Nikiforos Diogenis
| Nikiforos Diogenis | |
|---|---|
| Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi | 1070–1071 |
| Önce gelen | Romen Diyojen |
| Sonra gelen | VII. Mihail |
| Co-emperors | Romen Diyojen (1068–1071) Leon Diogenis (1069–1071) VII. Mihail (1071–1078) Konstantios Dukas (1060–1078) Andronikos Dukas (1068–1070ler) |
| Doğum | y. 1069 |
| Ölüm | 1094 sonrası |
| Hanedan | Dukas Hanedanı |
| Babası | Romen Diyojen |
| Annesi | Eudokia Makrembolitissa |
Nikiforos Diogenis (Yunanca: Νικηφόρος Διογένης), Bizans İmparatoru Romen Diyojen ile Eudokia Makrembolitissa'nın çocuğu olarak y. 1069 yılında dünyaya gelmiştir. 1070 yılında kıdemsiz imparator olmuş, 1071 yılında babasının imparatorluktan indirilmesiyle bu unvanını kaybetmiştir. İmparator I. Aleksios, III. Nikiforos'u tahttan indirdikten sonra, Nikiforos'u Girit doux'u olarak atamış ve onu general yapmıştır. Nikiforos, 1094 yılında Aleksios'un birçok yakınının ve aralarında kardeşi Adrianos Komnenos'un da bulunduğu akrabalarının da karıştığı Aleksios'a karşı bir komploda bulundu. Bizans geleneklerine göre kör edilmiştir. Bu olaydan sonra, mülklerine çekilip, hayatının kalanında klasik edebiyat üzerinde çalışmıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparator Romen Diyojen'in çocuğu olarak y. 1069 yılında dünyaya gelmiştir.[1] 1070 yılında, imparatorun ikinci doğan oğlu olmasına rağmen kıdemsiz imparatorluğa yükseltilmiştir.[2] Baba bir ağabeyi Konstantinos Diogenis en büyük çocuk olmasına rağmen, Romen Diyojen'in Bulgar Çarı İvan Vladislav'ın oğlu Alusian'in kızı olan ilk karısından oğludur ve bu nedenle babası 1068 yılında dul imparatoriçe Eudokia Makrembolitissa ile evlendiğinde taht hakkı dışında kalmıştır.[3] VII. Mihail tarafından Romen Diyojen'in tahttan indirilmesinden sonra, ortak imparatorluktan çıkarılmıştır.[2] VII. Mihail, 1079 yılına kadar hüküm sürmüş, 24 Mart günü III. Nikiforos tarafından tahttan indirilmiştir.[4] III. Nikiforos'un kendisi de 1081 yılında I. Aleksios tarafından tahttan indirilmiştir. Aleksios'un Nikiforos da dahil olmak üzere Romen Diyojen'in oğullarına "sanki kendi çocuklarıymış gibi" davrandığı söylenir.[1] I. Aleksios Nikiforos'u 1090lı yılların başlarında bir zaman muhtemelen 1089-1091 veya 1092-1094 Girit doux'u olarak atamıştır. Atamasıyla aynı zamanda, Girit'te önemli bir emlak da muhtemelen ona verilmiştir.[1][5][6]
1094 yılının Haziran ayında Nikiforos, Aleksios'a karşı komploya başladı, onu öldürerek yerine imparator olmak için fırsat kolluyordu. Amcası I. İsaakios ile olan akrabalığı nedeniyle tahta kan bağı olan Aleksios'a göre Nikiforos babası Romen Diyojen tahtta iken doğduğu için Porfirogennetos olması sebebiyle taht hakkı daha meşruydu.[7][8]
Nikiforos ayrıca doğal cazibe, çekici kişilik ve iyi görünüm gibi birçok olumlu özelliğe sahip olarak tanımlanırdı.[7] Aleksios'un kızı Anna Komnini, Aleksiad adlı eserinde onu şöyle tanımlar:
Fiziksel olarak güçlüydü ve Devlere rakip olduğu için övünüyordu; geniş göğüslü, sarışın bir adamdı, neslinin diğerlerinden daha uzun bir kafaya sahipti.
— Anna Komnini Aleksiad, IX.6[7]
Nikiforos'un isyanına, aralarında önceki imparatoriçe Maria Bagrationi, Aleksios'un ablasının kocası Mihail Taronitis ve öz kardeşi Adrianos Komnenos'un da bulunduğu Aleksios'un birçok yakını ve akrabası da dahil olmuştur. Komploya karışanların tam listesi bilinmemektedir fakat senatonun önde gelen liderleri, ordu subayları ve güçlü aristokratların aralarında olduğu bilinmektedir. Anna Komnini'nin sadece birkaçının ismini vermesinin bilgi eksikliğinden ziyade utanç içinde olmasının daha muhtemel bir sebep olduğu düşünülmektedir.[9]
Nikiforos Aleksios'a iki kere kişisel olarak suikast girişiminde bulundu, ilkinde imparatoru sivrisineklerden koruyan bir hizmetçinin varlığı nedeniyle yapamadı ve ikincisinde ise bir muhafız tarafından durduruldu. Aleksios, Nikiforos'dan şüphelendi ve kardeşi Adrianos'dan araştırmasını istedi. Zaten komplonun içinde olan Adrianos, şüpheli hiçbir şey bulamadığını bildirdi. Aleksios hala şüpheliydi, önce Nikiforos'u tutuklattı sonra ona işkence yaptırdı, Nikiforos komplonun tüm detaylarını itiraf etti.[9] Nikiforos, 1094 yılında Aleksios'a karşı komploya karıştığı için Bizans geleneklerine göre komploya karışanlara verilen standart ceza olarak, kör edilmiştir.[10] Diğer komploya karışanlara verilen cezalar tam olarak bilinmemektedir, fakat Adrianos, komplo ortaya çıkmasından sonra tarih sahnesinden silinmiştir ve Mihail Taronitis, Aleksios'un kızkardeşi olan karısı Maria'nın devreye girmesiyle sadece kızağa çekilmiştir.[9][11][12][13]
Kör edilmesinden sonra, mülklerine çekilip, hayatının kalanında yardımcılarının ona okuduğu metinler ile klasik edebiyat üzerinde çalışmıştır. 1094 sonrası, Nikiforos hakkında kayıt yoktur.[10] 1095'te Nikiforos 'un bir sahtecisi olan Pseudo-Diogenis, Kuman şefleri Boniak ve Tugorkan'ı Bizans İmparatorluğu'nu işgal etmeye, Aleksios'u tahttan indirmeye ve kendini imparator ilan ettirmeye ikna etti. Kumanlar, Aleksios komutasındaki Bizans kuvvetleri tarafından püskürtülmesinden önce Paristrion'u işgal ettiler.[14][15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c Bartusis 2012, s. 147.
- ^ a b Jotischky 2014, s. 45.
- ^ Neville 2012, s. 77.
- ^ Norwich 1993, s. 361.
- ^ Bartusis 2012, s. 169.
- ^ Holmes 2005, s. 222.
- ^ a b c Frankopan 2012, s. 80.
- ^ Norwich 1995, s. 4.
- ^ a b c Frankopan 2012, s. 81.
- ^ a b Harris 2017, s. 66.
- ^ Frankopan 2012, s. 84.
- ^ Varzos 1984, s. 65.
- ^ Skoulatos 1980, s. 212.
- ^ Madgearu 2013, s. 142.
- ^ Madgearu 2016, s. 57.
- Genel
- Bartusis, Mark C. (2012). Land and Privilege in Byzantium: The Institution of Pronoia (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 9781107009622.
- Frankopan, Peter (2012). The First Crusade The Call from the East (İngilizce). De Gruyter. ISBN 9780674064997.
- Harris, Jonathan (2017). Constantinople: Capital of Byzantium (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN 9781474254663.
- Holmes, Catherine (2005). Basil II and the governance of Empire (976-1025) (İngilizce) (2005 bas.). Oxford University Press. ISBN 0-19-927968-3.
- Jotischky, Andrew (2014). Crusading and the Crusader States (İngilizce). Routledge. ISBN 9781317876021.
- Madgearu, Alexandru (2013). Byzantine Military Organization on the Danube, 10th-12th Centuries (İngilizce). BRILL. ISBN 9789004252493.
- Madgearu, Alexandru (2016). The Asanids: The Political and Military History of the Second Bulgarian Empire (1185-1280) (İngilizce). Brill. ISBN 9789004333192.
- Neville, Leonora, (Ed.) (2012). Heroes and Romans in Twelfth-Century Byzantium: The Material for History of Nikephoros Bryennios (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 9781107009455. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.
- Norwich, John Julius (1993), Byzantium: The Apogee (İngilizce), Penguin, ISBN 0-14-011448-3
- Norwich, John Julius (1995), Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce), Alfred A. Knopf, ISBN 978-0-679-41650-0
- Skoulatos, Basile (1980). Les personnages byzantins de l'Alexiade: Analyse prosopographique et synthèse [Aleksiad'ın Bizans Kişilikleri: Prosopografik Analiz ve Sentez] (Fransızca). Louvain-la-Neuve and Louvain: Bureau du Recueil Collège Érasme and Éditions Nauwelaerts. OCLC 8468871.
- Varzos, Konstantinos (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών [Komninosların Soyağacı] (PDF) (Yunanca). A. Selanik: Bizans Araştırmaları Merkezi. OCLC 834784634.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beihammer, Alexander; Constantinou, Stavroula; Parani, Maria (2013). Court Ceremonies and Rituals of Power in Byzantium and the Medieval Mediterranean: Comparative Perspectives. Brill. ISBN 9789004258150.
- Bull, Marcus; Kempf, Damien (2014). Writing the Early Crusades: Text, Transmission and Memory. Boydell & Brewer Ltd. ISBN 9781843839200.