Azii

Azijan regionad ÜRO:n mödhe: Päivnouzmaine Azii Päivlaskmaine Azii Keskuzazii Suvipäivnouzmaine Azii Suviazii Venäman azijalaine pala lugese Pohjoižeks Azijaks.

Azii (grekan kelel: Ασία) om man kuiv pala, kaikiš suremb pindan i ristitišton mödhe. Se da Evrop oma Evrazii-kontinentan kaks' palad. Sijadase pohjoižel mapoliškol, Evrazijan suves, päivnouzmas da pohjoižes. Nügüd' Azii om kaikiš heredamb šingotesen region.

Ühthižed andmused

Pind lähižidenke saridenke — 43,5 millionad km². Eläjiden lugu — 4,2 mlrd (2012), koume ristitud videspäi elädas Azijas.

Kaik 47 valdkundad, viž rippujad territorijad da viž valdkundad palahiženke rahvahidenkeskeiženke tundištusenke sijadasoiš Azijas. Kazahstan, Turkanma da Venäma sijadasoiš paloin Evropas-ki, Indonezijan pala om Valdmerimaiš, Egipt da Jemen sijadasoiš Afrikas paloin.

Nimitadas Azijan eläjid da sündnuzid azijalaižikš.

Päivnouzmmantedo om disciplin, tedoidab Azijan da Pohjoižafrikan rahvahiden istorijad, ižandust, literaturad, religijad, filosofijad, kelid i kul'turid.

Geografii

Azijan sariden pind om läz 2 mln km², kaikiš suremb niišpäi om Kalimantan (Borneo). Järedad pol'sared: Arabijan pol'sar', Indostan, Anatolijan pol'sar', Korejan pol'sar', Kamčatk, Čukotk, Taimir.

Azijan päivnouzmaižed randad lainištab Tün' valdmeri, suvižed randad — Indine valdmeri, päivlaskmaižed randad — Atlantižen valdmeren Keskmeri da Mustmeri, pohjoižed randad — Jävaldmeri. Dežnevan nem' om kaikiš päivnouzmaižemb čokkoim, Beringan sal'm sijadase Päivnouzmaižen Azijan i Pohjoižamerikan keskes. Suecan kanal lugetas röunaks Azijan i Afrikan keskes.

Janczi, Huanhe, Ob' Irtiš-ližajogenke, Jenisei Angar-ližajogenke, Lenanjogi Vitim-ližajogenke, Amur Arguninke, Mekong, Evfrat, Ind, Gang i Brahmaputra oma Azijan da mail'man znamasižed joged. Järedad järved oma Kaspijan meri (paloin), Baikal, Balhaš, Tonlesap, Aral, Issik-Kul', Urmii da Duntinhu.

Kaikiš korktemb čokkoim om Džomolungm-mägenpä (8848 m) Kitaiš. Kaikiš alahamb čokkoim om Umbemeren tazopind (−430 m vn 2015 sügüz'kul) Azijan suvipäivlaskmas.

Klimat i tarbhaižed kaivatused

Kaik klimatižed vöd oma Azijan territorijal. Erasiden tarbhaižiden kaivatusiden varad oma kaikiš surembad: kivivoi, londuseline gaz, harvad mametallad.

Homaičendad

Azii Vikiaitas

	Azijan valdkundad
	Azijan valdkundad Afganistan \| Araban Ühtenzoittud Emiratad (AÜE) \| Armenii \| Azerbaidžan¹ \| Bahrein \| Bangladeš \| Brunei \| Butan \| Egipt² \| Filippinad \| Gruzii¹ \| Indii \| Indonezii³ \| Irak \| Iran \| Izrail' \| Japonii \| Jemen² \| Jordanii \| Kambodž \| Kazahstan¹ \| Katar \| Kipr¹ \| Kirgizstan \| Kitai \| Korejan Rahvahaliž-Demokratine Tazovaldkund \| Korejan Tazovaldkund \| Kuveit \| Laos \| Livan \| Malaizii \| Mal'divan Sared \| Mjanmar \| Mongolii \| Nepal \| Oman \| Pakistan \| Päivnouzmaine Timor \| Saudan Arabii \| Singapur \| Sirii \| Šrilank \| Tadžikistan \| Tailand \| Turkanma¹ \| Turkmenistan \| Uzbekistan \| Venäma¹ \| Vjetnam
	¹ Om Evropas mugažo. ² Om Afrikas mugažo. ³ Om Valdmerimaiš mugažo.

Man kuivad palad da kontinentad


Afrik	Antarktid	Azii	Avstralii	Evrop	Pohjoižamerik	Suviamerik


Afroevrazii	Amerik	Evrazii	Valdmerimad