Tahrirlanmoqda — Bratwurst (boʻlimi)

== Frankon navlari ==
=== Fränkische bratwurst ===
Frankoniya kolbasasi nisbatan uzun ({{convert|10|–|20|cm|abbr=on|sigfig=1|disp=sqbr}}), qalin, qoʻpol kolbasa boʻlib, butun Frankoniya mintaqasiga xos boʻlib, ozgina oʻzgarishlarga ega. Bu bratwurstni kelib chiqishi 1313-yilga toʻgʻri keladi. Umumiy tarkibiy qism sifatida [[marjoram]] taʼmi boʻyicha ''Nürnberger bratwurst''ga yaqin, ammo kattaligi va qoʻpolligi undan tubdan farq qiladi. ''Fränkische bratwurst'' anʼanaviy ravishda tuzlangan karam yoki kartoshka salatasi bilan birga tanavvul qilinadi.
=== Koburger bratwurst ===
Frankoniyaning [[Coburg]] shahridan kelib chiqqan bratwurst birinchi marta 1498-yilda u yerda rasmiylashtirilgan<ref>{{Cite web |url=http://www.bratwurstmuseum.de/geschichte.html |title=''1. Deutsches Bratwurstmuseum'' — History of the Bratwurst |access-date=2015-04-17 |archive-date=2020-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811095342/https://www.bratwurstmuseum.de/geschichte.html |url-status=dead }}</ref>. U choʻchqa goʻshti va kamida 15% mol goʻshtidan tayyorlanadi, faqat tuz, murch, [[muskat yong‘og‘i]] va limon qobigʻi bilan ziravorlanadi va xom tuxum qoʻshib, yaxshilab aralashtiriladi<ref>{{cite web |url=http://www.germanfoodguide.com/wurstdetail.cfm?wurst_number=7 |title=Coburger Bratwurst|website=German Food Guide & Directory|access-date= 7 April 2018}}</ref>. U qoʻpol tuzilishga ega va uzunligi taxminan {{convert|25|cm|sigfig=1|abbr=on}}. Koburger bratwust anʼanaviy ravishda, uni pinolar bilan birga qovurib, rulonli non (''Brötchen'') oʻrtasiga solib isteʼmol qilinadi.

=== Kulmbacher bratwurst ===
Kulmbacher bratwurst – Frankoniyadagi mayda maydalangan Rohvurst. Kumbacher bratwurst uzun va yupqa, u asosan juda mayda maydalangan buzoq goʻshtidan va juda kamdan-kam choʻchqa goʻshtidan tayyorlanadi. Ushbu kolbasa tuz, oq murch, muskat yongʻogʻi, limon qobigʻi, marjoram, zira va sarimsoq bilan boyitilgan boʻlishi mumkin. Kolbasa tayyorlashda foydalaniladigan aniq aralashma har bir qassobning qattiq himoyalangan tijorat siri hisoblanadi. Kulmbacher bratvurstlari odatda qovuriladi yoki oʻtin olovida panjara bilan pishiriladi.

=== Nürnberger Rostbratwurst ===
{{main|Nuremberg qovurilgan kolbasasi}} [[File:Bratwurst Glöckl.jpg|thumb|[[Myunxen]]da Nyurnberger Bratvurst, tuzlangan karam va xantal bilan tayyorlangan bratwust.]] Kichik, ingichka Bratwurstdan [[Nyurnberg]], Franconiyaning eng yirik shahrids birinchi marta 1567-yili hujjatlashtirilgan; uzunligi 7 dan 9 sm gacha (2,8 dan 3,5 dyuymgacha) va ogʻirligi 20 dan 25 g gacha. 2003-yildan<ref>{{cite web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003R1257:EN:NOT|title=Commission of the European Commission Regulation (EC) No 1257/2003|access-date=2009-04-18}}</ref> beri Yevropa Ittifoqi qonunchiligiga binoan himoyalangan geografik koʻrsatkichlar (PGI) hisoblanadi va shuning uchun faqat Nyurnberg shahrida ishlab chiqish mumkin, „Nyurnberger Bratvyurste himoyasi“ uyushmasi 1997-yilda tashkil etilgan<ref>[http://www.nuernberger-bratwuerste.de/EN/index.php?m=Association&um= Schutzverband Nürnberger Bratwürste e. V.]</ref>.

Choʻchqa goʻshtidan tayyorlangan va odatda yangi marjoram bilan ziravorlangan, bu ziravorlar ularga oʻziga xos taʼm beradi va kolbasalar anʼanaviy ravishda qoraqayin daraxtidan tayyorlagan [[o'tin]] olovida pishiriladi. Asosiy taom sifatida oltita kolbasa [[qalay]]dan tayyorlangan tovada achchiq tamli sabzavot xren yoki xantal qoʻshilib tayyorlanadi va tuzlangan karam yoki kartoshkali salat bilan birga isteʼmol qilinadi.

Nyurnberg kolbasalari tayyorlashning yana bir usuli – ziravorli sirka va piyoz bulonida; Bu Blaue Zipfel (koʻk togʻay) deb ataladi.


<gallery class="center" caption="" widths="200px" heights="175px">
File:Nürnberger Rostbratwürste.JPG|''Nürnberger Rostbratwurst''
File:Drei im Weggla.jpg|''Drei im Weggla''
File:Blaue Zipfel.jpg|''Blaue Zipfel mit Brezel''</gallery>

=== Würzburger Bratwurst ===
Würzburger bratwurst, shuningdek, Winzerbratwurst sifatida ham keng tanilgan, birinchi boʻlib Frankoniyadagi Würzburg shahriga kirib kelgan. Uning oʻlchami Thüringer Rostbratwurstga oʻxshaydi, ammo uning tarkibiga mintaqadagi oq sharob qoʻshilgan.

=== Boshqa navlar ===
==== Thüringer Rostbratwurst ====
[[File:Rostbrater.JPG|thumb|''Thüringer Rostbratwürsti'']]
{{main|Turingiya kolbasalari}}
''Thüringer Rostbratwurst'' – [[Turingiya]]ning achchiq kolbasasi. Ushbu kolbasa yupqa va uzunligi 15–20 sm (6–8 in). Thüringer Rostbratwurst nomi ham Yevropa Ittifoqi qonunchiligiga muvofiq [[PGI]] (Himoyalangan geografik koʻrsatkich) sifatida tan olingan. 2000-yilda [[Arnstadt]] shahridagi ''Thüringer Rostbratwurst'' haqida birinchi marta eslatib oʻtilgan 1404-sonli hisob qaydnomasining topilishi bilan 2006-yilda „Thüringerlik Bratvurstning doʻstlari“ uyushmasi tashkil etilgan. Xuddi shu yili uyushma [[Wachsenburggemeinde | Xolzhauzen]] qishlogʻida ''Erstes Deutsches Bratwurstmuseum'' (birinchi nemis Bratwurst muzeyi) ni tashkil etdi. Ikki metr balandlikdagi yogʻochdan yasalgan yodgorlik mahalliy aylanma yoʻlda toʻnka ustida joylashgan<ref>{{Cite web|url=http://www.bratwurstmuseum.de/geschichte.html|title=Geschichte der Bratwurst - Bratwurstmuseum Holzhausen / Verein "Freunde der Thüringer Bratwurst e.V."|website=www.bratwurstmuseum.de|access-date=2016-09-04|archive-date=2020-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20200811095342/https://www.bratwurstmuseum.de/geschichte.html|url-status=dead}}</ref>.

2016-yilda [[Veymar]]da har yili oʻtkaziladigan piyoz festivalida buzoq va tovuq goʻshtidan tayyorlangan ''Thüringer Rostbratwurst''ning [[Kashrut | kosher]] [[versiya]]si echki ichaklariga oʻralgan holda taqdim etildi.

<gallery class="center" caption="" widths="175px" heights="175px">
File:Rostbratwurstbrot.png|''Thüringer Rostbratwurst'' xantalli bulochkada
File:Thüringer Rostbratwurst.jpg|''Thüringer Rostbratwurst'' yaqindan surati
</gallery>

==== Nordhessische Bratwurst ====
Nordhessische Bratwurst (Shimoliy [[Hessen]]) – uzunligi 20 sm (8 in), taʼm jihatidan Thüringer Rostbratwurstga oʻxshaydi. U yirik maydalangan choʻchqa goʻshtidan tayyorlanadi va koʻp zirovorlar qoʻshiladi. Anʼanaga koʻra, u [[o'tin]] olovida pishiriladi va xantal bilan kesilgan ochiq rulon ichiga solinadi.

==== Rote Wurst ====
[[File:Rote Bratwürste auf einem Grillrost.JPG|thumb|''Rote Wurst'']]
Rote Wurst (qizil kolbasa) – [[Svabiya]] mintaqasining eng sevimli bratwursti. Ushbu kolbasa [[bokvurst]]ga oʻxshaydi va mayda maydalangan choʻchqa goʻshtidan tayyorlanadi va achchiq taʼmga ega boʻladi. Qovushish yoki pishirish paytida boʻlinib yoki yorilib ketishini oldini olish uchun, pishirish vaqtida ochiladigan kolbasalarning uchlari X shaklida kesilib qoʻyishadi.

==== Banater Bratwurst ====
[[Germaniya]]ga koʻchib kelgan [[Banat]]da yashovchi Dunay shvablari oʻzlari bilan Banater Bratwurstni<ref>{{Cite web |date=2020-09-26 |title=Banat, Bayern und die Banater Bratwurst |url=https://www.banater-schwaben.org/nachrichten/verbandsleben/detail/3169-banat-bayern-und-die-banater-bratwurst?tx_news_pi1%5Bday%5D=26&tx_news_pi1%5Bmonth%5D=09&tx_news_pi1%5Byear%5D=2020&cHash=34893ddb261e0dd2e92f4652db289e79 |access-date=2023-10-29 |website=www.banater-schwaben.org |language=de-DE}}</ref> olib kelishdi, ushbu kolbasa mintaqaviy oshxona taʼsirida paydo boʻlgan va natijada uni shirin qalampir bilan tayyorlashni boshlashgan<ref>{{Cite web |title=04-FLEISCH- UND FISCHGERICHTE - Landsmannschaft der DONAUSCHWABEN in Oberösterreich |url=https://www.donauschwaben-ooe.at/lebenswelten/rezepte/04-fleisch-und-fischgerichte |access-date=2023-10-29 |website=www.donauschwaben-ooe.at}}</ref>.

=== Shveysariya ===
[[File:Würste r.JPG|thumb|Shveysariya [[Sent-Galler bratwurst]] (chapda) [[schüblig]] (markazda) va [[servela]]lar (oʻngda) joylashgan.]]
1438-yildan bsohlab bratwurst Sharqiy Shveysariyada, ayniqsa [[St. Gallen]]da mashhur boʻla boshladi. Anʼanaviy ravishda buzoq goʻshtidan tayyorlangan „[[St. Galler Bratwurst]]“ oʻsha vaqtdan beri mashhur. Dumaloq non bilan St. Galler Bratwurst koʻchalarda sotiladi, shuningdek, [[rösti]] bilan birga restoranlarda koʻrish mumkin<ref>{{Cite news |url=https://nypost.com/2016/11/14/eat-your-way-through-switzerlands-sausage-capital/|title=Eat your way through Switzerland's sausage capital|last=Kussin |first=Zachary |date=November 14, 2016 |newspaper=New York Post |access-date=May 23, 2018}}</ref>.

=== Qoʻshma Shtatlar ===
Koʻpincha [[amerikacha ingliz tili]]da "brat " deb qisqartirilgan Bratwurst, [[AQSH | Qoʻshma Shtatlar]]da keng tarqalgan kolbasa turi, ayniqsa, nemis-amerikalik koʻplab odamlar yashaydigan Yuqori Oʻrta Gʻarbiy mintaqada. Eng katta ajdodlar guruhi nemis boʻlgan [[Viskonsin]] oʻzining bratwurstlari bilan mashhur. ''Bratlar'', shuningdek, [[Michigan]], [[Minnesota]], [[Missuri]], [[Ogayo]], [[Indiana]] va [[Ayova]] kabi boshqa Oʻrta Gʻarbiy shtatlarda, shuningdek, [[Nyu-York]], [[Chikago]] va [[Filadelfiya]] kabi aholisi koʻp boʻlgan shaharlarda ham juda mashhur<ref name="census.gov">{{Cite web |url=https://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf |title="Ancestry: 2000," U.S. Census Bureau |access-date=2007-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040920132346/http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf |archive-date=2004-09-20 |url-status=dead }}</ref>. Aslida, uni shimoliy Amerikaga nemis muhojirlari olib kelishgan. Koʻpgina oziq-ovqat va qassob doʻkonlari [[cheddar pishloq |cheddar pishlogʻi]] va [[jalapeño]] qalampiri kabi mashhur qoʻshimchalar bilan bratwurstlarni ham sotishadi. [[Viskonsin]] „pivo brat“ ning vatani boʻlib, u yerda bratwurstlar pivoda (odatda sariyogʻ va piyoz bilan pilsner uslubidagi pivo aralashmasi) koʻmir ustida pishirishdan oldin yoki keyin qoʻshiladi<ref>Ari Lavaux [https://www.memphisflyer.com/memphis/a-debate-of-grilling-bratwurst/Content?oid=3705249 „A Debate of Grilling Bratwurst“], ''Memphis Flyer'', July 17, 2014. Retrieved May 10, 2019.</ref>.

Bratwurst 1920-yillarda [[Viskonsin]] shtatining Sheboygan okrugida ommalashgan. Umuman olganda, har bir mahalliy qassob doʻkonida buyurtmalarni qabul qiladi va maʼlum bir kunda bratwurstlarni qoʻlda pishirish uchun tayyorlanadi. Kolbasalarning yogʻ miqdori sezilarli darajada koʻp boʻlgan, mahsulot buzilmasligi uchun har kuni buzilishdan qochish kerak edi; yogʻning bir qismini koʻmir ustida pishirish jarayonida yoʻqoladi<ref>R. W. Apple, Jr. „[https://www.nytimes.com/2002/06/05/dining/the-meat-that-made-sheboygan-famous.html The Meat That Made Sheboygan Famous]“, ''The New York Times'', June 5, 2002. Retrieved July 14, 2014.</ref>.

1945-yilda 35 sentdan sotiladigan bratlar qovirilgan va kolbasalarni sotishdan oldin yashil qalampir va piyoz solingan maxsus pomidor sousili idishga solingan<ref>Buz Swerkstrom. „[https://news.google.com/newspapers?nid=1368&dat=19880601&id=EN4VAAAAIBAJ&sjid=oRIEAAAAIBAJ&pg=5461,128644 County Stadium’s wurst move] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160510173426/https://news.google.com/newspapers?nid=1368&dat=19880601&id=EN4VAAAAIBAJ&sjid=oRIEAAAAIBAJ&pg=5461,128644 |date=2016-05-10 }}“. ''Milwaukee Sentinel'', June 1, 1988, part 3, pp. 1,3.</ref>. Sperlingning soʻzlariga koʻra, bratwurstlar orqali mashhurlik shunchalik katta boʻlganki, Dyuk Snayder Broooklyn Dodgersdagi ishni Nyu-York shahriga oʻtkazib oldi<ref>[http://www.madison.com/archives/read.php?ref=/tct/2006/01/03/0601030319.php madison.com<!-- Bot generated title -->]{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[Miluoki |Miluokidagi]] Amerika oilaviy maydonida xot-doglardan koʻra koʻproq bratwurst sotardi<ref>{{Cite web |url=http://www.jsonline.com/business/29400524.html |title=At Miller Park, more sausages than hot dogs are sold<!-- Bot generated title --> |access-date=2013-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004213530/http://www.jsonline.com/business/29400524.html |archive-date=2013-10-04 |url-status=dead }}</ref>.

Har yili, Xotira kunining dam olish kunlarida, [[Viskonsin]] shtatining [[Madison]] shahrida „dunyodagi eng katta bratwurst festivali“ sifatida eʼtirof etilgan Brat Fest boʻlib oʻtadi.

[[Ogayo]] shtatining [[Bucyrus (Ohio) | Bucyrus]] shahri (oʻzini „Amerikaning Bratwurst poytaxti“ deb ataydi) 1967-yildan beri har yili uch kunlik Bucyrus Bratwurst festivalini oʻtkazib keladi<ref>{{cite news|url=https://www.today.com/news/what-i-can-get-stuff-how-much-wbna9005587|title=What!? I can get this stuff for how much?|last=Fenton|first=Laura|date=August 19, 2005|work=Today at msnbc|access-date=2009-10-28}}</ref><ref>{{cite news |url=http://consumer.discoverohio.com |title=Discover Ohio |work=Ohio Department of Development, Division of Tourism |access-date=2011-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070116173048/http://consumer.discoverohio.com/ |archive-date=2007-01-16 |url-status=dead }}</ref>.