Studied at University of Łódź and at MISH UW, MA at University of Warsaw (2003), PhD at IBL PAN (2011). Employed at the Institute of History as Assistant Professor (since 2013).
Wśród łódzkich Żydów. Wspomnienia o mieście młodości, 2023
Prozaik i poeta tworzący w języku jidysz. Urodził się w 1900 r. w Gowarczowie koło Końskich; gdy ... more Prozaik i poeta tworzący w języku jidysz. Urodził się w 1900 r. w Gowarczowie koło Końskich; gdy miał dwa lata, jego rodzina zamieszkała w podłódzkich Bałutach. Ukończył jedynie cheder, sam zdobywając wiedzę o literaturze i ucząc się języków. Na utrzymanie zarabiał, malując i kaligrafując plakaty. Podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w szeregach Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W 1939 r., kilka tygodni po rozpoczęciu działań wojennych w Łodzi, zdecydował się na ucieczkę z okupowanego miasta do Wilna. Zginął w Ponarach w 1941 r. w jednej ze zbiorowych egzekucji Żydów. Był jednym z najbardziej oryginalnych pisarzy w literaturze jidysz. Zadebiutował na łamach łódzkiej prasy żydowskiej w wieku 15 lat. Spuścizna literacka Izraela Rabona obejmuje trzy tomy poezji: Hinter plojt fun der welt [Za płotem świata, 1928], Groer friling [Szara wiosna, 1933] oraz Lider [Wiersze, 1937], dwie wydane osobno powieści-Di gas [Ulica, 1928] i Balut: a roman fun a forsztot [Bałuty. Powieść o przedmieściu, 1934] oraz liczne utwory ogłaszane na łamach łódzkiej i warszawskiej prasy wydawanej w jidysz.
Prezentowane poniżej źródła są ściśle powiązane z artykułem Sieci przetrwania – przemytnicy z Pod... more Prezentowane poniżej źródła są ściśle powiązane z artykułem Sieci przetrwania – przemytnicy z Podhala i Spisza w czasie Zagłady zamieszczonym w tym numerze pisma i z losami jego głównego bohatera Benziona Kalba w latach 1943–1945. Kalb w czasie wojny działał w sieciach przemytniczych na polsko-słowackim pograniczu. W latach 1943–1944 wykorzystał swe kontakty i szlaki do przerzutu setek ludzi przez granice między okupowaną Polską a Słowacją oraz Słowacją a Węgrami.
Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięz... more Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięzienia w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem, złożona w 1947 r. w języku jidysz, stanowi ważne źródło do poznania zarówno sposobu funkcjonowania ośrodka, jak i osobistych przeżyć jednego z nielicznych więźniów, którzy udało się ocalić życie. Poznajemy z niej też także wcześniejsze okupacyjne losy autora, w obozach pracy i getcie łódzkim. Żurawski, podpisujący się zazwyczaj imionami Mordechaj Maks, był rzeźnikiem. Do zawodu powrócił w Izraelu, dokąd wyemigrował na początku lat pięćdziesiątych. Po wojnie kilkakrotnie zeznawał w sprawie zbrodniczej działalności Niemców w Chełmnie
Wśród łódzkich Żydów. Wspomnienia o mieście młodości, 2023
Prozaik i poeta tworzący w języku jidysz. Urodził się w 1900 r. w Gowarczowie koło Końskich; gdy ... more Prozaik i poeta tworzący w języku jidysz. Urodził się w 1900 r. w Gowarczowie koło Końskich; gdy miał dwa lata, jego rodzina zamieszkała w podłódzkich Bałutach. Ukończył jedynie cheder, sam zdobywając wiedzę o literaturze i ucząc się języków. Na utrzymanie zarabiał, malując i kaligrafując plakaty. Podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w szeregach Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W 1939 r., kilka tygodni po rozpoczęciu działań wojennych w Łodzi, zdecydował się na ucieczkę z okupowanego miasta do Wilna. Zginął w Ponarach w 1941 r. w jednej ze zbiorowych egzekucji Żydów. Był jednym z najbardziej oryginalnych pisarzy w literaturze jidysz. Zadebiutował na łamach łódzkiej prasy żydowskiej w wieku 15 lat. Spuścizna literacka Izraela Rabona obejmuje trzy tomy poezji: Hinter plojt fun der welt [Za płotem świata, 1928], Groer friling [Szara wiosna, 1933] oraz Lider [Wiersze, 1937], dwie wydane osobno powieści-Di gas [Ulica, 1928] i Balut: a roman fun a forsztot [Bałuty. Powieść o przedmieściu, 1934] oraz liczne utwory ogłaszane na łamach łódzkiej i warszawskiej prasy wydawanej w jidysz.
Prezentowane poniżej źródła są ściśle powiązane z artykułem Sieci przetrwania – przemytnicy z Pod... more Prezentowane poniżej źródła są ściśle powiązane z artykułem Sieci przetrwania – przemytnicy z Podhala i Spisza w czasie Zagłady zamieszczonym w tym numerze pisma i z losami jego głównego bohatera Benziona Kalba w latach 1943–1945. Kalb w czasie wojny działał w sieciach przemytniczych na polsko-słowackim pograniczu. W latach 1943–1944 wykorzystał swe kontakty i szlaki do przerzutu setek ludzi przez granice między okupowaną Polską a Słowacją oraz Słowacją a Węgrami.
Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięz... more Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięzienia w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem, złożona w 1947 r. w języku jidysz, stanowi ważne źródło do poznania zarówno sposobu funkcjonowania ośrodka, jak i osobistych przeżyć jednego z nielicznych więźniów, którzy udało się ocalić życie. Poznajemy z niej też także wcześniejsze okupacyjne losy autora, w obozach pracy i getcie łódzkim. Żurawski, podpisujący się zazwyczaj imionami Mordechaj Maks, był rzeźnikiem. Do zawodu powrócił w Izraelu, dokąd wyemigrował na początku lat pięćdziesiątych. Po wojnie kilkakrotnie zeznawał w sprawie zbrodniczej działalności Niemców w Chełmnie
Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze P... more Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze Pamiętników Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Jest to maszynopis w języku żydowskim, liczący 161 stron, sporządzony na podstawie rękopisu powstałego w getcie łódzkim. Zapisy dzienne obejmują okres od 20 lutego 1941 do 27 listopada 1941 roku. To niewątpliwie tylko część większej całości. Zarówno tuż powojenni badacze żydowskiego piśmiennictwa z getta łódzkiego – Ber Mark i Iszaja Trunk – jak i współcześni edytorzy tłumaczonych na angielski fragmentów Dziennika Szmula Rozensztajna – Alan Adelson i Robert Lapides, wspominają, że oryginał Dziennika znajduje się Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, a maszynopis w Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Tymczasem w wydanym w 1994 roku inwentarzu zbioru Pamiętników Żydów przechowywanych w ŻIH odnotowano jedynie maszynowy odpis. Gdzie znajduje się dziś oryginał – nie wiadomo. Nie wiadomo też, jaką częścią zapisu dysponu...
This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in... more This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in the Łódź Ghetto. The author focuses primarily on a few selected themes and analyses them in terms of style and language, which leads her to classify the discourse of the Geto-Cajtung as one of propaganda. The quotations from the press and relevant commentaries demonstrate the role of the newspaper's propaganda discourse in the shaping of a favourable image of the “Elder” of Łódź Ghetto Jews – Mordechaj Rumkowski.
The text called Szmul Rozensztajn’s Diary, catalogue number 302/115, can be found in the Memoirs ... more The text called Szmul Rozensztajn’s Diary, catalogue number 302/115, can be found in the Memoirs collection of the Archives of the Jewish Historical Institute. This is a typewritten text in Yiddish, 161 pages long, compiled on the basis of a manuscript written in the Łódź Ghetto. Daily entries cover the period from 20 February 1941 to 21 November 1941. This is no doubt part of a larger whole. Both the immediate post-war scholars of Jewish literature from the Łódź Ghetto – Ber Mark and Iszaja Trunk – and the contemporary editors of fragments of Szmul Rozensztajn’s Diary translated into English – Alan Adelson and Robert Lapides – say that the original of the Diary is kept at the Jewish Historical Institute in Warsaw, while the typewritten text is in Yad Vashem Archives in Jerusalem. But the inventory of the Jewish Memoirs collection of the Jewish Historical Institute published in 1994 mentions only a typewritten copy. The whereabouts of the original are unknown. We do not know which p...
W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnale... more W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnaleziono, ukryty i zamknięty w małej butelce, następujący testament, spisany przez Żyda imieniem Josel Rakower w ostatnich godzinach warszawskiego getta ...
This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in... more This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in the Łódź Ghetto. The author focuses primarily on a few selected themes and analyses them in terms of style and language, which leads her to classify the discourse of the Geto-Cajtung as one of propaganda. The quotations from the press and relevant commentaries demonstrate the role of the newspaper's propaganda discourse in the shaping of a favourable image of the “Elder” of Łódź Ghetto Jews – Mordechaj Rumkowski.
Michał Borwicz's text published in 1955 in “Almanach”, a Yiddish periodical, is the first ser... more Michał Borwicz's text published in 1955 in “Almanach”, a Yiddish periodical, is the first serious historical and literary analysis, which proves that Josl Rakower Addresses God supposedly an authentic voice from the burning Warsaw ghetto, is apocryphal. It is also the first important, voice in a discussion regarding the need to clearly separate the hic et nunc Holocaust testimonies from literary texts on the Holocaust (written ex post).
Uploads
Books by Monika Polit
Papers by Monika Polit