Tuundag
- Dit artikel es geschreevn in 't Ypers, en da zou best ozô bluuvn.
Tuundag (AN Tuindag) is de kerremesse in 't begun van oegst olle joare in Yper.
Oorsproung
[bewerkn | brontekst bewerken]Die feeste bestoat ol van 1383. In dien tyd zyn d'Iengelsche tegoare mit de Gentenoars Yper kommn attaqueern. Ze woarn doa toene styf ryke en goe moat mit de Franschn keunink. Ze woarn toen zelfst anangers van de Franschn paus Urbanus beest dan d'Iengelsche en de Gentnoars vor en andern paus woarn. Vo nunder woarn d'Yperliengn ketters en 't is doadeure dan z'Yper attaqueerd hen.
D'Iengelsche ze geloofdn ol 't gene dan de Gentnoars nulder wysmaktn. Heel 't spel e gienk mar enigte doagn deurn. Ja, enigte doagn! Weekn aneen en ze eprobeerd om in 't stad binn te groakn. Ma de die van Yper lietn nunder nie doen. De soldoatn van 't stad ieldn de wachte up de vestn en ol wuk dan ze probeerdn om over de vestn te groakn, mislukte. Achter en ende begost 't slicht were te moakn en d'Iengelsche en de Gentnoars woarn zoppnde nat, nunder tentn vieln in en ze 'n addn gin eetn nie mi. Up 't ende van 't spil grochtn ze 't broaknde moe en giengn ze were nar uus. De Gentnoars en nog ier en doar en ofstee en e poar prochies leeggeschoupt up route nar uus, kwestje van toch etwot te kunn togen an 't wuuf os je tuuskomt. D'Iengelsche zyn nar Calais vertrokkn en vandoa were 't woater over. Nunder grootn commandant was e bisschop, Hugh De Spenser. Ze kwoamn van e koale reize tuus, z'an nietn mei.
Procesje
[bewerkn | brontekst bewerken]D'Yperliengn addn beest d'attaque olledoage procesje espeeld voo Nuuze Lieve Vrouwe van de Vestn en ze zeidn dat deur neur was dan d'andere Yper nie addn kunn pakkn. 't Is doavoorn dan ze van toen of an olle joare procesje ieldn up 'n twiddn zundag van oegst en dat 't kerremesse wos in 't stad.
In 't begun stound da beeld in de kerke van de Recollecten, e sorte van Franciscanen. Zyder mostn der voorn zorgn e ze droegn 't ook in de procesje. Mit de Fransche revoluusje is 't toen estopt. 't Is ma were begunn achter 1814, os de Fransche weg woarn. Juste voo 'n andern oorloge woaren 't de nunn van de Lamottn die 't beeld droegn.
De procesje goat ol lange nie mir uut. 't Is ollene nog e gebedstocht up de vestn. De kerremesse is 't er wel nog, olle kere voo twee weekn stoat de mart vul.
Betekenisse
[bewerkn | brontekst bewerken]1383 was eigntlik 't begun van 't ende voo d'Ypersche loakncommerse. De buuteprochies woarn helegans plat esmeetn en up ebrand en 't werkvolk dat doa wunde is ollemoale veruusd na de prochies in 't rounde of nar Iengeland. 't Wos edoan mit de derde grotste stee van de Vloanders.