Irak İslam Yüksek Konseyi
Irak İslam Yüksek Konseyi المجلس الأعلى الإسلامي العراقي | |
|---|---|
| Genel başkan | Şeyh Humam Hamudi |
| Kurucu | Ayetullah Seyyid Muhammed Bekir el-Hakim |
| Kuruluş tarihi | 1982 |
| İdeoloji | İslamcılık |
| Temsilciler Konseyi | 2 / 329
|
| Yerel Bölgeler | 54 / 440
|
| İnternet sitesi | |
Irak İslam Yüksek Konseyi (Arapça: المجلس الأعلى الإسلامي العراقي) veya eski adıyla Irak İslam Devrim Yüksek Konseyi Irak'ta faaliyet gösteren siyasi bir parti. Geleneksek destekçileri Şii görüşüne sahip çıkanlardır. Konseyin lideri 2003 yılı Ağustos ayında suikast sonucu öldürülene dek Ayetullah Muhammed Bekir el-Hakim'di. Ondan sonra kardeşi Abdül Aziz el-Hakim, onun ölümünden sonra ise Abdül Aziz el-Hakim'in oğlu Ammar el-Hakim konsey liderliğinde geçmiştir. Parti 2010 Irak parlamento seçimlerine dek Irak'taki en büyük ve etkili siyasi parti olmuştur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Örgüt 1982'de Tahran'da İran-Irak Savaşı sürerken Irak'taki Baas rejime muhalif bir şemsiye grup olarak kuruldu. Kurucusu Ayetullah Mohammed Baqir al-Hakim sürgün olarak İran'a giderek bu örgütü kurmuştur. Örgütün amacı Baas iktidarını devirip Irak'ta İslam Cumhuriyeti kurmak olarak açıklanmıştır. Örgüt birlikte hareket ettiği Dava Partisi ile çeşitli konularda farklı düşünmektedir. Özellikle İran İslam Devrimi ile ilgili tutumlar 1984 yılındaki ayrılıkta belirleyici oluştur.[1]
Irak Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Dava Partisinin aleyhine Irak'ın işgalini destekleyen parti Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinden sonra hızla Irak'a gelerek buradaki Şii nüfus arasında örgütlenecektir. Özellikle savaşın yarattığı tahribatın ortadan kaldırılmasına yönelik parti tarafından sağlanan sosyal ve insanî yardımlar partiye desteğin artmasında etkili olacaktır. Ancak bu dönemde özellikle İran ile partinin bağları, partinin gelir kaynakları ve partinin silahlı kanadı olan Bedir Tugayının silahlı gücü sorgulanacaktır. Parti Irak'ta işgalci konumda olan ABD Silahlı Kuvvetlerine karşı olmadığı için Irak Direnişi tarafından hedef alınacakır. Partinin lideri Mohammed Baqir al-Hakim 29 Ağustos 2003 tarihinde Necef'te düzenlenen bombalı saldırı öldürülecektir.
ABD ile ilişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Partinin ABD ile ilişkileri işgalden öncesine dayanmaktadır. ABD liderliğindeki Iraklı muhalif gruplarla yapılan toplantılara düzenli katılım sağlanmasa da grubun Saddam Hüseyin'i devirme isteği olumlu karşılandı. Zalmay Halilzad öncülüğünde yapılan toplantılarda Saddam sonrası Irak ile ilgili değerlendirmeler yapılacaktır.[2] Irak'ın işgalinden sonra partinin ABD ile ilişkileri, zaman zaman silahlı karşı karşıya gelmelerin yaşanmasına rağmen görece uyumlu olmuştur.
İdeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Parti, Ruhullah Humeyni'nin teokrasi ile ilgili kaleme aldığı Velâyet-i Fakih yâ Hükûmet-i İslamî adlı eser çerçevesinde savunulan velâyet-i fakih (Farsça: ولایت فقیه) yönetim tarzını savunur. Buna göre devlet ve toplam İslâm şeriatına göre ve bunu uygulayacak dinî liderlik tarafından yönetilmelidir. Irak'ta buna göre bir İslam Cumhuriyeti kurulması savunulur. 2007 yılının Mayıs ayında örgütün isim değişikliğinin de yapıldığı düzenlemelerde fakih kavramı daha Iraklı bir şekilde yorumlanarak İran rejimi ile araya mesafe konmaya çalışılmıştır.[3] Buna göre Irak'taki ABD varlığı ile iyi ilişkilerde olan parti yönetimi gündemine demokrasi ve seçimler gibi olguları da dahil etmiştir.
Siyasi etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Partinin en çok destek aldığı Güney Irak bölgesi ve özellikle Basra bölgesidir. Burada parti neredeyse fiili bir hükûmet gibi davranmaktadır.[4] Ancak bu yönetim otokratik ve baskıcı olarak eleştirilmektedir.Özellikle Bedir Tugayı üyelerinin sivil halk üzerinde hukuk dışı tutuklama ve infazlarla baskı kurduğu iddia edilmektedir.
Seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Partinin 2003 yılındaki işgalden sonra yapılan parlamento seçimlerinde aldığı sonuçlar aşağıda sıralanmıştır:
- Anayasa taslağını yazmak için oluşturulacak olan parlamento için yapılan 2005 Ocak Irak parlamento seçimlerinde partinin içinde bulunduğu Ulusal Irak İtilafı (Arapça: الائتلاف الوطني العراقي; al-Itilaf al-Watani al-Iraqi) %48,2 oy oranıyla birinci parti olarak 140 vekillik kazanmıştır.
- Yeni anayasanın yapılmasından sonraki ilk seçimler olan 2005 Aralık Irak parlamento seçimlerinde partinin içinde bulunduğu Ulusal Irak İtilafı %41,2 oy oranıyla üçüncü parti olarak 140 vekillik kazanmıştır.
- 2010 Irak parlamento seçimlerinde partinin içinde bulunduğu Ulusal Irak İtilafı %18,2 oy oranıyla üçüncü parti olarak 70 vekillik kazanmıştır.
İran bağlantısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Irak'taki Sünni gruplar başta olmak üzere işgal karşıtı oluşumların tamamı partiyi İran tarafından tam destek almakla, bu desteğin para ve silah desteği başta olmak üzere ekonomik, siyasi, istihbari ve lojistik yönü havi olduğunu söylemektedirler. Bu bilgiler muhalif Şii partiler tarafından da dile getirilmiş, özellikle parlamento seçimleri öncesi maddi destek alan partinin İran Gizli Servisi ile işbirliği halinde olduğu ileri sürülmüştür.[5]
Örgütsel yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Parti Irak'taki en yüksek dinî otorite olarak Ali Husaini Sistani'yi kabul eder. Partinin en yüksek karar organı olan konferans ülke çapındaki delegelerin bir araya gelmesiyle toplanır ve konsey üyelerini seçer. Aynı zamanda Konsey Başkanı olan parti lideri ise konsey üyeleri tarafından belirlenir.[6]
Öne çıkan isimler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Muhammed Bakır el-Hekim (Partinin kurucusu ve 1982-2003 yılları arasındaki lideri)
- Abdulaziz el-Hekim (Partinin 2003-2009 yılları arasındaki lideri)
- Ammar al-Hakim (Partinin 2009 yılından beri lideri)
- Adil Abdul-Mahdi (Irak cumhurbaşkanı Yardımcısı)
- Hadi Al-Amiri (Bedir Tugayı yöneticisi ve parlamentoda vekil)
- Bakır Cebr ez-Zübeydi (Irak Maliye Bakanı)
- Riad Ghareeb (Irak Belediyeler ve Kamu İşleri Bakanı)
- Mahmud er-Radi (Irak Çalışma Bakanı)
- Akram el-Hekim (Irak Ulusal Diyalog Dışişleri Bakanı)
- Muhammed Jassem Khodayyir (Irak Göç Bakanı)
- Celaleddin Ali al-Saghir (Parlamentoda vekil)
- Humam Hamoudi (Parlamentoda vekil)
- Ridha Jawad Taqi (Parlamentoda vekil)
Bedir Tugayı
[değiştir | kaynağı değiştir]Partinin silahlı kolu olarak kurulan Bedir Tugayı, Saddam Hüseyin yönetiminin devrilmesinden sonra silahlı eylemleri bırakarak sosyal ve insanî yardım faaliyetlerine yönelse de gerek ordu gerek de polis teşkilâtı içinde varlığını sürdürmekte ve ayrı bir örgüt olarak değerlendirilmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dava Partisi, İran benzeri katı teokratik yönetim biçimini Irak'ta kabul etmemektedir.
- ^ Zalmay Halilzad'ın görevlendirilmesiyle ilgili 2 Aralık 2002 tarihli 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Beyaz Saray basın açıklaması (İngilizce) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 11 Mayıs 2007 tarihli 15 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters haberi (İngilizce) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future, Norton&Co., 2006 ISBN 978-0-393-06211-3 s.194
- ^ 16 Aralık 2004 tarihli 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. World Security Network haberi (İngilizce) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 12 Mayıs 2007 tarihli parti basın açıklamasından 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Arapça) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
| Arkaplan |  | |
|---|---|---|
| Taraflar | ||
| Muharebeler | ||
| Olaylar | ||
| İşgal ve iç savaş | ||
.svg){kind=small}
