Armutlu
| Armutlu | |
|---|---|
 | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Yalova |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Yusuf Melikşah Aydın |
| • Belediye başkanı | Cengiz Arslan (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 277 km² |
| Rakım | 15 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 9.625 |
| • Kır | 2,636 |
| • Şehir | 7.265 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 77500 |
| İl alan kodu | 0226 |
| İl plaka kodu | 77 |
Resmî site www.armutlu.gov.tr | |
Armutlu, Yalova ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin idari merkezidir.
Armutlu, Marmara Denizi'nin doğusunda Gemlik Körfezi'nin kuzeyinde yer almaktadır. İlçe kuzeydoğudan Yalova, doğudan Orhangazi, güneydoğudan Gemlik, güneybatı ve kuzeyden deniz ile çevrilidir. Yalova il merkezine 55 km, Gemlik'e 27 km mesafede olan ilçenin, Mudanya ve İstanbul ile deniz ulaşımı bulunmaktadır. Karşıyaka mahallesi, Bayır Mahallesi ve 50. Yıl Mahallesi adında 3 mahallesi bulunmaktadır. Fıstıklı, Kapaklı, Mecidiye, Hayriye ve Selimiye kendine bağlı köyleridir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Armutlu adının "Armodo" veya "Armodies" sözcüklerinden geldiği sanılmaktadır. Bu sözcükler "Donanma" veya "Donanmaya gözcülük eden kimse" anlamına gelmektedir. Bununla birlikte tarihi süreçte Enrutluk, Emrudili, Imrudili isimleri ile de anılmıştır. Armutlu adının nereden geldiğine dair iki rivayet bulunmaktadır:
- Bizans Kralı'nın kızı Armodies'in vücudunun her yerinde yaralar çıktığı bildirilmiştir. Kral kızının bu durumundan utandığı için askerleriyle birlikte kızını şimdiki kaplıcaların bulunduğu mevkide bırakmıştır. Kız buradaki termal sularla her gün yıkanmış ve bütün yaraları iyileşmiş. Kral kızının iyileştiğini görünce onu tekrar yanına almış ve Armodies adı Armutlu olarak günümüze kadar gelmiştir.
- Evliya Çelebi ise Armutlu isminin nereden geldiğini ünlü Seyahatname'sinde de şöyle anlatır; "Nahiyedir. Naib oturur. Bursa Beyi tarafından tayin edilir. Kasaba düz sahraya bağlı, bahçeli ve etrafı armut bahçeleri ile süslü olup bakımlıdır. Onun için Armutlu derler."
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Armutlu'ya ilk yerleşenlerin kimler olduğu ve ne zaman yerleştikleri bilinmemektedir. Tarihi kayıtlarda MÖ. V. yüzyılda Bithynia Krallığı'nın sınırları içerisinde, MÖ. I. yüzyıldan sonra Roma egemenliğinde, Roma'nın ikiye ayrılmasının ardından Bizanslıların egemenliğinde, daha sonra Selçuklu Hanedanı ile Bizanslılar arasında sürekli el değiştirmiştir. Son olarak 1324 yılında Orhan Gazi döneminde Osmanlı topraklarına dâhil edilmiştir. 1324 yılında Osmanlı topraklarına dahil edilmiş olması, Osmanlı'dan önce de Armutlunun bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. Bu konudaki en önemli göstergelerden birisi Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde yer almaktadır. Seyahatnamede, Evliya Çelebi 1050 senesinin Sefer ayının altıncı günü Mudanya Kasabası'na vardıklarından ve oradan bir gemi ile Bozburun İskelesi'ne geldiklerinden söz etmektedir.
Osmanlı, Armutlu'yu topraklarına katmasından sonra Mudanya ve Trilye'den getirdiği Türkleri buraya yerleştirmiştir. Uzun bir dönem Türkler ve Rumlar burada birlikte yaşamışlardır.
Cumhuriyetin ilanıyla burada bulunan Rumlar Armutlu'dan göç etmişlerdir. Cumhuriyet döneminde de il düzenlemesiyle ilgili Osmanlı'dan kalan "İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanunu Muvakkatı" kanunu uygulanmış olup, daha önce de Bursa'ya bağlı olan yöre, Bursa'nın il olmasıyla birlikte ilin Gemlik ilçesine bağlı bir bucak olmuştur. Atatürk ise ilk kez 9 Ağustos 1934 tarihinde Armutlu Kaplıcaları'na gitmek maksadıyla Armutlu'ya gelmiştir. Armutlu, 6 Haziran 1995 tarihinde 550 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ilçe statüsü kazanarak, Yalova'ya bağlanmıştır.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe, Marmara Bölgesi'nin batısında uzanan ve ilçenin kendi adını verdiği Armutlu Yarımadası'nda yer almaktadır. Doğusunda Gemlik, kuzeyinde Samanlı Dağları, batısı ile güneybatısında Marmara Denizi arasında yer alır. İlçe Yalova'ya 55 km, Gemlik'e 38 km, Bursa'ya 70 km uzaklıktadır. İstanbul'a ise deniz yolu ile 37 deniz mili mesafededir. Yalova'nın en dağlık ilçesi olan Armutlu, Samanlı Dağları'ndan Bozburun'a kadar batıya doğru uzanmaktadır. İlçenin %70'lik bir kısmı eğimli, diğer kısımları düzlüktür. Armutlu'nun denizlerde olan burunları; Çelikkaya Burnu, Kapaklı Burnu, Kalem Burnu ve Meyhane Burnu'dur. En önemli akarsuyu ise Kaleder akarsuyudur.
Marmara Bölgesi iklimi özellikleri göstermektedir. Yazları sıcak, kışları yağışlı ve ılıktır. Bitki örtüsü ise maki, fundalık ve zeytinlik ile çam ormanlarından oluşmaktadır. Ormanlık alanı ise 14.522 hektardır.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Armutlu coğrafi konumu itibarıyla İstanbul'a yakın olması nedeniyle kültürel olarak İstanbul'a yatkındır. Nüfusun önemli bir bölümünü Osmanlı döneminde buraya Mudanya ve Trilye'den getirilmiş olan Türkler oluşturmaktadır. Bunun dışında Balkanlardan da önemli ölçüde göç almış olması nedeniyle demografik yapı çeşitlilik arz etmektedir.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 2000[3] | 7.858 | 4.221 | 3.637 |
| 2007[4] | 7.210 | 4.633 | 2.577 |
| 2008[5] | 7.821 | 5.232 | 2.589 |
| 2009[6] | 8.025 | 5.223 | 2.802 |
| 2010[7] | 7.826 | 5.134 | 2.692 |
| 2011[8] | 7.823 | 5.197 | 2.626 |
| 2012[9] | 7.732 | 5.160 | 2.572 |
| 2013[10] | 8.562 | 5.961 | 2.601 |
| 2014[11] | 8.619 | 6.091 | 2.528 |
| 2015[12] | 8.492 | 5.974 | 2.518 |
| 2016[12] | 8.688 | 6.192 | 2.496 |
| 2017[12] | 8.848 | 6.351 | 2.497 |
| 2018[12] | 9.625 | 6.914 | 2.711 |
| 2019[12] | 9.543 | 6.884 | 2.659 |
| 2020[12] | 9.901 | 7.265 | 2.636 |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Armutlu'nun ekonomisi büyük ölçüde zeytin tarımına, balıkçılığa ve turizm işletmeciliğine bağlıdır. Özellikler son yıllarda yapılan tesislerle kaplıca ve termal tesisler turizmde önemli gelir kaynağıdır.
İlçe ekonomik olarak daha çok Gemlik ve Bursa'ya bağlı olduğu için ulaşım Gemlik istikametine doğru düzenli ve yoğundur. Belediyeye ait ulaşım hizmetleri özelleştirildiğinden Yalova'ya özel şahıs vasıtalarıyla günün belli saatlerinde gidilebilmektedir. Ayrıca İstanbul - İhlas Tatil Köyü - Armutlu - Küçükkumla - Büyükkumla - Gemlik arasında İDO tarafından düzenli olarak deniz otobüsü seferleri yapılmaktadır. Sefer saatleri ile ilgili bilgiye www.ido.com.tr sayfasındaki deniz otobüsü ve hızlı feribot tarifeleri kısmından ulaşabilirsiniz. İlçeyi Yalova'ya bağlayan yol oldukça kötü durumdadır. Fakat bunun yanında karayolları genel müdürlüğü bu güzergahta çalışmalarına devam etmektedir. Gemlik bağlantısı ise Yalova yoluna göre oldukça iyi durumda sayılabilir.
Armutlu gerek kaplıca, gerekse deniz turizmi ve tarihi yapısıyla önemli bir cazibe merkezidir. Armutlu-Yalova yolu üzerinde bulunan jeotermal su, başlıca kaplıca turizm kaynağıdır. Bunun yanı sıra sahip olduğu temiz denizi ve su sporları açısından deniz turizmi açısından da önemli bir cazibesi bulunmaktadır. Diğer taraftan Armutlu'nun tarihi itibarıyla sahip olduğu Bülbül deresi kıyısında bulunan lahit kalıntısı, Osmanlı'dan kalmış olan Hacı Ali Paşa Camii, tarihi köprü ve Osmanlı Hamamı kültürel turizm açısından önemli yer tutmaktadır.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk eğitim-öğretim 1929 yılında bir ilkokul açılmasıyla başlamıştır. Daha sonra 1968 yılında ortaokul, 1991'de bu iki okul birleştirilerek ilköğretim okuluna dönüştürülmüştür. Şu an ilçede 1 Çok Programlı Lise ve 4 İlköğretim Okulu bulunmaktadır. Bunun yanı sıra 2004 yılında açılmış olan 1 Halk Eğitim Merkezi bulunmaktadır.
2009 yılında kurulan Yalova Üniversitesi Armutlu Meslek Yüksekokulu, 2010-2011 döneminde eğitim-öğretime başlamıştır.
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçede en çok rağbet gören spor futboldur. Armutlu'nun 3 adet futbol takımı vardır ve hiçbiri profesyonel liglere çıkamamıştır. Bu takımlar; Armutlu FK, Armutlu Belediyespor ve Fıstıklı Gençlikspor'dur. 2012-2013 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'de mücadele etmiş ve ligi 8. sırada bitirerek, 2013-2014 sezonunda da bu ligde oynamaya hak kazanmıştır. Maçlarını Armutlu İlçe Stadı'nda oynamaktadır.
Yerel Seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Armutlu Belediye Başkanları ve Partileri[13] | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı |
| 1999 | Celal Göç | ANAP | %49,42 |
| 2004 | Mehmet Birkan | AK Parti | %42,80 |
| 2009 | Mehmet Birkan | AK Parti | %58,08 |
| 2014 | Mehmet Birkan | AK Parti | %45,49 |
| 2019 | Mustafa Tokat | MHP | %39 |
| 2024 | Cengiz Arslan | AK Parti | %45,88 |
Genel Seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Parti | Oy Oranı |
|---|---|---|
| 1995 | DYP | %32 |
| 1999 | DSP | %23 |
| 2002 | AK Parti | %39 |
| 2007 | AK Parti | %46 |
| 2011 | AK Parti | %53 |
| Haziran 2015 | AK Parti | %46 |
| Kasım 2015 | AK Parti | %53 |
| 2018 | AK Parti | %44 |
| 2023 | AK Parti | %44,7 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Armutlu Nüfusu - Yalova". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Yalova Armutlu Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "yerelnet.org.tr, Sultanbeyli Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- YerelNET
- Armutlu Kaymakamlığı28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Armutlu İlçe Doğal Yapı Analizi
0113/http://www.armutlu.gov.tr/kaymakam-yusuf |tarih=29 Haziran 2023 }}