Banan
Banan om Banan-heimon (latin.: Musa) kul'tiviruidud kazmusiden södabad koreta plodud.
Kazvatadas nenid bananan erikoid päpaloin: Musa acuminata, Musa × paradisiaca, Musa balbisiana, Musa fehi, Musa troglodytarum. Ei ole semnid kul'turformiš tobjimalaz. Plodud oleldas 6..30 sm pitte, kaks'..viž santimetrad diametral. Ühtes änikusespäi šingotase 300 plodhusai 50..60 kg ühthiženke massanke. Bananan kazvatuz kucub äi vauktust, nepsut i lämäd, ka tropižen maižandusen znamasine kul'tur, no ei tirpi kuivad klimatad.
Kazmuz libub Suvipäivnouzmaižes Azijaspäi. Bananplantacijad oma levitadud maiš 30° pohjoižlevedusen i 30° suvilevedusen keskes. Frukt otab znamasišt sijad äjiden tropižiden i subtropižiden maiden sömižes, om erasiden-se peniden maiden eksportan aluseks («bananižed tazovaldkundad»). Södas kaiked mail'madme muite, voib slokosttä blödid-ki. Räkištadas bananoid kores i kor'düd, palabil hilid veroližešti, tehtas jauhod, kävutadas marmeladan, siropan, vinan tehmižes. Ottas sötkeks kodiživatoiden täht.
Elefantanvuiččed i oblezjanad södas fruktad mugažo.
Levitand
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Amuižed ristitud otiba bananad kul'turkazmuseks Malain sarištol, kaladietan ližaks. Sišpäi frukt leviganzi Indijan territorijadme edel meiden erad völ i putui Šrilankha. Amuižed merimatkadajad levitiba bananan kazmusid Tünen valdmeren saridme. Grekalaižed toiba bananoid Evropan suvhe (Kipr, Krit) Aleksandr Makedonskijan matkoišpäi Indijha. Amuižen Egiptan eläjad ei tekoi bananan olendas. Fruktan kazvatuz mainitase Kitain purtkiš 6. voz'sadaspäi. Arabalaižed toiba bananan kazvatust islamizacijan jäl'ghe (7. voz'sada) Palestinha i Päivnouzmaižen Afrikan randištho. 15. voz'sadan evropalaižiden matkoiden aigale Päivlaskmaižen Afrikan randištonno bananad oliba jo levitadud sidme. Vl 1516 portugalijalaižed toiba bananoid Haitihe. Kazvatadas bananoid Suviamerikas avaros 16. voz'sadaspäi.
Ezmäine torguind bananoil zavodihe venon vönen maiš vilugoitimiden tehmiženke i raudteiden sauvondanke 19. voz'sadan kahtendes poles, kaikenaigaine lämuz läz +14 C° om tarbhaine tomha niihe bananoid hüväs olendas.
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
 |
Banan Vikiaitas |
|
Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe. |