Wstęp
Technologia GIS (Geographic Information Systems) jest powszechnie wykorzystywana i znajduje... more Wstęp Technologia GIS (Geographic Information Systems) jest powszechnie wykorzystywana i znajduje współcześnie coraz szersze zastosowanie w nauce, gospodarce i codziennym życiu. Zakres pól jej stosowania jest praktycznie tylko kwestią wyobraźni i potrzeb oraz umiejętności użytkowników. Sprawia to, że znajomość technik i metod przetwarzania danych przestrzennych traktowane są jako podstawowa umiejętność decydująca o możliwości prezentacji informacji w oczekiwanej lub wymaganej formie, a stąd jej dostępności i zastosowaniu. Wyzwaniom współczesności musi sprostać oferowany system kształcenia. Szczególnie w przypadku uczelni wyższych konieczne jest, aby obok wiedzy merytorycznej z określonej dziedziny, możliwa była jednoczesna nauka technik i metod oraz narzędzi badawczych traktowanych jako warsztat czy instrument poznania. Co więcej, powinna być ona prowadzona z wykorzystaniem nowoczesnych i wiodących rozwiązań, które spełniają standardy decydujące o nowatorskich zastosowaniach. W roku 2014 upłynął trzeci rok korzystania z licencji SITE oprogramowania ArcGIS w naszej Uczelni. Jej wdrożenie oznaczało oddanie do powszechnego użytku pracownikom i studentom UW pierwszego profesjonalnego pakietu oprogramowania GIS oferującego zarówno wiodące w swojej dziedzinie narzędzia analityczne i badawcze, pakiet i narzędzia deweloperskie pozwalające na tworzenie własnych rozwiązań, czy wreszcie moduły umożliwiające zarządzanie uczelnią i rozpowszechnianie oraz prezentację materiałów w sieci Internet. Wdrożenie ArcGIS było możliwe dzięki inicjatywie sześciu jednostek Uczelni, tj.: Wydziału Biologii, Wydziału Geologii, Wydziału Psychologii, Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki, Instytutu Archeologii Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych, koordynującego przedsięwzięcie. Podstawowe znaczenie miało także konsekwentne wsparcie Władz UW. Obecnie w obrębie poszczególnych jednostek UW wykorzystanie oprogramowania pakietu ArcGIS charakteryzuje różny poziom. Statystycznie rzecz ujmując świadczy o nim przede wszystkim liczba użytkowników końcowych oprogramowania oraz powszechność i charakter zastosowań w dydaktyce i pracach badawczych. W dużym stopniu jest ono powiązane ze specyfiką dziedziny wiedzy, w tym potrzebą przetwarzania, modelowania i wizualizacji danych posiadających odniesienie przestrzenne. Jednocześnie wykorzystanie GIS limitują możliwości dostosowania realizowanych programów do zmieniających się wymagań w otoczeniu, zarówno tych formalnych, jak i o charakterze rynkowym, czy wreszcie ograniczona dostępność kursów o charakterze interdyscyplinarnym i ogólnouczelnianym. Możliwe jest zatem stwierdzenie, że deklarowany poziom zainteresowania studentów UW kursami ogólnouczelnianymi z zakresu zastosowań GIS (prowadzonymi choćby przez WGiSR UW) wskazuje, że istnieją w tej dziedzinie duże potrzeby. Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim zorganizowano wychodząc z założenia, że zaspokojenie oczekiwań formułowanych przez społeczność studencką limitują zarówno czynniki organizacyjne w obrębie Uczelni, w tym chociażby poziom świadomości odnośnie istnienia i zasad korzystania z ogólnouczelnianych licencji oprogramowania, czy wreszcie niezrozumienie i nieznajomość interdyscyplinarnych zastosowań technologii GIS. Forum służyło zatem swobodnej wymianie doświadczeń oraz prezentacji poglądów i oczekiwań formułowanych przez studentów i pracowników co do potrzeb w zakresie nauki technik i metod geoinformatycznych, dostępności kursów z zakresu GIS dedykowanych określonym kierunkom studiów i specjalnościom, poziomu realizowanych kursów, potrzeb w zakresie wdrażania Systemów Informacji Geograficznej w dydaktyce akademickiej, interdyscyplinarnych zastosowań GIS, innowacyjnych i interdyscyplinarnych programów kształcenia, współpracy jednostek UW w dziedzinie dydaktyki, czy wreszcie kwestii licencjonowania i dostępności oprogramowania stosowanego w dydaktyce i badaniach, dystrybuowanego w systemie ogólnouczelnianym. Uwzględniając powyżej określone potrzeby program Forum objął trzy zasadnicze elementy: omówienie zakresu wykorzystania pakietu oprogramowania ArcGIS przez poszczególne jednostki Uczelni, prezentację przykładów opracowań realizowanych przez studentów i doktorantów wywodzących się z Wydziału Geologii, Instytutu Archeologicznego Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, a także dyskusję plenarną poświęconą omówieniu potrzeb i możliwości wdrażania GIS w dydaktyce. Niniejsza publikacja zawiera dwie zasadnicze części: krótkie omówienie Forum i syntetyczne zestawienie wniosków z dyskusji oraz prezentuje wybrane referaty wygłoszone w trakcie obrad. W pierwszym przypadku, pamiętając o motywach przyświecających Forum, chodzi głównie o kontynuację szerokiej dyskusji odnośnie potrzeb i problemów związanych z implementacją technologii GIS w dydaktyce akademickiej. Inspirującą przesłanką w tym względzie wydają się być wnioski sformułowane przez studentów reprezentujących różne wydziały i poziomy kształcenia, które wskazują na dojrzałe i wieloaspektowe potraktowanie programów studiów i ich realizacji. Część druga niniejszej publikacji zawiera artykuły opracowane przez studentów i doktorantów uczestniczących w Forum i obejmuje tylko te z wygłoszonych referatów, które zostały samodzielnie opracowane i złożone w formie spełniającej formalne zasady przygotowania tekstów naukowych, a jednocześnie uzyskały pozytywną recenzję naukową. W tym przypadku organizatorom Forum zależało na tym ażeby przyszli absolwenci i pracownicy naukowi (doktoranci) mieli możliwość prezentacji wyników własnych opracowań oraz ich szerokiej polemice, służących zarówno podnoszeniu kompetencji, jak i wzbogaceniu dorobku. Niestety, mimo wysiłków autorów, recenzentów naukowych i redaktora niniejszej publikacji niemożliwe było osiągnięcie zupełnej jednolitości prezentowanych tekstów. Organizatorzy Forum oraz redaktor niniejszej publikacji żywią nadzieję, że zarówno inicjatywa cyklicznych spotkań i dyskusji problemów zastosowań nowoczesnych technologii GIS w dydaktyce, a także prezentacja wyników opracowań studentów i doktorantów w formie publikacji naukowych będą kontynuowane i pozwolą na upowszechnienie zastosowań geoinformatyki w programach studiów realizowanych przez poszczególne jednostki UW oraz przysłużą się wypromowaniu absolwentów.
Mamy ogromną przyjemność oddać do rąk czytelnika długo oczekiwaną publikację prezentującą opracow... more Mamy ogromną przyjemność oddać do rąk czytelnika długo oczekiwaną publikację prezentującą opracowania użytkowników licencji SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Wspólną i spójną tematyką niniejszego wydania jest wykorzystanie technik Systemów Informacji Przestrzennej (GIS) w różnych dziedzinach: zaczynając od nauk przyrodniczych i kończąc na cyfrowej humanistyce. Niniejsza publikacja, choć nieco w innej odsłonie, stanowi kontynuację pomysłu stworzenia forum wymiany informacji na UW prowadzącego do rozwoju i upowszechniania warsztatu badawczego wykorzystującego narzędzia GIS w różnych dziedzinach nauki. W zamyśle ma zachęcać do propagowania interdyscyplinarności projektów realizowanych na Uczelni. Pierwszy tom serii, pod redakcją Jerzego Lechnio, powstał w 2015 i nosił tytuł „GIS w UW. Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Materiały pokonferencyjne„. Stanowił bardzo ciekawą relację z postępów prac studentów i doktorantów, którzy wzięli udział w pierwszej ogólnouniwersyteckiej konferencji Forum Użytkowników Licencji SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Konferencja ta, w założeniu jako impreza cykliczna, ostała zainicjowana przez Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW i odbyła się po raz pierwszy 6 lutego 2014 roku. Konwencję „Forum” zaproponował wówczas mgr Jerzy Lechnio i dr Maciej Lenartowicz Niniejsze wydanie zawiera owoce prac dwóch kolejnych edycji konferencji: drugiej zorganizowanej na Wydziale Geologii UW (w dniu 18 lutego 2015 roku), oraz trzeciej, która odbyła się w Instytucie Archeologii UW (10-12 grudnia 2015 roku). Sprawozdania z wspomnianych konferencji zostały włączone do niniejszego woluminu. Niniejsza publikacja zawiera przede wszystkim artykuły prezentujące wybrane i najciekawsze wystąpienia z dwóch kolejnych konferencji, a stąd zachowuje porządek chronologiczny, czyli podział na tom II i III. Wspomniane tomy obejmują ogółem dwanaście artykułów. Ich tematyka koncentruje się na takich zagadnieniach, jak: GIS w badaniach środowiskowych, zróżnicowanie tematyczne i rola danych przestrzennych w nauce i praktyce oraz komunikacji społecznej, analiza zdjęć satelitarnych i jej zastosowania, GIS w archeologii i humanistyce. Szerokie spektrum poruszanych tematów i różnorodność zastosowań technik GIS świadczą o dużych kompetencjach i potencjale absolwentów UW na rynku pracy. Artykuły poświęcone zastosowaniu metod i technik GIS w ocenie stanu środowiska poruszają problemy istotne z perspektywy Polski, jak i skali globu. Ich zanieczyszczenia wód podziemnych, ewapotranspiracji (parowanie z powierzchni gruntu), analiz przepuszczalność gruntu w miastach, problematyki globalnego ocieplenia, podatność lasów na uszkodzenia silnym wiatrem, czy też procesów urbanizacji. Przykłady wykorzystania analiz zdjęć satelitarnych obejmują zarówno analizy bazujące na zastosowaniach wysokiej rozdzielczości zobrazowań panchromatycznych CORONA, jak i multispektralnych z misji Landsat i Worldview-2. Ważnym zagadnieniem poruszanym przez autorów jest kwestia dostępności danych z zasobów publicznych, w tym Centralnej Bazy Danych Geologicznych, bazy otworów geologicznych PITAKA, Corine Land Cover i Urban Atlas. W wspomnianym nurcie mieści się prezentacja projektu udostępniania danych geograficznych w postaci Regionalizacji geomorfologicznej Karpat. W publikacji znajdziemy, również przykłady zastosowań technologii GIS w dokumentacji archeologicznej, które rozwijane są z powodzeniem w Uniwersytecie Warszawskim. Prezentowane opracowania obejmują przede wszystkim wyniki prac magisterskich i licencjackich studentów i absolwentów oraz badań bardziej doświadczonych badaczy z UW. Dowodzą dobitnie, że na naszych oczach dokonuje się rewolucja za sprawą szerokiego i multidyscyplinarnego wykorzystania metod i technik GIS oraz danych przestrzennych, która wpływa na pomnażanie wiedzy o otaczającym świecie, a także rozwój nowych pól badawczych w dziedzinie humanistyki, czy dystrybucję informacji w dobie społeczeństwa informacyjnego. Rangę publikacji podnosi fakt, że wszystkie z prezentowanych artykułów podlegały recenzji naukowej i opracowaniu redakcyjnemu.
Modeling of the selected aspects of geosystems functioning Landscape functioning evaluation is us... more Modeling of the selected aspects of geosystems functioning Landscape functioning evaluation is usually accomplished only with establishment of harmful effect of different anthropogenic factors. This common conviction has great influence on methods used in landscape assessment as well as on nature of founded conclusions. Statistical relationships among controlled data or information received from different sort of indicators are prevailing. More sophisticated methods, among them models, usually are used to establish connection between force of anthropogenic factors (drivers) and reaction of landscape systems. Meanwhile, understanding how geosystems operate and what management tools are really needed for optimal landscape functioning call for more accurate and quantitatively methods. More over these methods should take into account all elements and processes interrelated with landscape, irrespectively from its source and nature. In literature we can find landscape system model switch ...
The critical load theory has been developed in order to meet the need to forecast impact of acid ... more The critical load theory has been developed in order to meet the need to forecast impact of acid deposits upon environment. For practical reasons, application of the method is limited to natural ecosystems. Moreover, threshold risk values determined with the use of SBM model are considered fair and binding both from the viewpoint of building scientific hypotheses and applying in practice. At the same time, it is commonly known that ecosystems’ capability of neutralising acid deposits depends on the character of their components and the way they operate, as their multilateral relationships determine processes of deposition and distribution of acidifying and acid neutralizing substances. The objective of this study was to check relations between the structure of classically defined geocomplexes and critical sulphur loads determined by a Simple Mass Balance model. Collected evidence provides the basis to indicate a statistically significant relation between structure of geocomplexes, c...
The aim of this study was to demonstrate the relationship between structural features and dynamic... more The aim of this study was to demonstrate the relationship between structural features and dynamics of the natural systems functioning, both from the point of view of the nature of the processes and the strength of functional/process connections in the landscape. From the measured substances which were previously taken into account as a possible indicators of connection strength the most important resulted to be cations (Ca, Mg, K). The study was performed in the vicinity of the Plock Urban-Industrial Complex and covered the area of 3600 sq. km. There were examined such aspects as: 1) the appropriate spatial delimitation of area, 2) the factor (drivers) of processes and its identification, 3) the identification of helpful model for purpose of description of matter flow. The first and the most important step of the study was focused on the landscape structure recognition; the level and detail of landscape diversity description contained the data concerning the hypsometry and forms of terrain, geological and hydrogeological conditions, the diversity of soils and land use (types and species). For that purpose there were used commonly available maps and data. That allowed the delimitation of the types and variants of landscapes (total 1273 units). The classification of satellite images (Landsat TM, ETM) from period of years 1987-2006 were carried out too (overall five periods). That allowed to complement the previous classification about information regarding to the types of soils and land use mosaic – crucial for movement of water and chemical substances. The hierarchical model of the landscape system, which could be analyzed from the point of the functional relationships both vertical and horizontal, was obtained in such a way.
Localization of sampling points o soils f It is known a number of methods to describe the direct ... more Localization of sampling points o soils f It is known a number of methods to describe the direct or indirect effects of the terrestrial ecosystems acidification processes. This study presents the approach based on widely available data of soil top layer pH and physical, and chemical properties, helping to estimate of risk level, the dynamics of processes and driving factors of acidification. It has been decided that the soil cover is an appropriate medium for analysis. Reaction buffering properties of the soils to acidification are manifested through pH change after alkaline or acid substances contact with the soil. In natural landscapes soil pH is closely related to the climate (amount of annual rainfall) and permeability of parent material during soil development. The chemical and physical properties of agricultural soils can be strongly altered also in the respect of the buffering capacity and on the sensitivity to acidification. That parameter is closely related to the type of soil but also the supply, uptake, weathering and washout (percolation) of the base and acidic compounds. So the processes regulating the balance of base and acidifying compound in soil can be treated as driving factors that regulate short and long-term changes of the soils pH, and base cations content can serve the function of indicator of pH oscillations. Studies were conducted in the central Poland-Plock Urban-Industrial Complex and covered the area of 3600 sq. km. The alert observations (seven series) from period 1986 – 2010 were utilized in the analysis. Soil samples from the control points have been collected in fall after harvesting period, taking in to account soil type and characteristic for the area land use. Together with soil characteristics another parameters like diversity of landscape, geological and lithological properties, climatic conditions and the amount of supply of acidifying substances and base cations have been calculated. These data was used to find the relationship between environmental conditions and land use parameters versus balance of anions and base cations in soils. Discriminatory analysis led to the conclusion that observed values of the soil pH shows high correlation with the soils properties and the supply and seepage of base cations and anions for analyzed period (mainly sulfur compounds-the dominant form of acidifying compounds on the study area). Obtained sets of attributes allowed to develop models describing the dynamics of the pH of top soils layer. One of the models, presented below, combine the pH dynamics with the diverse supply of the substances from the atmosphere and agrochemical treatments and dynamics of base cations leaching in the form of equation: where: pH 0 , pH t – reaction of top layer of soil (20 cm) (-), Bc 0, Bc t-base cations (Ca ++ , Mg ++ , K +) supply from the atmosphere and agrochemical treatments (eq*ha-1 *a-1), Bc le_0, Bc le_t-base cations leaching (eq*ha-1 *a-1), SD 0 , SD t – supply of sulfur compounds (eq*ha-1 *a-1), 0, t-indexes denote starting year of experiment and subsequent year t (-), n-number of years from 1986. The model predicts the variance of the soil top layer pH at subsequent year t in 92,6%. Localization of sampling points of soils Deposition of base cations (BC dep) in area of Płock Urban-Industrial Complex Rok Składnik mokrej depozycji sum BC wet min BC tot max BC tot Ca 2+ Mg 2+ K + Na + mg/m 2 me/m 2 mg/m 2 me/m 2 mg/m 2 me/m 2 mg/m 2 me/m 2 eq/ha/rok eq/ha/rok eq/ha/rok
Wstęp
Technologia GIS (Geographic Information Systems) jest powszechnie wykorzystywana i znajduje... more Wstęp Technologia GIS (Geographic Information Systems) jest powszechnie wykorzystywana i znajduje współcześnie coraz szersze zastosowanie w nauce, gospodarce i codziennym życiu. Zakres pól jej stosowania jest praktycznie tylko kwestią wyobraźni i potrzeb oraz umiejętności użytkowników. Sprawia to, że znajomość technik i metod przetwarzania danych przestrzennych traktowane są jako podstawowa umiejętność decydująca o możliwości prezentacji informacji w oczekiwanej lub wymaganej formie, a stąd jej dostępności i zastosowaniu. Wyzwaniom współczesności musi sprostać oferowany system kształcenia. Szczególnie w przypadku uczelni wyższych konieczne jest, aby obok wiedzy merytorycznej z określonej dziedziny, możliwa była jednoczesna nauka technik i metod oraz narzędzi badawczych traktowanych jako warsztat czy instrument poznania. Co więcej, powinna być ona prowadzona z wykorzystaniem nowoczesnych i wiodących rozwiązań, które spełniają standardy decydujące o nowatorskich zastosowaniach. W roku 2014 upłynął trzeci rok korzystania z licencji SITE oprogramowania ArcGIS w naszej Uczelni. Jej wdrożenie oznaczało oddanie do powszechnego użytku pracownikom i studentom UW pierwszego profesjonalnego pakietu oprogramowania GIS oferującego zarówno wiodące w swojej dziedzinie narzędzia analityczne i badawcze, pakiet i narzędzia deweloperskie pozwalające na tworzenie własnych rozwiązań, czy wreszcie moduły umożliwiające zarządzanie uczelnią i rozpowszechnianie oraz prezentację materiałów w sieci Internet. Wdrożenie ArcGIS było możliwe dzięki inicjatywie sześciu jednostek Uczelni, tj.: Wydziału Biologii, Wydziału Geologii, Wydziału Psychologii, Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki, Instytutu Archeologii Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych, koordynującego przedsięwzięcie. Podstawowe znaczenie miało także konsekwentne wsparcie Władz UW. Obecnie w obrębie poszczególnych jednostek UW wykorzystanie oprogramowania pakietu ArcGIS charakteryzuje różny poziom. Statystycznie rzecz ujmując świadczy o nim przede wszystkim liczba użytkowników końcowych oprogramowania oraz powszechność i charakter zastosowań w dydaktyce i pracach badawczych. W dużym stopniu jest ono powiązane ze specyfiką dziedziny wiedzy, w tym potrzebą przetwarzania, modelowania i wizualizacji danych posiadających odniesienie przestrzenne. Jednocześnie wykorzystanie GIS limitują możliwości dostosowania realizowanych programów do zmieniających się wymagań w otoczeniu, zarówno tych formalnych, jak i o charakterze rynkowym, czy wreszcie ograniczona dostępność kursów o charakterze interdyscyplinarnym i ogólnouczelnianym. Możliwe jest zatem stwierdzenie, że deklarowany poziom zainteresowania studentów UW kursami ogólnouczelnianymi z zakresu zastosowań GIS (prowadzonymi choćby przez WGiSR UW) wskazuje, że istnieją w tej dziedzinie duże potrzeby. Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim zorganizowano wychodząc z założenia, że zaspokojenie oczekiwań formułowanych przez społeczność studencką limitują zarówno czynniki organizacyjne w obrębie Uczelni, w tym chociażby poziom świadomości odnośnie istnienia i zasad korzystania z ogólnouczelnianych licencji oprogramowania, czy wreszcie niezrozumienie i nieznajomość interdyscyplinarnych zastosowań technologii GIS. Forum służyło zatem swobodnej wymianie doświadczeń oraz prezentacji poglądów i oczekiwań formułowanych przez studentów i pracowników co do potrzeb w zakresie nauki technik i metod geoinformatycznych, dostępności kursów z zakresu GIS dedykowanych określonym kierunkom studiów i specjalnościom, poziomu realizowanych kursów, potrzeb w zakresie wdrażania Systemów Informacji Geograficznej w dydaktyce akademickiej, interdyscyplinarnych zastosowań GIS, innowacyjnych i interdyscyplinarnych programów kształcenia, współpracy jednostek UW w dziedzinie dydaktyki, czy wreszcie kwestii licencjonowania i dostępności oprogramowania stosowanego w dydaktyce i badaniach, dystrybuowanego w systemie ogólnouczelnianym. Uwzględniając powyżej określone potrzeby program Forum objął trzy zasadnicze elementy: omówienie zakresu wykorzystania pakietu oprogramowania ArcGIS przez poszczególne jednostki Uczelni, prezentację przykładów opracowań realizowanych przez studentów i doktorantów wywodzących się z Wydziału Geologii, Instytutu Archeologicznego Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, a także dyskusję plenarną poświęconą omówieniu potrzeb i możliwości wdrażania GIS w dydaktyce. Niniejsza publikacja zawiera dwie zasadnicze części: krótkie omówienie Forum i syntetyczne zestawienie wniosków z dyskusji oraz prezentuje wybrane referaty wygłoszone w trakcie obrad. W pierwszym przypadku, pamiętając o motywach przyświecających Forum, chodzi głównie o kontynuację szerokiej dyskusji odnośnie potrzeb i problemów związanych z implementacją technologii GIS w dydaktyce akademickiej. Inspirującą przesłanką w tym względzie wydają się być wnioski sformułowane przez studentów reprezentujących różne wydziały i poziomy kształcenia, które wskazują na dojrzałe i wieloaspektowe potraktowanie programów studiów i ich realizacji. Część druga niniejszej publikacji zawiera artykuły opracowane przez studentów i doktorantów uczestniczących w Forum i obejmuje tylko te z wygłoszonych referatów, które zostały samodzielnie opracowane i złożone w formie spełniającej formalne zasady przygotowania tekstów naukowych, a jednocześnie uzyskały pozytywną recenzję naukową. W tym przypadku organizatorom Forum zależało na tym ażeby przyszli absolwenci i pracownicy naukowi (doktoranci) mieli możliwość prezentacji wyników własnych opracowań oraz ich szerokiej polemice, służących zarówno podnoszeniu kompetencji, jak i wzbogaceniu dorobku. Niestety, mimo wysiłków autorów, recenzentów naukowych i redaktora niniejszej publikacji niemożliwe było osiągnięcie zupełnej jednolitości prezentowanych tekstów. Organizatorzy Forum oraz redaktor niniejszej publikacji żywią nadzieję, że zarówno inicjatywa cyklicznych spotkań i dyskusji problemów zastosowań nowoczesnych technologii GIS w dydaktyce, a także prezentacja wyników opracowań studentów i doktorantów w formie publikacji naukowych będą kontynuowane i pozwolą na upowszechnienie zastosowań geoinformatyki w programach studiów realizowanych przez poszczególne jednostki UW oraz przysłużą się wypromowaniu absolwentów.
Mamy ogromną przyjemność oddać do rąk czytelnika długo oczekiwaną publikację prezentującą opracow... more Mamy ogromną przyjemność oddać do rąk czytelnika długo oczekiwaną publikację prezentującą opracowania użytkowników licencji SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Wspólną i spójną tematyką niniejszego wydania jest wykorzystanie technik Systemów Informacji Przestrzennej (GIS) w różnych dziedzinach: zaczynając od nauk przyrodniczych i kończąc na cyfrowej humanistyce. Niniejsza publikacja, choć nieco w innej odsłonie, stanowi kontynuację pomysłu stworzenia forum wymiany informacji na UW prowadzącego do rozwoju i upowszechniania warsztatu badawczego wykorzystującego narzędzia GIS w różnych dziedzinach nauki. W zamyśle ma zachęcać do propagowania interdyscyplinarności projektów realizowanych na Uczelni. Pierwszy tom serii, pod redakcją Jerzego Lechnio, powstał w 2015 i nosił tytuł „GIS w UW. Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Materiały pokonferencyjne„. Stanowił bardzo ciekawą relację z postępów prac studentów i doktorantów, którzy wzięli udział w pierwszej ogólnouniwersyteckiej konferencji Forum Użytkowników Licencji SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Konferencja ta, w założeniu jako impreza cykliczna, ostała zainicjowana przez Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW i odbyła się po raz pierwszy 6 lutego 2014 roku. Konwencję „Forum” zaproponował wówczas mgr Jerzy Lechnio i dr Maciej Lenartowicz Niniejsze wydanie zawiera owoce prac dwóch kolejnych edycji konferencji: drugiej zorganizowanej na Wydziale Geologii UW (w dniu 18 lutego 2015 roku), oraz trzeciej, która odbyła się w Instytucie Archeologii UW (10-12 grudnia 2015 roku). Sprawozdania z wspomnianych konferencji zostały włączone do niniejszego woluminu. Niniejsza publikacja zawiera przede wszystkim artykuły prezentujące wybrane i najciekawsze wystąpienia z dwóch kolejnych konferencji, a stąd zachowuje porządek chronologiczny, czyli podział na tom II i III. Wspomniane tomy obejmują ogółem dwanaście artykułów. Ich tematyka koncentruje się na takich zagadnieniach, jak: GIS w badaniach środowiskowych, zróżnicowanie tematyczne i rola danych przestrzennych w nauce i praktyce oraz komunikacji społecznej, analiza zdjęć satelitarnych i jej zastosowania, GIS w archeologii i humanistyce. Szerokie spektrum poruszanych tematów i różnorodność zastosowań technik GIS świadczą o dużych kompetencjach i potencjale absolwentów UW na rynku pracy. Artykuły poświęcone zastosowaniu metod i technik GIS w ocenie stanu środowiska poruszają problemy istotne z perspektywy Polski, jak i skali globu. Ich zanieczyszczenia wód podziemnych, ewapotranspiracji (parowanie z powierzchni gruntu), analiz przepuszczalność gruntu w miastach, problematyki globalnego ocieplenia, podatność lasów na uszkodzenia silnym wiatrem, czy też procesów urbanizacji. Przykłady wykorzystania analiz zdjęć satelitarnych obejmują zarówno analizy bazujące na zastosowaniach wysokiej rozdzielczości zobrazowań panchromatycznych CORONA, jak i multispektralnych z misji Landsat i Worldview-2. Ważnym zagadnieniem poruszanym przez autorów jest kwestia dostępności danych z zasobów publicznych, w tym Centralnej Bazy Danych Geologicznych, bazy otworów geologicznych PITAKA, Corine Land Cover i Urban Atlas. W wspomnianym nurcie mieści się prezentacja projektu udostępniania danych geograficznych w postaci Regionalizacji geomorfologicznej Karpat. W publikacji znajdziemy, również przykłady zastosowań technologii GIS w dokumentacji archeologicznej, które rozwijane są z powodzeniem w Uniwersytecie Warszawskim. Prezentowane opracowania obejmują przede wszystkim wyniki prac magisterskich i licencjackich studentów i absolwentów oraz badań bardziej doświadczonych badaczy z UW. Dowodzą dobitnie, że na naszych oczach dokonuje się rewolucja za sprawą szerokiego i multidyscyplinarnego wykorzystania metod i technik GIS oraz danych przestrzennych, która wpływa na pomnażanie wiedzy o otaczającym świecie, a także rozwój nowych pól badawczych w dziedzinie humanistyki, czy dystrybucję informacji w dobie społeczeństwa informacyjnego. Rangę publikacji podnosi fakt, że wszystkie z prezentowanych artykułów podlegały recenzji naukowej i opracowaniu redakcyjnemu.
Modeling of the selected aspects of geosystems functioning Landscape functioning evaluation is us... more Modeling of the selected aspects of geosystems functioning Landscape functioning evaluation is usually accomplished only with establishment of harmful effect of different anthropogenic factors. This common conviction has great influence on methods used in landscape assessment as well as on nature of founded conclusions. Statistical relationships among controlled data or information received from different sort of indicators are prevailing. More sophisticated methods, among them models, usually are used to establish connection between force of anthropogenic factors (drivers) and reaction of landscape systems. Meanwhile, understanding how geosystems operate and what management tools are really needed for optimal landscape functioning call for more accurate and quantitatively methods. More over these methods should take into account all elements and processes interrelated with landscape, irrespectively from its source and nature. In literature we can find landscape system model switch ...
The critical load theory has been developed in order to meet the need to forecast impact of acid ... more The critical load theory has been developed in order to meet the need to forecast impact of acid deposits upon environment. For practical reasons, application of the method is limited to natural ecosystems. Moreover, threshold risk values determined with the use of SBM model are considered fair and binding both from the viewpoint of building scientific hypotheses and applying in practice. At the same time, it is commonly known that ecosystems’ capability of neutralising acid deposits depends on the character of their components and the way they operate, as their multilateral relationships determine processes of deposition and distribution of acidifying and acid neutralizing substances. The objective of this study was to check relations between the structure of classically defined geocomplexes and critical sulphur loads determined by a Simple Mass Balance model. Collected evidence provides the basis to indicate a statistically significant relation between structure of geocomplexes, c...
The aim of this study was to demonstrate the relationship between structural features and dynamic... more The aim of this study was to demonstrate the relationship between structural features and dynamics of the natural systems functioning, both from the point of view of the nature of the processes and the strength of functional/process connections in the landscape. From the measured substances which were previously taken into account as a possible indicators of connection strength the most important resulted to be cations (Ca, Mg, K). The study was performed in the vicinity of the Plock Urban-Industrial Complex and covered the area of 3600 sq. km. There were examined such aspects as: 1) the appropriate spatial delimitation of area, 2) the factor (drivers) of processes and its identification, 3) the identification of helpful model for purpose of description of matter flow. The first and the most important step of the study was focused on the landscape structure recognition; the level and detail of landscape diversity description contained the data concerning the hypsometry and forms of terrain, geological and hydrogeological conditions, the diversity of soils and land use (types and species). For that purpose there were used commonly available maps and data. That allowed the delimitation of the types and variants of landscapes (total 1273 units). The classification of satellite images (Landsat TM, ETM) from period of years 1987-2006 were carried out too (overall five periods). That allowed to complement the previous classification about information regarding to the types of soils and land use mosaic – crucial for movement of water and chemical substances. The hierarchical model of the landscape system, which could be analyzed from the point of the functional relationships both vertical and horizontal, was obtained in such a way.
Localization of sampling points o soils f It is known a number of methods to describe the direct ... more Localization of sampling points o soils f It is known a number of methods to describe the direct or indirect effects of the terrestrial ecosystems acidification processes. This study presents the approach based on widely available data of soil top layer pH and physical, and chemical properties, helping to estimate of risk level, the dynamics of processes and driving factors of acidification. It has been decided that the soil cover is an appropriate medium for analysis. Reaction buffering properties of the soils to acidification are manifested through pH change after alkaline or acid substances contact with the soil. In natural landscapes soil pH is closely related to the climate (amount of annual rainfall) and permeability of parent material during soil development. The chemical and physical properties of agricultural soils can be strongly altered also in the respect of the buffering capacity and on the sensitivity to acidification. That parameter is closely related to the type of soil but also the supply, uptake, weathering and washout (percolation) of the base and acidic compounds. So the processes regulating the balance of base and acidifying compound in soil can be treated as driving factors that regulate short and long-term changes of the soils pH, and base cations content can serve the function of indicator of pH oscillations. Studies were conducted in the central Poland-Plock Urban-Industrial Complex and covered the area of 3600 sq. km. The alert observations (seven series) from period 1986 – 2010 were utilized in the analysis. Soil samples from the control points have been collected in fall after harvesting period, taking in to account soil type and characteristic for the area land use. Together with soil characteristics another parameters like diversity of landscape, geological and lithological properties, climatic conditions and the amount of supply of acidifying substances and base cations have been calculated. These data was used to find the relationship between environmental conditions and land use parameters versus balance of anions and base cations in soils. Discriminatory analysis led to the conclusion that observed values of the soil pH shows high correlation with the soils properties and the supply and seepage of base cations and anions for analyzed period (mainly sulfur compounds-the dominant form of acidifying compounds on the study area). Obtained sets of attributes allowed to develop models describing the dynamics of the pH of top soils layer. One of the models, presented below, combine the pH dynamics with the diverse supply of the substances from the atmosphere and agrochemical treatments and dynamics of base cations leaching in the form of equation: where: pH 0 , pH t – reaction of top layer of soil (20 cm) (-), Bc 0, Bc t-base cations (Ca ++ , Mg ++ , K +) supply from the atmosphere and agrochemical treatments (eq*ha-1 *a-1), Bc le_0, Bc le_t-base cations leaching (eq*ha-1 *a-1), SD 0 , SD t – supply of sulfur compounds (eq*ha-1 *a-1), 0, t-indexes denote starting year of experiment and subsequent year t (-), n-number of years from 1986. The model predicts the variance of the soil top layer pH at subsequent year t in 92,6%. Localization of sampling points of soils Deposition of base cations (BC dep) in area of Płock Urban-Industrial Complex Rok Składnik mokrej depozycji sum BC wet min BC tot max BC tot Ca 2+ Mg 2+ K + Na + mg/m 2 me/m 2 mg/m 2 me/m 2 mg/m 2 me/m 2 mg/m 2 me/m 2 eq/ha/rok eq/ha/rok eq/ha/rok
Uploads
Books by Jerzy Lechnio
Technologia GIS (Geographic Information Systems) jest powszechnie wykorzystywana i znajduje
współcześnie coraz szersze zastosowanie w nauce, gospodarce i codziennym życiu. Zakres pól jej
stosowania jest praktycznie tylko kwestią wyobraźni i potrzeb oraz umiejętności użytkowników. Sprawia
to, że znajomość technik i metod przetwarzania danych przestrzennych traktowane są jako podstawowa
umiejętność decydująca o możliwości prezentacji informacji w oczekiwanej lub wymaganej formie, a
stąd jej dostępności i zastosowaniu.
Wyzwaniom współczesności musi sprostać oferowany system kształcenia. Szczególnie w przypadku
uczelni wyższych konieczne jest, aby obok wiedzy merytorycznej z określonej dziedziny, możliwa
była jednoczesna nauka technik i metod oraz narzędzi badawczych traktowanych jako warsztat czy
instrument poznania. Co więcej, powinna być ona prowadzona z wykorzystaniem nowoczesnych i
wiodących rozwiązań, które spełniają standardy decydujące o nowatorskich zastosowaniach.
W roku 2014 upłynął trzeci rok korzystania z licencji SITE oprogramowania ArcGIS w naszej Uczelni.
Jej wdrożenie oznaczało oddanie do powszechnego użytku pracownikom i studentom UW pierwszego
profesjonalnego pakietu oprogramowania GIS oferującego zarówno wiodące w swojej dziedzinie
narzędzia analityczne i badawcze, pakiet i narzędzia deweloperskie pozwalające na tworzenie
własnych rozwiązań, czy wreszcie moduły umożliwiające zarządzanie uczelnią i rozpowszechnianie
oraz prezentację materiałów w sieci Internet.
Wdrożenie ArcGIS było możliwe dzięki inicjatywie sześciu jednostek Uczelni, tj.: Wydziału Biologii,
Wydziału Geologii, Wydziału Psychologii, Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki, Instytutu
Archeologii Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych, koordynującego
przedsięwzięcie. Podstawowe znaczenie miało także konsekwentne wsparcie Władz UW.
Obecnie w obrębie poszczególnych jednostek UW wykorzystanie oprogramowania pakietu ArcGIS
charakteryzuje różny poziom. Statystycznie rzecz ujmując świadczy o nim przede wszystkim liczba
użytkowników końcowych oprogramowania oraz powszechność i charakter zastosowań w dydaktyce
i pracach badawczych. W dużym stopniu jest ono powiązane ze specyfiką dziedziny wiedzy, w tym
potrzebą przetwarzania, modelowania i wizualizacji danych posiadających odniesienie przestrzenne.
Jednocześnie wykorzystanie GIS limitują możliwości dostosowania realizowanych programów do
zmieniających się wymagań w otoczeniu, zarówno tych formalnych, jak i o charakterze rynkowym,
czy wreszcie ograniczona dostępność kursów o charakterze interdyscyplinarnym i ogólnouczelnianym.
Możliwe jest zatem stwierdzenie, że deklarowany poziom zainteresowania studentów UW kursami
ogólnouczelnianymi z zakresu zastosowań GIS (prowadzonymi choćby przez WGiSR UW) wskazuje,
że istnieją w tej dziedzinie duże potrzeby.
Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie
Warszawskim zorganizowano wychodząc z założenia, że zaspokojenie oczekiwań formułowanych
przez społeczność studencką limitują zarówno czynniki organizacyjne w obrębie Uczelni, w tym
chociażby poziom świadomości odnośnie istnienia i zasad korzystania z ogólnouczelnianych licencji
oprogramowania, czy wreszcie niezrozumienie i nieznajomość interdyscyplinarnych zastosowań
technologii GIS. Forum służyło zatem swobodnej wymianie doświadczeń oraz prezentacji poglądów
i oczekiwań formułowanych przez studentów i pracowników co do potrzeb w zakresie nauki technik
i metod geoinformatycznych, dostępności kursów z zakresu GIS dedykowanych określonym
kierunkom studiów i specjalnościom, poziomu realizowanych kursów, potrzeb w zakresie wdrażania
Systemów Informacji Geograficznej w dydaktyce akademickiej, interdyscyplinarnych zastosowań GIS,
innowacyjnych i interdyscyplinarnych programów kształcenia, współpracy jednostek UW w dziedzinie dydaktyki, czy wreszcie kwestii licencjonowania i dostępności oprogramowania stosowanego w
dydaktyce i badaniach, dystrybuowanego w systemie ogólnouczelnianym.
Uwzględniając powyżej określone potrzeby program Forum objął trzy zasadnicze elementy: omówienie
zakresu wykorzystania pakietu oprogramowania ArcGIS przez poszczególne jednostki Uczelni,
prezentację przykładów opracowań realizowanych przez studentów i doktorantów wywodzących się
z Wydziału Geologii, Instytutu Archeologicznego Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i
Studiów Regionalnych UW, a także dyskusję plenarną poświęconą omówieniu potrzeb i możliwości
wdrażania GIS w dydaktyce.
Niniejsza publikacja zawiera dwie zasadnicze części: krótkie omówienie Forum i syntetyczne
zestawienie wniosków z dyskusji oraz prezentuje wybrane referaty wygłoszone w trakcie obrad.
W pierwszym przypadku, pamiętając o motywach przyświecających Forum, chodzi głównie o
kontynuację szerokiej dyskusji odnośnie potrzeb i problemów związanych z implementacją technologii
GIS w dydaktyce akademickiej. Inspirującą przesłanką w tym względzie wydają się być wnioski
sformułowane przez studentów reprezentujących różne wydziały i poziomy kształcenia, które wskazują
na dojrzałe i wieloaspektowe potraktowanie programów studiów i ich realizacji.
Część druga niniejszej publikacji zawiera artykuły opracowane przez studentów i doktorantów
uczestniczących w Forum i obejmuje tylko te z wygłoszonych referatów, które zostały samodzielnie
opracowane i złożone w formie spełniającej formalne zasady przygotowania tekstów naukowych, a
jednocześnie uzyskały pozytywną recenzję naukową. W tym przypadku organizatorom Forum zależało
na tym ażeby przyszli absolwenci i pracownicy naukowi (doktoranci) mieli możliwość prezentacji wyników
własnych opracowań oraz ich szerokiej polemice, służących zarówno podnoszeniu kompetencji, jak i
wzbogaceniu dorobku.
Niestety, mimo wysiłków autorów, recenzentów naukowych i redaktora niniejszej publikacji niemożliwe
było osiągnięcie zupełnej jednolitości prezentowanych tekstów.
Organizatorzy Forum oraz redaktor niniejszej publikacji żywią nadzieję, że zarówno inicjatywa
cyklicznych spotkań i dyskusji problemów zastosowań nowoczesnych technologii GIS w dydaktyce, a
także prezentacja wyników opracowań studentów i doktorantów w formie publikacji naukowych będą
kontynuowane i pozwolą na upowszechnienie zastosowań geoinformatyki w programach studiów
realizowanych przez poszczególne jednostki UW oraz przysłużą się wypromowaniu absolwentów.
projektów realizowanych na Uczelni. Pierwszy tom serii, pod redakcją Jerzego Lechnio, powstał w 2015 i nosił tytuł „GIS w UW. Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Materiały pokonferencyjne„. Stanowił bardzo ciekawą relację z postępów prac studentów i doktorantów, którzy wzięli udział w pierwszej ogólnouniwersyteckiej konferencji Forum Użytkowników Licencji SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Konferencja ta, w założeniu jako impreza cykliczna, ostała zainicjowana przez Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW i odbyła się po raz pierwszy 6 lutego 2014 roku. Konwencję „Forum” zaproponował wówczas mgr Jerzy Lechnio i dr Maciej Lenartowicz
Niniejsze wydanie zawiera owoce prac dwóch kolejnych edycji konferencji: drugiej zorganizowanej na Wydziale Geologii UW (w dniu 18 lutego 2015 roku), oraz trzeciej, która odbyła się w Instytucie Archeologii UW (10-12 grudnia 2015 roku). Sprawozdania z wspomnianych konferencji zostały włączone do niniejszego woluminu. Niniejsza publikacja zawiera przede wszystkim artykuły prezentujące wybrane i najciekawsze wystąpienia z dwóch kolejnych konferencji, a stąd zachowuje porządek chronologiczny, czyli podział na tom II i III.
Wspomniane tomy obejmują ogółem dwanaście artykułów. Ich tematyka koncentruje się na takich zagadnieniach, jak: GIS w badaniach środowiskowych, zróżnicowanie tematyczne i rola danych przestrzennych w nauce i praktyce oraz komunikacji społecznej, analiza zdjęć satelitarnych i jej zastosowania, GIS w archeologii i humanistyce. Szerokie spektrum poruszanych tematów i różnorodność zastosowań technik GIS świadczą o dużych kompetencjach i potencjale absolwentów
UW na rynku pracy.
Artykuły poświęcone zastosowaniu metod i technik GIS w ocenie stanu środowiska poruszają problemy istotne z perspektywy Polski, jak i skali globu. Ich zanieczyszczenia wód podziemnych, ewapotranspiracji (parowanie z powierzchni gruntu), analiz przepuszczalność gruntu w miastach, problematyki globalnego ocieplenia, podatność lasów na uszkodzenia silnym wiatrem, czy też procesów urbanizacji.
Przykłady wykorzystania analiz zdjęć satelitarnych obejmują zarówno analizy bazujące na zastosowaniach wysokiej rozdzielczości zobrazowań panchromatycznych CORONA, jak i multispektralnych z misji Landsat i Worldview-2.
Ważnym zagadnieniem poruszanym przez autorów jest kwestia dostępności danych z zasobów publicznych, w tym Centralnej Bazy Danych Geologicznych, bazy otworów geologicznych PITAKA, Corine Land Cover i Urban Atlas. W wspomnianym nurcie mieści się prezentacja projektu udostępniania danych geograficznych w postaci Regionalizacji geomorfologicznej Karpat.
W publikacji znajdziemy, również przykłady zastosowań technologii GIS w dokumentacji archeologicznej, które rozwijane są z powodzeniem w Uniwersytecie Warszawskim.
Prezentowane opracowania obejmują przede wszystkim wyniki prac magisterskich i licencjackich studentów i absolwentów oraz badań bardziej doświadczonych badaczy z UW. Dowodzą dobitnie, że na naszych oczach dokonuje się rewolucja za sprawą szerokiego i multidyscyplinarnego wykorzystania metod i technik GIS oraz danych przestrzennych, która wpływa na pomnażanie wiedzy o otaczającym świecie, a także rozwój nowych pól badawczych w dziedzinie humanistyki, czy dystrybucję informacji w dobie społeczeństwa informacyjnego.
Rangę publikacji podnosi fakt, że wszystkie z prezentowanych artykułów podlegały recenzji naukowej i opracowaniu redakcyjnemu.
Papers by Jerzy Lechnio
Conference Presentations by Jerzy Lechnio
Technologia GIS (Geographic Information Systems) jest powszechnie wykorzystywana i znajduje
współcześnie coraz szersze zastosowanie w nauce, gospodarce i codziennym życiu. Zakres pól jej
stosowania jest praktycznie tylko kwestią wyobraźni i potrzeb oraz umiejętności użytkowników. Sprawia
to, że znajomość technik i metod przetwarzania danych przestrzennych traktowane są jako podstawowa
umiejętność decydująca o możliwości prezentacji informacji w oczekiwanej lub wymaganej formie, a
stąd jej dostępności i zastosowaniu.
Wyzwaniom współczesności musi sprostać oferowany system kształcenia. Szczególnie w przypadku
uczelni wyższych konieczne jest, aby obok wiedzy merytorycznej z określonej dziedziny, możliwa
była jednoczesna nauka technik i metod oraz narzędzi badawczych traktowanych jako warsztat czy
instrument poznania. Co więcej, powinna być ona prowadzona z wykorzystaniem nowoczesnych i
wiodących rozwiązań, które spełniają standardy decydujące o nowatorskich zastosowaniach.
W roku 2014 upłynął trzeci rok korzystania z licencji SITE oprogramowania ArcGIS w naszej Uczelni.
Jej wdrożenie oznaczało oddanie do powszechnego użytku pracownikom i studentom UW pierwszego
profesjonalnego pakietu oprogramowania GIS oferującego zarówno wiodące w swojej dziedzinie
narzędzia analityczne i badawcze, pakiet i narzędzia deweloperskie pozwalające na tworzenie
własnych rozwiązań, czy wreszcie moduły umożliwiające zarządzanie uczelnią i rozpowszechnianie
oraz prezentację materiałów w sieci Internet.
Wdrożenie ArcGIS było możliwe dzięki inicjatywie sześciu jednostek Uczelni, tj.: Wydziału Biologii,
Wydziału Geologii, Wydziału Psychologii, Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki, Instytutu
Archeologii Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych, koordynującego
przedsięwzięcie. Podstawowe znaczenie miało także konsekwentne wsparcie Władz UW.
Obecnie w obrębie poszczególnych jednostek UW wykorzystanie oprogramowania pakietu ArcGIS
charakteryzuje różny poziom. Statystycznie rzecz ujmując świadczy o nim przede wszystkim liczba
użytkowników końcowych oprogramowania oraz powszechność i charakter zastosowań w dydaktyce
i pracach badawczych. W dużym stopniu jest ono powiązane ze specyfiką dziedziny wiedzy, w tym
potrzebą przetwarzania, modelowania i wizualizacji danych posiadających odniesienie przestrzenne.
Jednocześnie wykorzystanie GIS limitują możliwości dostosowania realizowanych programów do
zmieniających się wymagań w otoczeniu, zarówno tych formalnych, jak i o charakterze rynkowym,
czy wreszcie ograniczona dostępność kursów o charakterze interdyscyplinarnym i ogólnouczelnianym.
Możliwe jest zatem stwierdzenie, że deklarowany poziom zainteresowania studentów UW kursami
ogólnouczelnianymi z zakresu zastosowań GIS (prowadzonymi choćby przez WGiSR UW) wskazuje,
że istnieją w tej dziedzinie duże potrzeby.
Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie
Warszawskim zorganizowano wychodząc z założenia, że zaspokojenie oczekiwań formułowanych
przez społeczność studencką limitują zarówno czynniki organizacyjne w obrębie Uczelni, w tym
chociażby poziom świadomości odnośnie istnienia i zasad korzystania z ogólnouczelnianych licencji
oprogramowania, czy wreszcie niezrozumienie i nieznajomość interdyscyplinarnych zastosowań
technologii GIS. Forum służyło zatem swobodnej wymianie doświadczeń oraz prezentacji poglądów
i oczekiwań formułowanych przez studentów i pracowników co do potrzeb w zakresie nauki technik
i metod geoinformatycznych, dostępności kursów z zakresu GIS dedykowanych określonym
kierunkom studiów i specjalnościom, poziomu realizowanych kursów, potrzeb w zakresie wdrażania
Systemów Informacji Geograficznej w dydaktyce akademickiej, interdyscyplinarnych zastosowań GIS,
innowacyjnych i interdyscyplinarnych programów kształcenia, współpracy jednostek UW w dziedzinie dydaktyki, czy wreszcie kwestii licencjonowania i dostępności oprogramowania stosowanego w
dydaktyce i badaniach, dystrybuowanego w systemie ogólnouczelnianym.
Uwzględniając powyżej określone potrzeby program Forum objął trzy zasadnicze elementy: omówienie
zakresu wykorzystania pakietu oprogramowania ArcGIS przez poszczególne jednostki Uczelni,
prezentację przykładów opracowań realizowanych przez studentów i doktorantów wywodzących się
z Wydziału Geologii, Instytutu Archeologicznego Wydziału Historycznego oraz Wydziału Geografii i
Studiów Regionalnych UW, a także dyskusję plenarną poświęconą omówieniu potrzeb i możliwości
wdrażania GIS w dydaktyce.
Niniejsza publikacja zawiera dwie zasadnicze części: krótkie omówienie Forum i syntetyczne
zestawienie wniosków z dyskusji oraz prezentuje wybrane referaty wygłoszone w trakcie obrad.
W pierwszym przypadku, pamiętając o motywach przyświecających Forum, chodzi głównie o
kontynuację szerokiej dyskusji odnośnie potrzeb i problemów związanych z implementacją technologii
GIS w dydaktyce akademickiej. Inspirującą przesłanką w tym względzie wydają się być wnioski
sformułowane przez studentów reprezentujących różne wydziały i poziomy kształcenia, które wskazują
na dojrzałe i wieloaspektowe potraktowanie programów studiów i ich realizacji.
Część druga niniejszej publikacji zawiera artykuły opracowane przez studentów i doktorantów
uczestniczących w Forum i obejmuje tylko te z wygłoszonych referatów, które zostały samodzielnie
opracowane i złożone w formie spełniającej formalne zasady przygotowania tekstów naukowych, a
jednocześnie uzyskały pozytywną recenzję naukową. W tym przypadku organizatorom Forum zależało
na tym ażeby przyszli absolwenci i pracownicy naukowi (doktoranci) mieli możliwość prezentacji wyników
własnych opracowań oraz ich szerokiej polemice, służących zarówno podnoszeniu kompetencji, jak i
wzbogaceniu dorobku.
Niestety, mimo wysiłków autorów, recenzentów naukowych i redaktora niniejszej publikacji niemożliwe
było osiągnięcie zupełnej jednolitości prezentowanych tekstów.
Organizatorzy Forum oraz redaktor niniejszej publikacji żywią nadzieję, że zarówno inicjatywa
cyklicznych spotkań i dyskusji problemów zastosowań nowoczesnych technologii GIS w dydaktyce, a
także prezentacja wyników opracowań studentów i doktorantów w formie publikacji naukowych będą
kontynuowane i pozwolą na upowszechnienie zastosowań geoinformatyki w programach studiów
realizowanych przez poszczególne jednostki UW oraz przysłużą się wypromowaniu absolwentów.
projektów realizowanych na Uczelni. Pierwszy tom serii, pod redakcją Jerzego Lechnio, powstał w 2015 i nosił tytuł „GIS w UW. Pierwsze forum użytkowników licencji edukacyjnej SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Materiały pokonferencyjne„. Stanowił bardzo ciekawą relację z postępów prac studentów i doktorantów, którzy wzięli udział w pierwszej ogólnouniwersyteckiej konferencji Forum Użytkowników Licencji SITE oprogramowania ArcGIS na Uniwersytecie Warszawskim. Konferencja ta, w założeniu jako impreza cykliczna, ostała zainicjowana przez Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW i odbyła się po raz pierwszy 6 lutego 2014 roku. Konwencję „Forum” zaproponował wówczas mgr Jerzy Lechnio i dr Maciej Lenartowicz
Niniejsze wydanie zawiera owoce prac dwóch kolejnych edycji konferencji: drugiej zorganizowanej na Wydziale Geologii UW (w dniu 18 lutego 2015 roku), oraz trzeciej, która odbyła się w Instytucie Archeologii UW (10-12 grudnia 2015 roku). Sprawozdania z wspomnianych konferencji zostały włączone do niniejszego woluminu. Niniejsza publikacja zawiera przede wszystkim artykuły prezentujące wybrane i najciekawsze wystąpienia z dwóch kolejnych konferencji, a stąd zachowuje porządek chronologiczny, czyli podział na tom II i III.
Wspomniane tomy obejmują ogółem dwanaście artykułów. Ich tematyka koncentruje się na takich zagadnieniach, jak: GIS w badaniach środowiskowych, zróżnicowanie tematyczne i rola danych przestrzennych w nauce i praktyce oraz komunikacji społecznej, analiza zdjęć satelitarnych i jej zastosowania, GIS w archeologii i humanistyce. Szerokie spektrum poruszanych tematów i różnorodność zastosowań technik GIS świadczą o dużych kompetencjach i potencjale absolwentów
UW na rynku pracy.
Artykuły poświęcone zastosowaniu metod i technik GIS w ocenie stanu środowiska poruszają problemy istotne z perspektywy Polski, jak i skali globu. Ich zanieczyszczenia wód podziemnych, ewapotranspiracji (parowanie z powierzchni gruntu), analiz przepuszczalność gruntu w miastach, problematyki globalnego ocieplenia, podatność lasów na uszkodzenia silnym wiatrem, czy też procesów urbanizacji.
Przykłady wykorzystania analiz zdjęć satelitarnych obejmują zarówno analizy bazujące na zastosowaniach wysokiej rozdzielczości zobrazowań panchromatycznych CORONA, jak i multispektralnych z misji Landsat i Worldview-2.
Ważnym zagadnieniem poruszanym przez autorów jest kwestia dostępności danych z zasobów publicznych, w tym Centralnej Bazy Danych Geologicznych, bazy otworów geologicznych PITAKA, Corine Land Cover i Urban Atlas. W wspomnianym nurcie mieści się prezentacja projektu udostępniania danych geograficznych w postaci Regionalizacji geomorfologicznej Karpat.
W publikacji znajdziemy, również przykłady zastosowań technologii GIS w dokumentacji archeologicznej, które rozwijane są z powodzeniem w Uniwersytecie Warszawskim.
Prezentowane opracowania obejmują przede wszystkim wyniki prac magisterskich i licencjackich studentów i absolwentów oraz badań bardziej doświadczonych badaczy z UW. Dowodzą dobitnie, że na naszych oczach dokonuje się rewolucja za sprawą szerokiego i multidyscyplinarnego wykorzystania metod i technik GIS oraz danych przestrzennych, która wpływa na pomnażanie wiedzy o otaczającym świecie, a także rozwój nowych pól badawczych w dziedzinie humanistyki, czy dystrybucję informacji w dobie społeczeństwa informacyjnego.
Rangę publikacji podnosi fakt, że wszystkie z prezentowanych artykułów podlegały recenzji naukowej i opracowaniu redakcyjnemu.