Ali Manastırı
 Alköy'deki Ali Manastırı'nın ana kilisesi olan Ali Kilisesi. Fotoğraf: Dmitri Yermakov, 1891. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Alköy, Posof |
| Koordinatlar | 41°29′31″K 42°46′14″D / 41.49194°K 42.77056°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkıldı (1920'lerde) |
| Mimari | |
| Mimari tür | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10-11. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Ali Manastırı, tam adı Ali Aziz Giorgi Manastırı, (Gürcüce: ალის წმინდა გიორგის მონასტერი; okunuşu: "alis ts'minda giorgis monast'eri"), tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Alköy'de bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın 10-11. yüzyılda Aziz Giorgi adına inşa edilmiş olduğu yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Aziz Giorgi’ye adanmış olan Ali Manastırı, tarihsel Samtshe bölgesinde inşa edilmiş olan Gürcü dinsel yapılardan biridir. Bu kompleks hakkında 19. yüzyıl ile 20. yüzyılda yazılar kaleme alınmıştır.
Ali Manastırı, Samtshe’deki önemli dinsel merkezlerden biriydi. 11. yüzyıla ait el yazmalarında manastırdan söz edilmiş olması, bu kompleksin en geç 10-11. yüzyılda inşa edildiğini göstermektedir. Bu el yazmalarında manastırdaki yaşamdan söz edilmektedir. 1870’lerde manastırın yapıları hala ayaktaydı. 1890’larda ise yapıların sökülmüş olan yüzey taşları, köyde çeşitli yerlerde kullanılmıştı. 1920’lerde ise, hem manastırın bütün yapıları hem de haç planlı kubbeli kilisesi tamamen yıkılmıştı.[2][3]
Kalıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ali Manastırı’nın ana kilisesi olan Ali Kilisesi, bu yapı kompleksinin en görkemli yapısı olarak bilinmektedir. Gürcülerin başta gelen azizlerinden Aziz Giorgi’ye adamış olan kilise, haç planlı ve kubbeli bir yapıydı. Kilise, dış yüzey taşları sökülmüş olmasına rağmen 1891 yılında ayakta duruyordu. Kilise 1920’lerde tamamen yıkılmış ve taşları köyde değişik yerlerde kullanılmıştır.[4]
Alköy’de 2014 yılında yapılan inceleme sonucunda Ali Kilisesi’nin yeri, manastırın duvarları, vaftiz kurnası, bezemeli taşlar, duvar resimlerinden küçük parçalar ve dış yüzey taşları tespit edilmiştir. Köylülerin verdiği bilgiye göre, manastırın ana kilisesi olan Ali Kilisesi, köyün hemen başında bulunuyordu. Kilisenin 30 metre doğusunda manastırın diğer yapılarının izleri rastlanmıştır. Manastırın kuzeybatı duvarı günümüze ulaşmıştır. Söz konusu duvar kalıntısı, manastırın kireç harcı kullanılarak inşa edildiğini göstermektedir. Hemen yakınında bir köylünün evinin bahçe duvarında kullanılmış olan taş, kilisenin duvar resimlerinin izini taşımaktadır. Bu evin bahçe duvarında ayrıca kabartmalı taşlar bulunmaktadır. Yekpare bir taştan oluşan vaftiz kurnası da bu evin bahçesine sağlam biçimde günümüze ulaşmıştır. Ali Kilisesi’nin bulunduğu kabul edilen yerin 40 metre uzağındaki mezarlığı çevreleyen duvarda, mezarlığın hemen yanındaki bir evin duvarında da dekoratif taşlar tespit edilmiştir. Kilisenin 100 metre uzağındaki başka bir evin duvarında, bu evin hemen yakınındaki bir evin bahçe duvarında manastıra ait taşlar bulunmaktadır. Ali Kilisesi’nin bulunduğu yerin doğusunda bulunan köyün camisinin avlu duvarında ve avlusunda da manastıra ait taşlar tespit edilmiştir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 14, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 10 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 14, 228, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 228, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 10-14 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5