Tuyalar poygasi
_-_TIMEA.jpg)
Tuya poygasi G‘arbiy Osiyo, Shimoliy Afrika, Sharqiy Afrika, Pokiston, Mo‘g‘uliston va Avstraliyada mashhur sport turi hisoblanadi. Professional tuya poygasi ot poygasi kabi pul tikish va sayyohlarni jalb qilish uchun tashkil etiladi. Tuyalar qisqa sprintlarda 65 km/soat (18 m/s; 40 mil/soat) tezlikda yugura oladi va ular bir soat davomida 40 km/soat (11 m/s; 25 mil/soat) tezlikni saqlab turishi mumkin. Tuyalar ko‘pincha chavandozlar tomonidan nazorat qilinadi. Inson huquqlari poymol qilingani haqidagi daʼvolar Birlashgan Arab Amirliklari va Qatarda tuya poygalari paytida voyaga yetmaganlar mehnatini foydalanish taʼqiqlanishiga olib keldi. Zamonaviy tuyalar poygasida tuyalar koʻpincha masofadan boshqariladigan robot qamchi bilan boshqariladi.
Asosiy tuya poygasi — bu Elis Springsda oʻtkaziladigan Tuya kubogi boʻlib, u Avstraliyadagi ikkinchi eng katta sovrinli tuya poygasidir. U har yili oʻtkaziladi va tuya poygalari bilan birgalikda bozor rastalari va boshqa oʻyin-kulgilarni ham oʻz ichiga oladi.
Avstraliyada eng katta pul mukofotiga ega tuyalar poygasi Kvinslendda boʻlib oʻtadi va unga 500 000 Avstraliya dollari miqdorida pul mukofoti qoʻyiladi.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuya poygasi koʻp asrlik poyga musobaqasi boʻlib, oʻrta asrlardan beri anʼanaviy Yaqin Sharq sporti sifatida qoʻllangan. Milodiy VII asrda Arabiston yarim orolida jamoat yigʻinlari va festivallarida oʻtkazilgan[1][2].
Chavandoz bolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bolalar yengil vazni tufayli chavandoz sifatida poygalarda ishtirok etishadi. Maʼlumotlarga qaraganda, Fors koʻrfazidagi arab davlatlarida tuya poygasi sanoatida chavandoz sifatida foydalanish uchun Afg'oniston, Bangladesh, Eron, Pokiston va Sudan kabi mamlakatlardan minglab bolalar (baʼzilari 2 yoshda ekani aytiladi) odam savdosiga uchrashadi[3]. 2005-yilgi maʼlumotlarga koʻra Fors koʻrfazi mintaqasida 5000 dan 40 000 ga yaqin chavandoz bolalar borligi taxmin qilindi[4][5].
Chavandozlarni reabilitatsiya qilish va tiklash boʻyicha taniqli faol pokistonlik huquqshunos Ansar Burnidir. U oʻz ishining bir qismini bolalar chavandozlaridan foydalanishni bartaraf etishga qaratgan.
Taʼqiq
[tahrir | manbasini tahrirlash]Birlashgan Arab Amirliklari birinchi bo‘lib 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni tuya poygalarida chavandoz sifatida ishlatishni taʼqiqlagan edi. Ushbu qarorni Shayx Hamdan bin Zoid Al Nahayon 2002-yil 29-iyulda qabil qilgan[6]. 2009-yilda BAA 879 nafar sobiq chavandozga tovon puli toʻlagan[7]. Birlashgan Arab Amirliklari bolalarni chavandoz sifatida ishlatganlar uchun jazo qoʻllashini aytgan boʻlsa-da, 2010-yilda Anti-Slavery International koʻngillilari taʼqiqning buzilishiga oid bir qancha suratlarni taqdim etishgan[8].
Qatarda sobiq amir Hamad Al Tani 2005-yilda bolalarning ushbu faoliyatini taʼqiqlagan va 2007-yilga kelib barcha tuya poygalari robot-qamchilar tomonidan boshqarilishini buyurgan[9].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Etheredge, Laura. Persian Gulf States: Kuwait, Qatar, Bahrain, Oman, and the United Arab Emirates (en). The Rosen Publishing Group, Inc, 2011-01-15. ISBN 978-1-61530-327-4.
- ↑ Williams, Victoria R.. Weird Sports and Wacky Games around the World: From Buzkashi to Zorbing: From Buzkashi to Zorbing (en). ABC-CLIO, 2015-04-28. ISBN 978-1-61069-640-1.
- ↑ 2005 U.S. State Department Trafficking in Persons Report. State.gov. Retrieved 2011-10-25.
- ↑ Williamson, Lucy. (4 February 2005) South Asia | Child camel jockeys find hope. BBC News. Retrieved 2011-10-25.
- ↑ The Times | UK News, World News and Opinion (Wayback Machine saytida 2007-02-27 sanasida arxivlangan). Timesonline.co.uk. Retrieved 2011-10-25.
- ↑ „UAE enforces stringent steps to eradicate child jockeys.“ (Wayback Machine saytida 2014-03-06 sanasida arxivlangan) (Wam), Khaleej Times, 24 May 2005
- ↑ Nelson, Dean. (5 May 2009) „Former camel jockeys compensated by UAE.“ Telegraph. Retrieved 2012-01-27.
- ↑ Peachey, Paul(3 March 2010). „UAE defies ban on child camel jockeys.“ The Independent. Retrieved 2012-01-27.
- ↑ Lewis, Jim (November 2005). "Robots of Arabia." Wired, Issue 13.11.