Каһан
| Каһан | |
| бор. төрк. 𐰴𐰍𐰣 монг. ᠬᠠᠭᠠᠨ фар. خاقان кыт. 可汗 кор. 가한 төр. kağan монг. ꡢꡖꡋ монг. хаан госм. төр. خاقان уйг. قاغان кор. 可汗 | |
 | |
| Дөнья кисәге | Европа һәм Азия |
|---|---|
| Дәүләт | Монгол империясе |
Каһан - (рус. Кага́н хакан, хаган, урта монгол ᠬᠠᠭᠠᠨ, Qaɣan; хәзерге монголча хаан, борынгы төрки - 𐰴𐰍𐰣, кыт. 可汗, , пиньинь: Kèhán) — урта гасыр күчмә халыклар иерархиясенең иң югары титулы. Ханнар ханы. Монгол империясе чорында каан («бөек хан») рәвешенә кергән.[1]
«Каан» рәвешендә беренче тапкыр XIII гасырда күренә. Ул Бөек Монгол Олысының югары башлыгына карата кулланылган һәм Чыңгызханның Ясасындагы титулатурага кертелгән.
Үгәдәй беренче булып каһан титулын алган дип санала.[2] Җәми ат-таварихтагы Рәшит ад-Дин бу исем белән Борҗиһиннардан башлап Борҗиһин кланының күп әгъзаларының исемнәрен, шулай ук Чыңгызхан токымнары исемнәрен бәйли. Чыңгыз үзе каһан дип аталмаган. Шул ук вакытта, шул ук Рәшит ад-Дин "Үгәдәй Чыңгызханнан соң каан булды" дип яза.[3] Әрмән тарихчысы Григор Акнерци (монах Магакия) шулай ук "Чангыз-Каан" турында яза.[4]
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Кляшторный С. Г. Степные империи древней Евразии. — Филологический факультет Санкт-Петербургского гос. университета, 2005. — С. 50. — 345 с. — ISBN 978-5-8465-0246-8.
- ↑ Фёдоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. — М.: Издательство Московского университета, 1973. — С. 45
- ↑ Рашид ад-Дин. Сборник летописей. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1952. — Т. 1, кн. 2. — С. 69
- ↑ История монголов инока Магакии, XIII века. — М., 1871. — С. 4.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Ганиев Р.Т. Восточно-тюркское государство в VI - VIII вв — Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2006. — Б. 152. — ISBN 5-7525-1611-0.
- Мельникова Е.А. «Князь» и «каган» в ранней титулатуре Древней Руси // Древняя Русь и Скандинавия — Москва: Русский фонд содействия науке и образованию, 2011. — Б. 476 с.. — ISBN 978-5-91244-073-1.
