Kagari Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Kakaç, Arpaçay |
| Koordinatlar | 41°05′27″K 43°20′39″D / 41.09083°K 43.34417°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş, kireç harcı |
Kagari Kilisesi (Gürcüce: კაგარის ეკლესია), tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı ve eski adı Kagari olan Kakaç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi.[1] Köyün mevcut adından dolayı Kakaç Kilisesi olarak da bilinir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kagari köyü ve Kagari Kilisesi'nin bulunduğu Palakatsio bölgesi, tarihsel Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı hakimiyetinin başlarında, 1595 tarihinde tahriri yapılmış olan köy tamamen boşalmıştı.[2] Kagari, 18. yüzyılın ilk çeyreğinde de meskun bir yer olarak görünmemektedir. 1878 yılında ise, Sultaniye şeklinde kaydedilmişti ve nüfusu 13 haneden oluşuyordu.[3][4] Kagari köyüne Karapapakların yerleştirildiği 1886 Rus nüfus sayımının anlaşılmaktadır.[5] Osmanlıların eline geçmesinden sonra köyde Hristiyan nüfusun yaşamamış olması, Kagari Kilisesi'nin Gürcülerden kaldığına işaret etmektedir. Kagari Kilisesi, 1902 yılında ayakta duruyordu ve Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili tarafından incelenmişti.[6] Yapının 1917 yılında da yıkık olmadığı Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli'nin otlarından bilinmektedir.[7] Kagari Kilisesi'nin daha sonraki bir tarihte yıkıldığı ve yerinde cami inşa edildiği anlaşılmaktadır.[1]
Kalıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kagari Kilisesi'nin bugünkü yerleşimin kuzey kıyısında, köyün camisinin bulunduğu yerde, dolgu duvar tekniğinde kesme taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiş olduğu bugüne kalan kalıntılardan anlaşılmaktadır. Bugüne ulaşan duvar parçası, kilisenin apsisinin yuvarlak forma sahip olduğunu göstermektedir. Gürcü gazeteci ve araştırmacının verdiği bilgi üzerinden Kagari Kilisesi'nin tek nefli küçük bir yapı olduğu söylenebilir. Köyün camisi inşa edilmek üzere kilise yıkılmış, kesme taşları yakınıdaki duvarda kullanılmıştır. Kilisenin yakınındaki bir evin bodrumunda, üzerinde insan figürü olan bir mezar taşı tespit edilmiştir.[1][7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 73. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : გამოკვლევა : წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 401". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979. 30 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი : გამოკვლევა : წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 402". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 410". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.
- ^ Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. VII.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 4 Ekim 1917, sayı: 217". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024.