Lithografië
Lithografië (van 't Grieks lithos, stêen, en grapho, schryvn) ofwel stêendruk is een techniek die in 1798 deur den Beiersen tonêelspeelder en muzikant Alois Senefelder is uutgevoundn vô 't ofdrukkn van partiteurn. Zyn stêenn kwaamn van de beroemde lithogroafische stêengroevn van Solnhofen die weireldberoemd zyn voar under fyne kwaliteit.
Lithografië gebruukt een poreus sôorte stêen, mêestol kolkstêen, die hêeltegansten plat moe gepolierd wordn. De graveur gebruukt ton een up olie gebaseerde inkte of een lithogroafisch potlôod vô de têkenienge up de stêen te maakn.
De volgende stap in 't proces mak gebruuk van 't princiep da woater en olie nie miengeln: êest wordt een etssoluusje van arabische gomme in salpeterzeur met een bustel up de stêen gestreekn en doar voa vuuf menuutn te loatn. In dien tyd wordt de soluusje in de stêen g'absorbeerd met d' uutzonderienge van 't vet van de têkenienge. Derachter wordt de têkenienge ofgewassn mè lithogroafische terpentyn, wa da de têkenienge gerêed makt vô d' olieachtige inkte, die met een proper doek of met een rolle over de stêen wordt gesprêed. Up 't ende wordt de woateruplosboare gomme weggedoan en is de stêen gerêed vô de têkenienge of te drukkn.
Ot de prente mêer dan êen kleur hèt wordt het ollemolle mêer gecomplikeerd, van ieder kleur hè zyn eign têkenienge nôdig, en mè registroatielynn moet er voarn gezorgd wordn dan z' up mankoar ansluutn.
Lithografië was zô'n succes omdat het meugelik wierd van hogekwaliteitsprentn of te drukkn, wa da reproduksies van schilderyn meuglik maktige, of 't ofdrukkn van ingewikkelde schriftn gelik turks of arabisch.
Tegenwôordig wordt offset lithographië vrê olgemêen gebruukt vô prentn in boekn, moar da proces hèt in feite nog winnig te doen mè 't ôorsprounkelik lithogroafisch proces, angezien dat het een fotogroafisch proces is mè ploatn die van andere materioaln gelik aluminium of polyester gemakt zyn in plekke van stêen.