Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
İçeriğe atla

Kayseri (il)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kayseri
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İl merkeziKayseri
İdare
 • ValiGökmen Çiçek[1]
Yüzölçümü
 • Toplam16.969 km²
Nüfus
 • Toplam1.322.376
 • Kır
-
 • Şehir
1322376
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu352
İl plaka kodu38

Kayseri, Türkiye'nin bir ilidir. Kayseri merkezli il, Türkiye'nin toplam nüfus bakımından en kalabalık 15., yüzölçümü olarak Türkiye'nin en büyük 8.[3][4][daha iyi kaynak gerekli] ilidir.

Orta Kızılırmak Bölümünde, Erciyes Dağı'nın eteklerinde bir ildir. Kuzey ve kuzeybatıda Yozgat, kuzey ve kuzeydoğuda Sivas, doğuda Kahramanmaraş, güneyde Adana, güneybatıda Niğde, batıda ise Nevşehir illeriyle çevrilidir.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, İç Anadolu’nun güney bölümü ile Toros Dağları'nın birbirine yaklaştığı bir yerde Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. 37 derece 45 dakika ile 38 derece 18 dakika kuzey enlemleri ve 34 derece 56 dakika ile 36 derece 58 dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Doğu ve kuzeydoğusu Sivas, kuzeyi Yozgat, batısı Nevşehir, güneybatısı Niğde, güneyi ise Adana ve Kahramanmaraş illeri ile çevrilidir. 1929 yılında yapılan Haydarpaşa - Kars demiryolu idari sınırlarından geçmektedir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri [5])

Kayseri il nüfusu: 1.445.683 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 16.969 km2'dir. İlde km2'ye 85 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 890 kişi ile Melikgazi’dir)

İlde yıllık nüfus artış oranı %0,29 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Sarız (% 19,4)- Melikgazi (-% 1,5)

6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 16 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 714 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Kayseri ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[6]
İlçe Nüfus 2022 Nüfus 2023 Fark Değişim% Mah.Say. Alanı km2[7] Yoğunluk
Akkışla 5.863 6.246 383 11,5 15 371 16
Bünyan 29.704 30.834 1030 3,7 46 1210 30
Develi 66.840 67.918 1078 1,6 77 1892 35
Felahiye 5.419 6.550 1131 18,9 17 444 14
Hacılar 12.465 12.979 514 4 12 187 69
İncesu 29.120 30.477 1357 4,5 30 874 34
Kocasinan 409.005 407.600 -1405 -0,34 93 1471 277
Melikgazi 594.344 585.483 -8861 -1,5 58 668 876
Özvatan 3.819 4.523 704 16,9 13 270 16
Pınarbaşı 21.240 24.172 2932 12,9 122 3418 7
Sarıoğlan 13.396 15.394 1998 13,9 27 642 23
Sarız 9.282 11.278 1994 19,4 44 1173 8
Talas 169.214 168.172 -1042 -0,6 30 444 378
Tomarza 21.100 22.041 941 4,3 54 1405 15
Yahyalı 35.481 36.078 587 1,6 41 1587 22
Yeşilhisar 15.531 15.938 407 2,5 35 913 17
Kayseri 1.441.523 1.445.683 4.160 0,29 714 16.969 85
Kayseri il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[8] 251.370 19
  %24     59.969
191.401     %76  
1935[9] 310.458 18 %24
  %23     71.344
239.114     %77  
1940[10] 342.969 19 %10
  %23     80.189
262.780     %77  
1945[11] 370.089 19 %8
  %23     86.474
283.615     %77  
1950[12] 403.861 19 %9
  %25     101.990
301.871     %75  
1955[13] 422.010 15 %4
  %30     128.262
293.748     %70  
1960[14] 480.387 15 %14
  %34     161.340
319.047     %66  
1965[15] 536.206 16 %12
  %36     191.221
344.985     %64  
1970[16] 598.693 17 %12
  %40     236.824
361.869     %60  
1975[17] 676.809 18 %13
  %44     295.582
381.227     %56  
1980[18] 778.383 15 %15
  %49     380.352
398.031     %51  
1985[19] 864.060 16 %11
  %57     488.556
375.504     %43  
1990[20] 943.484 17 %9
  %64     604.072
339.412     %36  
2000[21] 1.060.432 17 %12
  %69     732.354
328.078     %31  
2007[22] 1.165.088 16 %10
  %77     895.253
269.835     %23  
2008[23] 1.184.386 16 %2
  %85     1.001.449
182.937     %15  
2009[24] 1.205.872 16 %2
  %85     1.027.279
178.593     %15  
2010[25] 1.234.651 16 %2
  %86     1.064.164
170.487     %14  
2011[26] 1.255.349 15 %2
  %87     1.090.530
164.819     %13  
2012[27] 1.274.968 15 %2
  %88     1.116.393
158.575     %12  
2013[28] 1.295.355 15 %2 Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[29] 1.322.376 15 %2
2015[30] 1.341.056 15 %1
2016[30] 1.358.980 15 %1
2017[30] 1.376.722 15 %1
2018[30] 1.389.680 15 %1
2019[30] 1.407.409 15 %1
2020[30] 1.421.455 15 %1
2021[30] 1.434.357 15 %1
2022[30] 1.441.523 15 %0
2023[30] 1.445.683 15 %0


Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İllerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerinin takip edildiği indekse göre Kayseri 1996 yılında 15. sıradayken, en son 2003 yılında hazırlanan ve 2004 Mayıs'ında yayımlanan indekste ise 19.dur. Sıra değişimi -4'tür. Her iki indeks çalışmasında da Kayseri, 2. derece gelişmiş iller arasında yer almıştır.[kaynak belirtilmeli]

Sanayi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanayi siteleri ve büyük organize sanayi bölgeleri sanayi sektörünün altyapısı olarak değerlendirilebilir. Kayseri'de KSS kapsamında 3500'e yakın iş yeri yapılmıştır. İlde 8 KSS faaliyet göstermektedir. Kayseri'de 3 organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. 1. Organize Sanayi Bölgesi dışındaki Mimarsinan Organize Sanayi ve İncesu Organize Sanayi bölgeleri 2005 yılında faaliyete başlamıştır. Sanayi altyapısı çerçevesinde Kayseri Serbest Bölgesi de önemli bir yere sahiptir. Kayseri Serbest Bölgesi, Türkiye'nin en büyük serbest bölgesi alanına sahiptir. Kayseri Serbest Bölgesinde 2007 yılı verilerine göre yaklaşık 43 tesis faaliyet göstermektedir. Kayseri 1. Organize Sanayi Bölgesinde 2006 yılı itibarıyla 711 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bu rakam 2013'te 816'ya ulaşmıştır.

Madencilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri maden varlığı açısından zengin sayılabilecek bir ildir. Kayseri'nin maden ve diğer yer altı zenginlikleri şu şekildedir:

Asbest, altın, bakır, kurşun, çinko, demir, diyatomit, fosfat, jips, kaolen, krom, kum-çakıl, manganez, mermer, tuğla-kiremit ve turba.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan bir rapora göre şehir merkezine 65 km uzaklıkta, Himmetdede beldesinde, 28,2 milyon ton altın rezervi bulunduğu belirtilmiştir.[31]

Ormancılık

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, orman potansiyeli bakımından zengin değildir. Türkiye orman varlığının %0,5'i Kayseri'dedir. Kayseri'de 22.000 hektar normal ve 85.000 hektar bozuk olmak üzere 107.000 hektar orman arazisi bulunmaktadır.

Orman yapısının zayıflığı orman ürünleri üretimini de sınırlamaktadır.

Tarım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarım; Kayseri ekonomisinde sanayi, ticaret, ulaştırma sektörlerinden sonra gelmektedir. 671.000 hektar arazi tarımda kullanılmaktadır. Bu miktar il topraklarının yaklaşık %36'sına karşılık gelmektedir. İl sanayisinin %13'ü tarım dışı, %6'sı çayır-mera, %41'i orman fundalıktır. Tarım arazisinin %48'i tahıl ekimine ayrılmakta %42'si ise nadasa bırakılmaktadır. Kalanı baklagillere, endüstriyel bitkilere, yağlı tohumlara, yumru bitkilere, sebzelere ve meyveciliğe ayrılmıştır.

607.000 hektar sulanabilir arazinin 150.000 hektarı ekonomik olarak sulanabilmektedir. Sulama kapasitesi artarken sulu tarımda verim 5-6 kat artacağından sulama projeleri inşaatları sürdürülmektedir.

Hayvancılık

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri'de küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık Türkiye ortalamasına yakın olup küçükbaş potansiyeli büyükbaş potansiyeline göre daha fazla gelişmiş durumdadır. Kanatlı hayvan varlığı Türkiye ortalamasının iki katı seviyesindedir. Kayseri'nin Akkışla ilçesinde resmî rakamlarla 110.000 küçükbaş, 13.000 büyükbaş hayvan bulunmaktadır ki bu da nüfusu 7.000 olan bir ilçe için büyük rakamlardır.

Kayseri'de üretilen hayvansal ürünler içerisinde parasal değer olarak ilk sırayı et, ikinci sırayı süt, üçüncü sırayı da yumurta almaktadır. Beyaz et dördüncü ana üründür.

2024 tarihi itibari ile 5000 tona yakın Türk Somonu ihraç edilen Kayseri'de, aynı zamanda Türkiye alabalık yavru ihtiyacının da %40'ı karşılanmaktadır.[32]

Ticaret

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri ticaretinin ve ekonomisinin tarihi milattan öncesine dayanmaktadır. Şehrin isminin Mazaka olarak anıldığı dönemlerde, dünyada ekonominin ve ticaretin tek merkeziydi. Yeni keşfedilen belgelere göre de Türkiye ve dünyada ilk organize sanayi Kayseri'de Bacıyan-ı Rum (Ahi Evren)'in kurduğu Anadolu Bacıları) tarafından kurulmuştur. Bu bilgi, Bacıyan-ı Rum belgeselinin çekimlerini de Kayseri'de yapan, yapımcısı Nuh Mete Deniz tarafından belge ile belgelenmiş ve bilim adamlarına sunulmuştur. Aynı şekilde gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir ve istihdam açısından Kayseri çok önemli bir ildir. Sanayi yapısı ile tarım ve hayvancılık potansiyeli Kayseri'deki mevcut ticari hayatın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır.

Kayseri'nin sanayi üretim kapasitesi ve çeşitliliği dış ticareti de geliştirmiştir. Takribi iki milyar dolar ihracat gerçekleştirilmektedir. İlde 20.000'i aşkın ticaretle uğraşan iş yeri vardır. Ayrıca Kayseri'de bankacılık da gelişmiştir.

Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Kayseri'nin ilçeleri

Merkezi Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Kayseri, bir büyükşehirdir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Kayseri Valisi, 1978-Gebze doğumlu Gökmen ÇİÇEK, 12.5.2022/209 sayılı kararla Afyonkarahisar Valisi iken atanmıştır.[33]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Kayseri'nin ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[34][35] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı, 1953 Develi doğumlu Dr. Memduh Büyükkılıç (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %63,39 oy oranıyla seçilmiştir[36]

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye Yerel Seçimleri'ne göre, dört değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 8'si AK Parti, 4'ü CHP'li, 3'ü MHP'li, 1'i İyi Parti'li belediye başkanıdır.[37]

Kayseri Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 70'dir. Üye yapısı Büyükşehir Belediye Başkanı, 16 ilçe belediye başkanı ve 53 üyeden oluşmaktadır. 2024 yerel seçimleri sonuçlarına göre meclis üyelerinin 33'ü AK Parti, 11'i, MHP, 9'u CHP, 6'sı YRP, 5'i İYİ Parti, 2'si BBP'lidir[38] Bir önceki sezçim olan 2019 Türkiye yerel seçimleri'nde ise meclis 47'si AK Parti, 3'ü CHP, 15'i, MHP, 4'ü İYİ Parti, 1'i BBP'li üyeden oluşmaktaydı.[39]

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutfak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mantı, pastırma, sucuk, sucuk içi, çemen, fırınağzı, pöç, Kayseri Ketesi, yağ mantısı, Pehli, yağlama (Şebit Mantısı)'dır. Kabak çiçeği dolması ile içli köfte de yapılır, yöre sarımsak ve baharatlı yemekleri ile tanınır. Ayrıca Nevzine tatlısı da Kayseri'ye özgü bir tatlı çeşididir.

Taş ve ahşap işlemeciliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, Mimar Sinan'ın memleketi olarak mimaride olduğu kadar taş ve ahşap oymacılığında da oldukça ileridir. Sinan'dan önce 1238 yılında Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubad'ın karısı Mahperi Hatun tarafından yaptırılan Hunat Camii ve Külliyesi'nin taş ve ahşap işlemeciliği orijinal halini korumaktadır. Ortasındaki kubbesi ve minaresi sonradan inşa edilen külliyenin doğu ve batısındaki tac kapıları Selçuklu taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Hunat Camii Külliyesi sağlam kesme taş işçiliği ve kaleyi andıran duvarlarıyla dikkati çeker. 2006'da Kayseri'nin çeşitli yerleşim yerleri gezilerek kataloglama çalışması yapılmış ve 1'i çini, 3'ü ahşap kaplama, 6'sı alçı, 60'ı taş malzemeden yapılmış toplam 70 adet mihrap tespit edilmiştir.[40]

Kayseri ili sınırları içerisinde yer alan Sultanhanı'nda da aynı üslubun uygulandığı taş işçiliği görülür. Keza; İstasyon Caddesindeki Hacı Kılıç Camii ve Medresesi ise II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in oğlu II. İzzeddin Keykavus zamanında 1249 - 1250 tarihinde yaptırılmış olup, birbirine bitişik olan cami ve medresenin kapıları da tıpkı Hunat Hatun Külliyesinde olduğu gibi aynı ustaların elinden çıkmışçasına aynı zarafettedir.

17. yüzyılda yapılan, Cumhuriyetin ilk yıllarında tadilat edilen Güpgüpoğlu Konağında da yüzlerce yıl önceki desenlerin benzeri ağaç oyma bezemeler mevcuttur.

Turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Müzeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erciyes Dağı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir merkezine yakınlığı ve dünyaca ünlü toz karı ile meşhur Erciyes Dağı, şehrin güney kısmında yer alır. Deniz seviyesinden yüksekliği 3.917 metredir. Türkiye'nin büyük dağlarından biri olma özelliğine sahip olan Erciyes, yıl içerisinde kayak yapmak için uygun bir alan olarak görülebilir.

Türkiye'nin kayak pistine sahip bölgelerinden biridir. Ayrıca sağlık turizmi açısından da, gerek temiz ve yumuşak havası gerekse doğal zengin mineralli kaynak sularıyla sağlık ve kış sporları için uygundur. Var olan Erciyes kayak bölgesi, alt istasyonu deniz seviyesinden yaklaşık 2200 metre yükseklikte olan ve Kayseri'ye yaklaşık 23 kilometre uzaklıkta olan Tekir Yaylası üzerine kurulmuştur. Bol kar alışı ve havasından dolayı kayak mevsimi uzun olan bir dağdır.

Kıranardı Kent Ormanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

850.000 metrekare yüzölçümü, spor ve yürüyüş alanları ve restoranları bulunan Kayseri'ye kara yoluyla 10 dk uzaklıkta bir bölgedir.

Kapuzbaşı Şelaleleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kapuzbaşı Şelaleleri

Yahyalı ilçesinin Küçükçakır köyünün kuzeyinde bulunan Ensenin tepesinde yer almaktadır. Kapuzbaşı şelaleleri irtifa akışı itibarıyla Niagara'dan (55 m), Finlandiya'da bulunan İmatra'dan (25 m), Erzurum’daki Tortum’dan (50 m), Antalya’da bulunan Düden’den (25 m) ve Manavgat’tan (5 m) daha büyüktür.[kaynak belirtilmeli]

Sultan sazlığı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sultan Sazlığı

Dünyanın sayılı kuş yurtlarından biridir. Sultansazlığı, barındırdığı kuş varlığı ile Avrupa ve Orta Doğu'nun en önemli sulak alanlarından biridir. Sultansazlığı'nda şimdiye kadar 251 kuş türü tespit edilmiştir. 600 bin adet ördek, kaz ve flamingo tespit edilmiştir. 17.200 hektarlık alanı kapsamaktadır. 1971 yılında alanın Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından "Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası" olarak ilan edilmesini takiben, koruma çalışmaları başlatılmıştır.

Koramaz Vadisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Deprem kırığı sonucunda oluşan ve doğu-batı yönünde konumlanan vadinin uzunluğu 12 km iken rakımı 250 m ila 1.550 m arasında değişmektedir. Vadide kayadan yapılmış kırk iki tane kilise vardır. UNESCO, 2020'de vadiyi Dünya Mirası Geçici Listesi' ne dahil etti.

Kültepe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri tarihini 6 bin yıl önceye dayandıran belgelerin gün ışığına çıkarıldığı Kültepe, Kayseri merkeze 24 kilometre uzaklıktadır. Hititlerin Anadolu'da kurduğu ilk kentin kalıntısı olan höyük ve onu saran Karum'dan oluşan Kültepe Ören Yeri'nde yönetim binalarının, dini yapıların, ev, dükkân ve atölyelerin kalıntıları görülmektedir.

Kültepe Tabletleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Asurların kurduğu büyük ticaret kolonileri karumların merkezi Kültepe'deki Karum'du ve diğer karumları yönetiyordu. Kültepe, Anadolu'daki ilk yazılı tabletleri barındırması ve dünyanın ilk organize ticaret merkezi olmasıyla ön plana çıkmaktadır. Asur çivi yazısı ile yazılan bu tabletlerde, dönemin siyasi ve hukuki ilişkilerini gösteren mektuplar, senetler, mühürler ve anlaşma metinleri vardır. Söz konusu tabletler 2015 yılında Unesco Dünya Belleği listesine alınmıştır.

Kayseri Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kastel

3'üncü yüzyılda Roma Dönemi'nde yapılan ve 6'ncı yüzyılda Bizans Dönemi'nde daraltılan Kayseri Kalesi ve Surlar; Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat zamanında bugünkü şekliyle yeniden yapılmıştır. Karamanoğulları ve Osmanoğulları zamanında iki defa tamir görmüştür. Orta Anadolu'da ulaşım geçitleri üzerinde bulunan Kayseri şehir merkezini koruyan kale günümüze kadar gelen eski varlığı ve zaman içinde yapılan ekleriyle bir Orta Çağ kalesidir. Tarihi Kayseri Şehri ve Kalesi düz bir alana kurulmuş olup Dış Kale ve İç Kale olarak iki kısımdan ibarettir. İç Kale, Dış Kale'ye göre daha yüksek yapılmış olması ve etrafına eklenmiş olan sur duvarları ile ayrı bir kale konumuna getirilmiştir.

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[41] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km²[42] Rakım mt. Merkeze km[43] Ulaşan Yollar[43]
Akkışla 1987 Bünyan 371 1.357 79 D.260-11=>38.06
Bünyan Cumh.önce 1.210 1.345 42 D.260-11=>38.07, 38.04, 38.08
Develi Cumh.önce 1.892 1.261 40 D.805-05=>38.51, 38.50, 38.60
Felahiye 1957 Merkez 444 1.308 61 D.260-11=>38.03, 38.11
Hacılar 1990 Merkez 187 1.385 12 D.300-17, 38.53
İncesu Cumh.önce 874 1.098 32 D.805-05
Kocasinan 1988 Merkez 1.471 1.056 3 D.300-17, D.260-10
Melikgazi 1988 Merkez 668 1.059 2 D.300-17, 38.50
Özvatan 1990 Felahiye 270 1.289 70 D.260-11=>38.11
Pınarbaşı Cumh.önce 3.418 1.526 91 D.300-18, D.815-01
Sarıoğlan 1960 Bünyan 642 1.156 63 D.260-11=>38.05
Sarız 1946 Pınarbaşı 1.173 1.569 128 D.815-01=>38.31
Talas 1987 Merkez 444 1.150 6 D.300-18
Tomarza 1953 Develi 1.405 1.396 54 D.300-18=>38.35
Yahyalı 1954 Develi 1.587 1.178 86 D.805-05=>38.52, 38.60
Yeşilhisar 1948 İncesu 913 1.167 65 D.805-05, 38.54
KAYSERİ Cumh.önce 16.970 1.060
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kayseri'de spor

Futbolda Süper Lig'de Kayserispor şehri temsil eder. Şehirde, 2009'da hizmete giren 32.863 seyirci kapasiteli tüm tribünleri kapalı, tamamı koltuklu Kayseri Kadir Has Şehir Stadyumu mevcuttur.

Basketbolda ise kadınlar birinci liginde mücadele eden Kayseri Basketbol ile temsil edilmektedir. Kayseri Basketbol,maçlarını 7.500 seyirci kapasiteli Kadir Has Spor Salonunda yapmaktadır.

Kickboks-Muay Thai-Wushu 3 branşta millî sporcu olan Uğur Can Bayazit Kayserilidir.

Amatör sporda ve atletizmde Kayseri Birlikspor şehri temsil etmektedir. Talas'ta Kayseri İsmail Hakkı Güngör Güreş Eğitim Merkezi bulunmaktadır.[44]

AGÜ, 2016-17 sezonunda basketbolda EuroCup Women Avrupa 2.si olmuştur.

2018-2019 Sezonu sonunda, Kayserispor futbol süper liginde 10.olmuştur. Kayseri Basketbol, Basketbol kadınlarda süper liginde 10.olmuştur. BAL'da 1 takımı, kadın futbolu 3. Liginde 4 takımı vardır. Ayrıca voleybol ve hentbol 2. Liglerindeki 5 takımdan ikisi küme düşmüştür. Bölgesel liglerde ise 7 takımı yer almıştır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kayserispor, son 16 turunda Akhisar Belediyespor'a elenmiştir.

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlköğretim ve liseler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 30 Anaokulu
  • 521 İlköğretim Okulu
  • 9 Yatılı İlköğretim Bölge Okulu
  • 34 Anadolu Lisesi
  • 4 Anadolu Öğretmen Lisesi
  • 33 Meslek Lisesi
  • 12 İmam Hatip Lisesi
  • 11 Çok Programlı Lise
  • 32 Genel Lise
  • 4 Fen Lisesi
  • 1 Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi
  • 2 Sosyal Bilimler Lisesi
  • 16 Halk Eğitim Kurumu
  • 5 Mesleki Eğitim Kurumu
  • 31 Özel Öğretim Kurumu
  • 18 Özel Eğitim Kurumu
  • 11 Öğretmen Evi ve 13 KayMek (Kayseri Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Eğitim Kursları) bulunmaktadır.

Üniversiteler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erciyes Üniversitesi, 1978 yılında Kayseri Üniversitesi adı altında kuruldu. 1969 yılında Hacettepe Üniversitesi'ne bağlı olarak açılan Gevher Nesibe Tıp Fakültesi ve 1977 yılında açılan Kayseri İşletme Fakültesi, Erciyes Üniversitesi'nin nüvesini oluşturmuştur. Kayseri'deki diğer iki yükseköğretim kurumu olan ve 1965'te kurulan Kayseri Yüksek İslam Enstitüsü İlahiyat Fakültesi olarak; 1977'de kurulan Kayseri Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisini Mühendislik Fakültesi olarak bünyesine alarak 1982 yılında Erciyes Üniversitesi adını almıştır.

Abdullah Gül Üniversitesi, Kayseri'nin 4. üniversitesi ve 2. devlet üniversitesidir.

Melikşah Üniversitesi, Kayseri'nin ilk vakıf üniversitesi olarak 2008 yılında öğrenci alımına başlamıştır. 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında üniversiteye kayyum atanmıştır ve Ekim 2016'da Erciyes Üniversitesi'ne devredilmiştir.[45] Daha sonra Melikşah Kampüsü, Erciyes Üniversitesi'nden ayrılarak Kayseri Üniversitesi'nin kurulması ile Kayseri Üniversitesi'ne devrolmuştur.

Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Kayseri'nin 2. vakıf üniversitesi olan üniversite 2011-2012 eğitim öğretim döneminde öğrenci alımına başlamıştır.

Medya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri il merkezinde, 4 günlük siyasi gazete, 3 ulusal, 7 yerel televizyon ve RTÜK'e kayıtlı 16 radyo ve birçok yerel internet sitesi ve sosyal medya haber sayfası bulunmaktadır. Basın İlan Kurumu'nun Kayseri'de şubesi bulunmaktadır. Uydudan yayın yapan TV1, TV Kayseri ve Kent Türk, yerel yayın yapan Erciyes TV, Elif TV, Kay TV, Kanal 38, TV 38, Kampüs TV ve Olay Türk TV ile Kayseri medyası oldukça gelişme göstermiştir.

Gazeteler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir merkezinde (Kocasinan + Melikgazi ilçeleri) hâlen 4 günlük siyasi gazete yayınını sürdürmektedir.

Günlük gazeteler
Yayın Adı Baskı
Kayseri Anadolu Haber Ofset
Kayseri Gazetesi Ofset
Gazete Kayseri Ofset
Kayseri Gerçek Haber Ofset
Haftalık gazeteler
Yayın Adı Baskı
Çağdaş Develi Gazetesi Ofset

Televizyon, radyo

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kay TV (Karasal Yayın-KabloTV (sadece Kayseri) 889. kanal)
  • Kent Türk (Türksat)
  • TV1 (Türksat, Digitürk, D-Smart, KabloTV, tivibu, Turkcell TV+, Vodafone TV)
  • TV Kayseri (Türksat, Digitürk, D-Smart, KabloTV, tivibu, Turkcell TV+, Vodafone TV)
  • Elif TV (Karasal Yayın-KabloTV (sadece Kayseri'de) 890. kanal)
  • Kampüs TV (Karasal Yayın)
  • Erciyes TV (Karasal Yayın-KabloTV (sadece Kayseri'de) 132. kanal)
  • Kanal 38 (Karasal Yayın)
  • TV 38 (Karasal Yayın)
  • Olay Türk TV (Karasal Yayın-KabloTV (sadece Kayseri'de) 892. kanal)
  • Radyo Plus
  • Kay Radyo
  • Furkan Radyo
  • Birlik FM
  • Erciyes FM
  • Kayseri Gözde FM
  • Şafak Radyo
  • Çağrı FM
  • Can Radyo
  • Üniversite FM
  • Radyo Radar[46]
  • Radyo Kent Türk
  • Radyo Han
  • Kolej FM
  • Radio Life
  • KAYÜ FM

Altyapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Karayolu

Karayoluyla, Ankara'ya 4, Adana'ya 3, Konya'ya 4, İstanbul'a 8 saat uzaklıktadır. Şehirlerarası ulaşımı sağlayan Kayseri Şehirlerarası Otobüs Terminali ve Develi ilçesinde Develi Otobüs Terminali bulunmaktadır. Bu alanlardan Türkiye'nin birçok iline sefer yapılmaktadır.

Havayolu

1998 yılında sivil hava trafiğine açılan Erkilet Havalimanı, Kayseri ilinin Kocasinan ilçesinin Erkilet semtinde bulunmaktadır. 2024 yılında 51 bin metrekare alanda kurulan yeni terminal binası daha geniş kapasitede hizmet vermektedir.[47]

Erkilet Havalimanı'nın bitişiğinde 12. Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı konuşludur. Bu birliğe bağlı C-130, C-160, CN-235 ve A-400M tipi askeri nakliye uçakları meydanı yoğun olarak kullanırlar. Bunun dışında meydanda yoğun bir sivil kargo trafiği de mevcuttur.

Erkilet Havalimanı, Boeing 747 gibi büyük uçakları da ağırlayacak kapasitededir. Zaman zaman KC-135 askeri yakıt ikmal uçakları da meydanı kullanır.

Demiryolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

23 Temmuz 2022'de temeli atılan Yüksek Hızlı Tren projesi ile Kayseri - Yerköy YHT hattı inşaasının 2028 yılında tamamlanması beklenmektedir.[48]

Raylı Sistem
Kayseray tramvay setleri

Şehirde özel ve belediye halk otobüslerinin yanı sıra hafif raylı tramvay hattı, Kayseray bulunmaktadır.

Kayseray, Kayseri OSB-Cumhuriyet Meydanı-İldem 5 ve Cumhuriyet Meydanı-Talas olmak üzere iki hatta çalışmaktadır. Bu hatlar Cumhuriyet Meydanı-Tuna arasında aynı rayları kullanmakta ve ara duraklarda aktarmaya olanak vermektedir. Anafartalar-Şehir-Hastanesi-YHT Gar hattının temeli 21 Kasım 2020 tarihinde atılmıştır. 2023'te tamamlanmıştır[49]. Proje 7 km'dir.

Talas-Anayurt hattının ihalesi 30 Aralık 2020'de yapılmış, 28 Ekim 2023'te hizmete açılmıştır[50]. Proje 5.5 km'dir. Tamamlanan hatlar ile Kayseri'deki toplam raylı sistem uzunluğu 48 km'ye çıkmıştır..

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018. 
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ "Türkiye'nin yüzölçümü en büyük illeri". Milliyet. 9 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2022. 
  4. ^ "Türkiye'nin yüzölçümü en büyük illeri". Erişim tarihi: 13 Mart 2023.  |arşiv-url= hatalı: timestamp (yardım)
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  6. ^ "TÜİK". 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2024. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  8. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  9. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  11. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  30. ^ a b c d e f g h i
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Kayseri Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kayseri Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Kayseri Nüfusu". nufusubu.com. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2015. 
  32. ^ "Kayseri'den yılda 5 bin tona yakın Türk somonu ihraç ediliyor". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/202205121-1.pdf 12 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
  34. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  37. ^ "Kayseri Seçim Sonuçları". 
  38. ^ "Kayseri Büyükşehir Belediyesinin Meclis üyeleri belli oldu". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2024. 
  39. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  40. ^ Kayseri Mihrapları (PDF). Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları. 2019. ISBN 9786059117302. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  41. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  42. ^ Milli Savunma Bakanlığı- Haritalar Genel Komutanlığı
  43. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  44. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  45. ^ "Erciyes Üniversitesi 15 Temmuz Yerleşkesi". erciyes.edu.tr. Erciyes Üniversitesi. 12 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016. 
  46. ^ "Kayseri Radyoları Listesi | canliradyodinle.fm". Radyo Dinle | canliradyodinle.fm. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024. 
  47. ^ "Bakan Uraloğlu: "Erciyes ve Kapadokya turizmine yeni soluk"". 
  48. ^ "Bakan Uraloğlu,"Ankara-Kayseri YHT hattını 2028'in ilk yarısında tamamlayacağız"". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  49. ^ "Yeni tramvay hattı ile yolcu kapasitesi 259 bin 600'e çıktı". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  50. ^ "Talas Mevlana Mahallesi-Cumhuriyet Meydanı tramvay hizmete açılıyor". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kayseri_(il)&oldid=33998068" sayfasından alınmıştır