Pegasus (takımyıldız)
| Takımyıldız | |
 Pegasus takımyıldızının haritası | |
| Kısaltma | Peg |
|---|---|
| Tamlayan | Pegasi |
| Sembolizm | Pegasus/ Pegasus |
| Bahar açısı | 23 |
| Yükselim | 15 |
| Alan | 1121 derece kare (7.) |
| Ana yıldızlar | 9, 17 |
| Bayer/Flamsteed yıldızları | 88 |
| Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar | 8 |
| Parlak yıldızlar (3,00m'den) | 5 |
| En parlak yıldız | ε Peg (Enif) (2.39m) |
| Yakın yıldızlar (10 pc içindeki) | 2 |
| En yakın yıldız | EQ Peg (20.7 Iy) |
| Messier nesneleri | 1 |
| Göktaşı yağmurları | |
| Çevreleyen takımyıldızlar | |
| En iyi Ekim ayı saat 21:00'de +90° ve −65° enlemleri arasında görülebilir. | |
Kanatlı At ya da Pegasus, modern 88 takımyıldızdan biridir.
Dikkate değer özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıldızlar
[değiştir | kaynağı değiştir]α Peg, β Peg ve γ Peg, α Andromedae (Alferatz) ile birlikte Büyük Kare olarak bilinen yıldız desenini oluştururlar. 51 Pegasi, takımyıldız içinde Güneşdışı gezegene sahip olan Güneş benzeri bir yıldızdır. IK Pegasi, bir süpernova adayıdır. HD 209458 b, spektroskopik analizleri sonucu Güneş sistemi dışında atmosferinde su buharı olduğu tespit edilen ilk Güneş dışı gezegen olmuştur. Bu gezegen HR 8799 yıldızının yörüngesindedir.
Adlandırılmış yıldızlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Bayer belirtmesi | Adı | Kökeni | Anlamı |
|---|---|---|---|
| α | Markab | Arapça | at eyeri |
| β | Scheat | Arapça | bacak |
| γ | Algenib | Arapça | kanat |
| ε | Enif | Arapça | burun |
| ζ | Homam | Arapça | yüksek ruhlu insan |
| η | Matar | Arapça | yağmurun şanslı yıldızı |
| θ | Baham | Arapça | çiftlik hayvanı |
| μ | Sadalbari | Arapça | muhteşem şanslı yıldız |
Büyük Kare
[değiştir | kaynağı değiştir]Gökyüzünde yolumuzu bulurken, bazı işaretçi yıldızlardan ve takımyıldızlardan yararlanılır. Bunlardan biri de Kanatlı At takımyıldızı'nın gövdesini oluşturan Büyük Kare'dir. Takımyıldız genellikle bu kareyle tanınır. Büyük Kare'yi oluşturan yıldızlar aslında pek de parlak değildir. Ancak, hem birbirlerine yakın parlaklıklarda olmaları, hem de bölgedeki öteki yıldızların daha sönük oluşları, bu kareyi belirgin kılar.
Büyük Kare'yi oluşturan dört yıldızdan birisi Kanatlı At takımyıldızına ait değildir. α Andromedae (Alferatz) adlı bu yıldız Andromeda takımyıldızı'nın sınırları içindedir. Aslında daha doğrusu, iki takımyıldız bu yıldızı paylaşmaktadır.
Karenin en parlak üyesi olan Alferatz'ın adı Arapçadan gelmektedir. Bu yıldız, aynı zamanda Andromeda'nın en parlak yıldızıdır ve bu nedenle de Alfa (α) Andromedae olarak da bilinir. α Andromedae, 2,1 kadirlik parlaklığıyla Kutupyıldızı'na yakın parlaklıkta bir yıldızdır. Karenin öteki yıldızları biraz daha sönüktür. α Pegasi 2,8, γ Pegasi 2,5 kadir parlaklıkta; bir değişen yıldız olan β Pegasi'nin parlaklığıysa 2,3 ile 2,8 kadirler arasında değişir.
Karedeki en ilginç yıldız Beta (β) Pegasi'dir. Bu yıldız, yaklaşık 250 milyon km çaplı bir kırmızı devdir. Bu yıldızın kütlesi, Güneş'inkinin dokuz katıdır. Ancak, çapı onunkinin yaklaşık 100 katıdır. Bu, aynı zamanda kırmızı devlerin bir özelliğidir. Yaşamının sonuna gelen yıldız genişler ve buna bağlı olarak da dış katmanları soğur. Beta Pegasi, onun kadar parlak olmasa da Avcı'daki kırmızı dev Betelgeuse'e benzer. Parlaklığının değişim periyodu yaklaşık 40 gündür.
Büyük kare, genişçe bir alan kapsamasına karşın, içerisinde çıplak gözle görülebilen çok az sayıda yıldız vardır. Aslında, buradaki çıplak gözle görülen yıldızların sayısıyla, o gece gökyüzünün gözlem için ne derece uygun olduğu anlaşılabilir. Karenin içerisinde en azından bir düzine yıldız görülebiliyorsa, gökyüzü gözlem için oldukça iyi denebilir.
Derin gökyüzü cisimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanatlı At takımyıldızı, yıldızlar bakımından olduğu gibi, derin gökyüzü cisimleri bakımından da fakirdir. Ancak yine de ünlü bir gökcismini barındırır. Bu gökcismi M15'dir. Bir küresel yıldız kümesi olan M15, Kanatlı At'ın burnunu oluşturan Epsilon (ε) Pegasi'nin kuzeybatısında yer alır. Yani, küme atın burnunun tam ucunda denebilir. Ortalama 6,4 kadir parlaklıktaki M15, temiz gökyüzü koşullarında çıplak gözle de görülebilir. Bu küme, sonbaharın en çok gözlenen gökcisimlerinden biridir. Kümenin, gökyüzünde dürbünle bulunması ve görülmesi çok kolaydır. M15, içerisinde bir gezegenimsi bulutsu (Pease 1) olduğu bilinen tek küresel yıldız kümesidir. Doğal olarak, bu gezegenimsi bulutsuyu bir dürbünle görmek olası değildir. Takımyıldız içindeki bir diğer cisim Tip 2 Seyfert gökadası olan NGC 7742'dir.
Mitoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]
Pegasus (Kanatlı At), Perseus Medusa'yı öldürdüğü zaman Medusa'nın başından dışarıya uçar. Pegasus, zeka tanrıçası Athena tarafından Korinthos şehrinin kralı Glaukos'un oğlu Bellerophon'a verilir. Pegasus'un Bellerophon'a verilmesinin nedeni Kimera adındaki bir canavarla savaşmaya gidecek olmasıdır. Bu canavar ağzından ateş saçan, aslan başlı, keçi gövdeli ve yılan kuyruklu bir yaratıktır.
Bellerophon, kanatlı atı Pegasus'a binerek canavarın ağzından fışkıran alevlerin yetişemeyeceği kadar yükseğe çıkar. Havadan saldırarak ucu kurşun ve demirden yapılmış uzun mızrağını Kimera'nın çenesine saplar. Canavarın nefesi kurşunu eritir. Eriyen kurşun canavarın boğazından akarak ölümüne neden olur.
Bellerophon, Pegasus'a binerek tanrıların evi Olympos'a gitmek ve ölümsüzler arasına katılmak ister. Bellerophon tanrıların dağı Olympos'un tepesine yükselmeye çalışırken Zeus bir at sineği gönderir. At sineği Pegasus'u ısırınca atın canı yanar. Pegasus çıldırmış gibi uçarken Bellerophon yere düşer ve yaptığı küstahlık nedeniyle öleceği güne kadar insanların yaklaşmaktan çekindiği kör, sakat biri olarak yaşar.
Pegasus ise yıldızların yanına kadar yükselir. Zeus, Pegasus'u yere indirmez ve yıldızlar arasına yerleştirir.
