Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
İçeriğe atla

İlber Ortaylı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İlber Ortaylı
Aralık 2023'te Ortaylı
Doğum21 Mayıs 1947 (77 yaşında)[1]
Bregenz, Avusturya
MilliyetTürk
Vatandaşlık Türkiye
Evlilikler
Ayşe Özdolay
(e. 1981; b. 1999)
ÖdüllerAydın Doğan Ödülü (2001)
Avrupa ile Akdeniz Arasında Lazio Ödülü (2006)
Puşkin Ödülü (2007)
Kariyeri
DalıTarih
Çalıştığı kurumlarAnkara Üniversitesi
Chicago Üniversitesi
Galatasaray Üniversitesi
Bilkent Üniversitesi
Topkapı Sarayı
MEF Üniversitesi
Doktora
danışmanı		Halil İnalcık

İlber Ortaylı (d. 21 Mayıs 1947; Bregenz, Avusturya), Türk tarihçi, akademisyen ve yazar.[2] Türk Tarih Kurumu şeref üyesidir. Ortaylı, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ve Avrupa İranoloji Cemiyeti ve Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir.[3]

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafkasyalı Karaçay[4] asıllı annesi Kırım’ın önde gelen asilzade ailelerinden Karaşay ailesinden ve Stalingrad'da Rus Dili ve Edebiyatı okumuş olan Şefika Ortaylı (1918-2020),[5] babası ise Kırım doğumlu, Türkçeye Kırım tarihi ve Tatarlar üzerine eserler ve makaleler çevirmiş bir uçak mühendisi[6] olan Kemal Ortaylı'dır. Annesi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümünde yıllarca hocalık yapmıştır. Ortaylı, Türkçe, Almanca ve Rusçanın konuşulduğu ev ortamında büyümüştür.[7] Enver, Emeldar ve Nuriye adlarında üç kardeşi vardır.

21 Mayıs 1947 tarihinde Avusturya'nın Bregenz şehrinde Kırım Tatarı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İki yaşındayken ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç etti. İlk ve orta öğrenimini İstanbul Avusturya Lisesinde tamamladı. 1965 yılında Ankara Atatürk Lisesinden mezun oldu.[2]

Akademik kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
İlber Ortaylı, Yunanistan'ın Preveze şehrinde düzenlenen İkinci Uluslararası Tarih ve Kültür Sempozyumu'nda; Eylül 2009.

1970 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümünü bitirdi. Burada Şerif Mardin, Halil İnalcık, Mümtaz Soysal, Seha Meray, İlhan Tekeli, Mübeccel Kıray'ın öğrencisi oldu.[8] Ayrıca sınıf arkadaşları arasında Zafer Toprak, Mehmet Ali Kılıçbay ve Ümit Arslan da vardı.[9]

Viyana Üniversitesi'nde Slav ve Doğu Avrupa dilleri hakkında öğrenim gördü.[2] Yüksek lisans çalışmasını Chicago Üniversitesinde Halil İnalcık ile yaptı. "Tanzimat sonrası mahallî idareler" başlıklı tezi ile Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde 1974 yılında doktor, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu" adlı çalışmasıyla 1979'da aynı Fakültede doçent oldu.

1982 yılında üniversitelere uygulanan siyasi yaptırımlara tepki olarak görevinden istifa etti. Bu dönemde Viyana, Berlin, Paris, Princeton, Moskova, Roma, Münih, Strazburg, Yanya, Sofya, Kiel, Cambridge, Oxford ve Tunus'ta ders, seminer ve konferanslar verdi.

1989'da Türkiye'ye dönerek profesör oldu ve 1989-2002 yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinin idare tarihi anabilim dalının başkanlığını yaptı.[2]

2002 yılında Galatasaray Üniversitesine, iki yıl sonra ise Bilkent Üniversitesine konuk öğretim üyesi olarak geçti. Şu anda Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve MEF Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Türk Hukuk Tarihi derslerini vermektedir.[2] Galatasaray Üniversitesi senatosu üyesidir.[10]

2005 yılında Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü oldu. Yedi yıl bu görevde kalan Ortaylı, 2012 yılında yaş haddinden emekli oldu ve görevi Ayasofya Müzesi Müdürü Haluk Dursun'a devretti.[11]

Ortaylı, eski Türk Tarih Kurumu Başkan Yardımcısı Ahmet Belada ile, 2016.

Ortaylı, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ve Avrupa İranoloji Cemiyeti ve Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir.[2] 2018 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı bakanlık danışmanı oldu.[12]

Tarih Vakfı ve Afet İnan ailesinin iş birliğiyle iki yılda bir verilen Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü'nün 2004 yılındaki sahipleri İlber Ortaylı'nın da içinde bulunduğu jüri tarafından belirlenmiştir.[13] 2009 yılında İzmir Kitap Fuarı'na katılmıştır. Millî Saraylar Daire Başkanlığının Dolmabahçe Sarayı'nda düzenlediği "Vefatının 150'nci yılında I. Abdülmecit ve dönemi" başlıklı uluslararası sempozyumun açılış ve kapanış oturumlarına katılmıştır.[14]

Ortaylı, ileri seviyede Almanca, Rusça, İngilizce, Fransızca, İtalyanca,[15] Farsça ve iyi seviyede Latince[16] bilmektedir. Katıldığı bir televizyon programında bilgisayar kullanmadığını, başkalarının yanlış bilgilerle biyografisini yazdığını ve bundan büyük rahatsızlık duyduğunu dile getiren[17] Ortaylı, orta seviyede Sırpça, Hırvatça, Boşnakça bildiği iddialarını yalanlamıştır.[17]

Özel hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1981 yılında Mersin senatörü Dr. Talip Özdolay'ın kızı Ayşe Özdolay ile evlendi ve bu evlilikten Tuna adında bir kızı oldu. 1999 yılında boşandı. İlber Ortaylı'nın ayrıca çocukluğundan beri büyük bir tutku ve özenle biriktirdiği minyatür otomobillerden oluşan büyük bir koleksiyonu vardır.[18]

Televizyon programları ve yazıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şubat 2008'de İlber Ortaylı

2004 yılında TRT 2'de başlayıp TRT Türk'te hafta sonları yayınlanan "İlber Ortaylı ile" adlı belgeseli sunmuştur.[19] NTV'de "İlber Ortaylı ile tarih dersleri" adında bir program yapmıştır. Bloomberg HT kanalında da "İlber Ortaylı ile zaman kaybolmaz" adlı bir program yapmıştır. Yeniden NTV'de 5 Kasım 2012 ile 11 Mart 2013 arasında gazeteci-yazar Mehmet Barlas ile birlikte "Her zaman" isimli bir tarih programı yapmıştır. 2024 yılı ekim ayı itibarıyla Okan Bayülgen ile birlikte TV100'de "Muhabbet Kralı" isimli programa başlamıştır, halen devam etmektedir.

2000 yılından beri pazar günleri Milliyet gazetesinde, aylık Atlas Tarih ve üç aylık Doğu Batı dergilerinde makaleler yazmaktadır. Bir dönem yayınlanan Popüler Tarih ve Tarih ve Toplum dergilerinde, Habertürk gazetesinin Habertürk Tarih ekinde de yazıları yayımlandı.[20]

Hâlen Doğu Batı ve NTV Tarih dergilerinin danışma kurulu üyesidir. İlber Ortaylı, Milliyet Sanat dergisine verdiği bir mülakatta, kitaplığında 30.000 civarında kitabı olduğunu ve bunların 5.000'ini Galatasaray Üniversitesine bağışladığını ifade etmiştir.

Aldığı ödüller

[değiştir | kaynağı değiştir]
Eskişehir'de yer alan Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykeller Müzesi'nde İlber Ortaylı'nın heykeli (ortadaki).

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı Tarihinde Aile isimli eserinin yanı sıra, tarih alanında 1970'li yılların başlarından itibaren yaptığı çalışmaları, yayınladığı makale ve kitapları, tarih biliminin yaygınlaştırılması çabaları, tarihi her yaştan Türk insanına sevdirme konusundaki faaliyetleri, yurt dışındaki bilimsel etkinlikleri ve Türk tarihçiliğinin uluslararası alanda önemli bir ismi olması da göz önüne alınarak tarih dalında 2001 Aydın Doğan Ödülü'ne layık bulundu.[21]

2006 yılında İtalya'da Lazio bölge yönetiminin başlattığı ve her yıl devam etmesi öngörülen Akdeniz Festivali'nde toplumsal ve kültürel tarih alanındaki "Avrupa ile Akdeniz arasında Lazio" ödülünün Prof. Dr. İlber Ortaylı'ya verilmesi uygun görülmüştür.[22]

2007 yılında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin imzasıyla Rusya tarafından Rus dilini ve kültürel mirasını yayan, ülkelerin ve halkların birbirlerine yaklaşmasını sağlayan kişilere verilen Puşkin Madalyası'na[23] Türkiye'den Ortaylı layık görülmüştür.[24]

2017 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülüne[25] layık görüldü.

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ 28 Şubat 2010 tarihli Teke Tek Özel programındaki konuşmasından
  2. ^ a b c d e f "Kimdir?". ilberortayli.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
  3. ^ "Şeref Üyeleri". Türk Tarih Kurumu. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  4. ^ "Akılda Kalan - 2 Aralık 2016 (İlber Ortaylı)". Habertürk TV. 1:46 - 2:05 dakika. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Kırım Tatar halkı Şefika Teyzesini kaybetti". qha.com.tr/. 11 Temmuz 2020. 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "İlber Ortaylı ile Tarihin Sınırlarına Yolculuk, Mustafa ARMAĞAN, Ufuk Kitapları, 2001, s. 63". 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022. 
  7. ^ İlber Ortaylı Kitabı / Zaman Kaybolmaz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı Mart 2006, Önsözden
  8. ^ "Halkın yaptığı dedikodu biz yapınca biyografi olur". Emel Armutçu, Son kitabıyla Aydın Doğan Vakfı Tarih Ödülü'nü alan İlber Ortaylı... Hürriyet Gazetesi. 11 Mart 2001. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2017. 
  10. ^ "Galatasaray Üniversitesi Senatosu". Galatasaray Üniversitesi. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012. 
  12. ^ "Prof. Dr. İlber Ortaylı bakanlık danışmanı oldu". Sözcü. 3 Ekim 2018. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2019. 
  13. ^ "Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü". Ortaylı'ya Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü. ilberortayli.com. 26 Ekim 2004. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2010. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2011. 
  15. ^ La vie quotidienne des missions étrangères à Galata" Varia Turcica XIII. Premiere rencontre internationale sur l'Empire Ottoman et la Turquie moderne (Fransızca). 1991. ISBN 2906053236. 
  16. ^ [1] 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tarihin Arka Odası - 13 Haziran 2015, Haberturk TV
  17. ^ a b "İlber Ortaylı 15 Dil Mi Biliyor?". youtube.com. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  18. ^ Gazete Habertürk, 22 Mayıs 2011 tarihli Pazar eki, s.8
  19. ^ "İlber Ortaylı ile". TRT. 29 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010. 
  20. ^ "NOT". Milliyet Gazetesi. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010. 
  21. ^ "Aydın Doğan Ödülü". 2001, Tarih: Prof. Dr. İlber Ortaylı. Aydın Doğan Vakfı. 20 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  22. ^ "Roma'da Prof. Dr. Ortaylı 'ya ödül". www.hurriyet.com.tr. 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010. 
  23. ^ "О награждении медалью Пушкина иностранных граждан". Указ Президента Российской Федерации от 29.11.2007 г. № 1599 (Rusça). Kremlin.ru. 2007. 26 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ "Rusya'dan İlber Ortaylı'ya Puşkin ödülü". ilberortayli.com. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
  25. ^ "Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödüllerinin Sahipleri Belli Oldu". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 29 Ekim 2017. 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2023. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2018. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
İlber Ortaylı
hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İlber_Ortaylı&oldid=34233997" sayfasından alınmıştır