Ronald Fisher

Sir

Ronald Fisher

FRS
Sir; Ronald Fisher; FRS
	Fisher, 1913
Doğum	Ronald Aylmer Fisher; 17 Şubat 1890; London, England
Ölüm	29 Temmuz 1962 (72 yaşında); Adelaide, South Australia, Australia
Eğitim	Harrow School
Mezun olduğu okul(lar)	University of Cambridge
Tanınma nedeni	Fisher kesinlik testi; Fisher eşitsizliği; Fisher ilkesi; Fisher geometrik modeli; Fisher İris veri seti; Fisher doğrusal diskriminantı; Fisher denklemi; Fisher bilgisi; Fisher yöntemi; Fisherian runaway; Fisher'ın doğal seçilime ilişkin temel teoremi; Fisher merkezi olmayan hipergeometrik dağılımı; Fisher z-dağılımı; Fisher dönüşümü; Fisher tutarlılığı; F-dağılımı; F-testi; Fisher-Tippett dağılımı; Fisher-Tippett-Gnedenko teoremi; Fisher-Yates karıştırması; Fisher–Irk kan grubu sistemi; Behrens–Fisher problemi; Cornish-Fisher genişletmesi; von Mises-Fisher dağılımı; Aile ödeneği; Wright–Fisher modeli; Yardımcı istatistik; Güvene dayalı çıkarsama; Sınıf içi korelasyon; Sonsuz küçük modeli; Ters olasılık; Lady tasting tea; Sıfır hipotez; Maksimum olabilirlik tahmini; Nötr moleküler evrim teorisi; Partikül kalıtım; Rastgele etki modeli; Göreceli tür bolluğu; Üreme değeri; Seksi oğul hipotezi; Yeterli istatistik; Varyans analizi; Varyans
Evlilik	Ruth Eileen Guinness (1917)
Ödüller	Weldon Memorial Prize (1930); Royal Medal (1938); Guy Medal (1946); Copley Medal (1955);
Kariyeri
Dalları	İstatistik, genetik ve evrimsel biyoloji
Çalıştığı kurumlar	Rothamsted Experimental Station; University College London; University of Cambridge; University of Adelaide; CSIRO;
Akademik danışmanları	James Hopwood Jeans; F. J. M. Stratton
Doktora öğrencileri	Walter Bodmer; D. J. Finney; Ebenezer Laing; Mary F. Lyon; C. R. Rao;

Profesor Sir Ronald Aymler Fisher FRS^[5] (17 Şubat 1890 - 29 Temmuz 1962) bir İngiliz istatistikçi, biyolog ve genetik bilimcidir.

"Hemen hemen tek başına modern istatistiğin temellerinin kurucusu" olduğu iddia edilir (Anders Hald).^[6] İstatistik bilim dalında yeterlilik, yardımcı istatistik, maksimum olabilirlik, varyanslar analizi, ayırıcı analiz ve Fisher bilişimi gibi birçok temel kavram ve konuları ortaya atmıştır. Bilişim kuramı'nı ortaya çıkaran ve bilişim ve entropi kavramlarını gelişteren Claude Shannon'a öncülük edenlerin başında gelmektedir.

Richard Dawkins'e göre: « evrim kuramının kurucusu olan Darwin'den sonraki ardıllarının en büyüğüdür.».^[7] Darwin'in ortaya attığı doğal seçim prensibinin ilk defa matematiksel biçimde ifade edilmesini başarmıştır.

Ronald Fisher'in nüfus genetik alanında da katkısı büyüktür. S.Wright ve J.B.S.Haldane ile birlikte Neo-Darwin tipi modern evrim sentezinin kurucularından sayılır. 1918'de yayınladığı bir makale ile nüfus içinde gen çokluluk dağılımlarının hesaplanması için difüzyon denklemlerini kullanması modern niceliksel genetik biliminin doğumu sayılmaktadır. Genetik bağlantıların ve genetik çoklulukların maksimum olabilirlik ile kestirimi üzerinde ilk çalışmaları yapmıştır. Kalıtsal morfoloji ve fizyoloji yavaş olarak ayırılma incelemesi olan sistematik klinler üzerinde ilk yazıları yazmış ve 1950'de yazmış olduğu makale biyoloji biliminde kompüter uygulanmasına ilk örnek olmuştur. Ronald Fisher ekolojik genetik alanında yaptığı çalışmalar doğal seçimin gücünün o zaman kadar kabul edilenden daha fazla olduğunu ve polimofizm gibi ekogenetik durumlarda doğal seçimin yansız olarak işlemediğini ortaya çıkarmıştır.

Ancak evrim kuramının insansal alanlarda uygulanıp insanların kalıtsal özelliklerini daha da iyileştirmek iddiasiyla doğaya uymayanların elemine edilmesini öneren öjenik kuramı ve politikalarını 1930'lu yıllarda kabul edilip ve akımın bilimsel temellere dayandığını iddia edenler arasında başta gelmiştir. Bu fikirlerin sonucu olan Nasyonal Sosyalist politikaların hazin sonuçlarını görmekle beraber, İkinci Dünya Savaşı sonralarında bile fikirlerini değiştirmemiştir. Örneğin, Ronald Fisher ırk kavramı üzerinde UNESCO soruşturmaları sonunda yayınlanan deklerasyona itiraz etmiştir^[8]

Ronald Fisher hayat görüşü bakımından muhafazakâr, koyu Hristiyan fakat rasyonalist olarak tanımlanmıştır.

Dipnotları

^ Owen, A. R. G. (1962). "An appreciation for the Life and Work of Sir Ronald Aylmer Fisher". The Statistician. 12 (4): 313. doi:10.2307/2986951. JSTOR 2986951.
^ ^a ^b ^c Mathematics Genealogy Project'te Ronald Fisher
^ Newport, Melanie (2013). "African Society of Human Genetics 8th Scientific Meeting held in conjunction with the H3Africa Consortium, May 19th-21st 2013, Accra, Ghana" (PDF). The Galton Institute Newsletter (80): 7-8. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
^ Zimmer, Carl (29 Mayıs 2018). She Has Her Mother's Laugh: The Powers, Perversions, and Potential of Heredity. s. 419. ISBN 978-1101984604.
^ Yates, F.; Mather, K. (1963). "Ronald Aylmer Fisher 1890–1962". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 9: 91-129. doi:10.1098/rsbm.1963.0006 .
^ Hald, Anders (1998), A History of Mathematical Statistics, Wiley:New York
^ Richard Dawkins (1995), River out of Eden
^ ""The Race Concept: Results of an Inquiry"" (PDF). UNESCO. 1952. s. 27. 2 Eylül 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ronald Fisher ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

R.A.Fisher Digital Arşivi (İngilizce)
R.A.Fisher'e bir kılavuz22 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

İngiliz bilim insanı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Owen, A. R. G. (1962). "An appreciation for the Life and Work of Sir Ronald Aylmer Fisher". The Statistician. 12 (4): 313. doi:10.2307/2986951. JSTOR 2986951.

[mathgene-2] Mathematics Genealogy Project'te Ronald Fisher

[GaltonInst2013-3] Newport, Melanie (2013). "African Society of Human Genetics 8th Scientific Meeting held in conjunction with the H3Africa Consortium, May 19th-21st 2013, Accra, Ghana" (PDF). The Galton Institute Newsletter (80): 7-8. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.

[zimmer-4] Zimmer, Carl (29 Mayıs 2018). She Has Her Mother's Laugh: The Powers, Perversions, and Potential of Heredity. s. 419. ISBN 978-1101984604.

[frs-5] Yates, F.; Mather, K. (1963). "Ronald Aylmer Fisher 1890–1962". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 9: 91-129. doi:10.1098/rsbm.1963.0006 .

[6] Hald, Anders (1998), A History of Mathematical Statistics, Wiley:New York

[7] Richard Dawkins (1995), River out of Eden

[8] ""The Race Concept: Results of an Inquiry"" (PDF). UNESCO. 1952. s. 27. 2 Eylül 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Popülasyon genetiği
Anahtar kavramlar	Hardy-Weinberg ilkesi · Genetik bağlantı · Bağlantı dengesizliği · Fisher'in temel teoremi · Nötral teori · Price denklemi
Seçilim	Doğal seçilim · Cinsel seçilim · Yapay seçilim · Ekolojik seçilim
Seçilimin genom varyasyonları üzerindeki etkileri	Genetik otostop · Negatif seçilim
Genetik sürüklenme	Küçük popülasyon büyüklüğü · Popülasyon darboğazı · Kurucu etkisi · Bitişim kuramı · Balding–Nichols modeli
Kurucu isimler	R. A. Fisher · J. B. S. Haldane · Sewall Wright
İlgili başlıklar	Evrim · Mikro evrim · Evrimsel oyun teorisi · Seçilim değeri yüzeyi · Genetik soybilim
Evrimsel biyoloji maddeler dizini