve diğer ses profesyonelleri tarafından kullanılır. Ayrıca, günümüzde neredeyse 35 mm film baskılarının hepsinde yer alan analog film sesinde bir ölçüttür.
- Dolby FM: FM yayın radyosu için gürültü azaltma sistemi. Dolby FM, 1971'de birkaç radyo istasyonu tarafından denendi.
- Dolby HX Pro: Baş boşluğunu artırmak için yüksek kaliteli teyp kayıt cihazlarında kullanılan tek uçlu sistem.
- Dolby Advanced Audio: Dolby surround ses, tercih edilen ses seviyesini kilitler, belirli bilgisayar modelleri için ses performansını optimize eder ve sesi bozulmadan dahili hoparlörlere aktarılmasını sağlar.[9]
Ses kodlama/sıkıştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dolby Digital: Kayıplı bir ses sıkıştırma formatıdır. Mono'dan altı ayrı kanala ("5.1" olarak anılır) kadar kanal yapılandırmalarını destekler. İlk olarak sinema salonları için geliştirildi. Ardından Laserdisc ve DVD'lerde de kullanılmaya başlandı.
- Dolby Digital EX: 6.1 kanal çıkışı için Dolby Digital'e matris kodlu orta arka surround kanal sunar. Bu orta arka kanal, 7.1 kanal çıkışı için genellikle iki arka arka hoparlöre ayrılır.
- Dolby Digital Plus: Dolby Digital tabanlı, geriye dönük uyumlu ancak daha gelişmiş bir kayıplı ses codec bileşenidir. HD DVD videoları için standart ses formatıdır. Dolby Digital'in maksimum 640 kbit/s'lik bir artışıyla 6 Mbit/s'ye kadar veri hızlarını destekler.
- Dolby Digital Live: Video oyunuları gibi etkileşimli ortamlar için gerçek zamanlı bir donanım kodlama teknolojisidir. PC veya oyun konsolundaki tüm ses sinyallerini 5.1 kanallı Dolby Digital formatına dönüştürür ve tek bir S/PDIF kablosu ile aktarır.
- Dolby E: Üç boyutlu ve çok kanallı sesin dijital iki kanallı post prodüksiyon ve yayın altyapıları aracılığıyla dağıtımı veya geleneksel dijital video kasetlerinin, video sunucularının, iletişim bağlantılarının, anahtarlayıcıların ve yönlendiricilerin iki ses parçasına surround ses kaydı için optimize edilmiş profesyonel kodlama sistemi.
- Dolby Stereo: 35 mm filmler için geliştirilmiş ve dört ses kanalı ile kodlanmış orijinal analog optik teknolojisi.
- Dolby TrueHD: Stüdyo yöneticisine özdeş bit-bit ses üretimi sunar. HDMI ile birlikte yedi tam aralıklı 24 bit/96 kHz ayrı kanal (artı bir LFE kanalı, 7.1 surround) desteklenir.
- Dolby Pulse: 2009'da piyasaya sürüldüğünde, Dolby'nin diğer dijital ses kodlayıcıları için yaygın olan Dolby meta verilerinin eklenmesi dışında HE-AAC v2 kodlayıcısı ile aynıdır.[10]
- Dolby AC-4: ses kanalları ve/veya ses nesneleri içerebilen kayıplı bir ses sıkıştırma biçimidir.
- Dolby Atmos: hem yatay hem de dikey ses yerleşimine sahip, kanal ve nesne tabanlı karıştırma ve dağıtımın bir kombinasyonunu kullanan teknoloji paketidir. İlk kez film olarak Cesur'da, oyunda ise Star Wars: Battlefront'ta kullanılmıştır.
Ses işleme
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dolby Headphone: Standart bir stereo kulaklık çiftinde 5.1 surround sesi simüle eden sanal surround uygulaması.
- Dolby Virtual Speaker: iki standart stereo hoparlör kurulumunda 5.1 surround sesi simüle eder.
- Dolby Surround, Dolby Pro Logic, Dolby Pro Logic II, Dolby Pro Logic IIx ve Dolby Pro Logic IIz: Bu kod çözücüler sesi daha fazla kanala iletir.
- Audistry: ses geliştirme teknolojileri.[11]
- Dolby Volume: ses seviyesi değişikliklerini azaltır.
- Dolby Mobile: Dolby'nin surround ses teknolojisinin özellikle HTC Desire HD, LG Arena ve LG Renoir olmak üzere cep telefonları için tasarlanmış bir versiyonu.
- Dolby Voice: Kurumsal düzeyde web konferansı için donanım ve yazılım ürünleri.[12]
Video işleme
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dolby Contrast: Yerel karartma yoluyla LED arka aydınlatma ünitelerine sahip LCD ekranlara gelişmiş görüntü kontrastı sağlar.
Dijital sinema
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dolby Digital Cinema
- Dolby 3D
- Dolby Atmos
- Dolby Cinema: Dolby tarafından IMAX'e doğrudan rakip olarak geliştirilen sinema konsepti.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015.
- ^ "Ray Dolby: Inventor whose noise-reduction technology transformed sound reproduction". The Independent. 13 Eylül 2013. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "50 Years of innovation". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ Gianluca Sergi (2004). The Dolby Era: Film Sound in Contemporary Hollywood (İngilizce). Manchester Üniversitesi Yayınları. s. 46. ISBN 0719070678. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Star Wars and the Explosion of Dolby Stereo". Tested. 21 Mart 2014. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Pixar's Brave to debut new Dolby Atmos sound system". BBC. 25 Nisan 2012. 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Dolby Signs Agreement to Acquire Doremi Labs". Dolby. 24 Şubat 2014. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Dolby Advanced Audio v2". 19 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Dolby Voice". 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
