İLK YARDIM
CEP KİTABI
1
Önsöz
Ülkemizde her yıl iş kazası, ev kazası, trafik kazası, hastalık ve afet
nedeni ile binlerce insan hayatını kaybetmekte, yaralanmalar
sonucu sakat kalmaktadır. Bu durum iş ve güç kaybına neden
olmakta, ölenlerin ve yaralıların yakınlarında ciddi psikolojik
rahatsızlıklar yaratmaktadır. Kazalarda ölümlerin %50’si ilk 30
dakika içerisinde gerçekleşmektedir. En kısa sürede bilinçli,
kaliteli ve doğru ilk yardım uygulamaları ile ölüm oranlarının
azaltılması mümkündür. Bu nedenle hasta ve yaralıların yaşam
şansını arttırmak, oluşabilecek komplikasyonları önlemek ve
iyileşmeyi kolaylaştırmak için ilk yardım hizmetleri büyük önem
arz etmektedir.
Türk Kızılayı misyonu ve vizyonu gereği, toplumun zarar riskini en
aza indirmek, afet hazırlık çalışmaları kapsamında toplumu harekete
geçirmek, sağlık bilincinin gelişimine katkıda bulunmak ve kişilerin
hayatlarını koruma ve kurtarmada yeterli olmalarını sağlamak
amacıyla 1960 yılından bu yana toplumu ilk yardım konusunda
eğitmektedir. Türk Kızılayı 1999 Marmara depreminden sonra
“İlk yardım Eğitimlerinin Standardizasyonu” projesi kapsamında
yeniden geliştirme çalışmalarına başlamıştır. Bu proje kapsamında
yapılan çalışmalarla ilk yardım eğitimlerinin program ve materyalleri
Uluslar arası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu “İlk Yardım
Eğitimleri Referans Merkezi“ tarafından öngörülen kriterlere uygun
standartlara getirilmiştir.
Siz değerli okurlar için bu ilk yardım cep kitabı yanınızda, aracınızda,
iş yerinizde, okulunuzda ve bulunduğunuz her yerde başınıza
gelebilecek acil durumda nasıl ilk yardım uygulamanız gerektiğini
içeren çok değerli bilgilerle hazırlanmıştır.
Bu kitap sadece bilgi amaçlıdır. Uygulamaların beceri düzeyinde
öğrenilmesi açısından en az 16 saat süreli Temel İlk Yardım Eğitimi
alınması gereklidir.
3
İÇİNDEKİLER
Acil Durum Telefonları
İlk Yardım Temel Uygulamaları
İlk Yardım Nedir?
İlk Yardımcı Kimdir?
İlk Yardımın Öncelikli Amaçları Nelerdir?
Koruma
İlk Yardımcının Mudahalede Yapması Gerekenler
İnsan Vücudu İle İlgili Bilinmesi Gerekenler
Dolaşım Sistemi
Kanın Vücuttaki Görevleri
Nabız
Solunum Sistemi
Solunum Sayısı
Vücut Isısı
Olay Yerinin Değerlendirilmesi
Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşler
Hasta Yaralı Değerlendirilmesi
Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi
Solunumun Değerlendirilmesi
Dolaşımın Değerlendirilmesi
Solunum Yolu Tıkanıkları
Kısmi Tıkanma
Tam Tıkanma
Yetişkin Ve Çocuklarda Tam Tıkanmada İlk Yardım
Bebeklerde Tam Tıkanmada İlk Yardım
Diğer Acil Durumlar
Havale Nedir?
Sara Krizi Nedir?
Kan Şekeri Duşukluğu Nedir?
Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım
Koma Nedir?
Koma Pozisyonu Nasıl Verilir?
Şok Nedir?
Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?
Kanamalarda İlk Yardım
Turnike Uygulama Koşuları
İç Kanamalarda İlk Yardım
Burun Kanamasında İlk Yardım
Kulak Kanamasında İlk Yardım
4
6
7
7
7
7
8
9
10
10
10
10
10
10
11
12
12
13
13
13
13
14
14
14
14
16
18
18
19
20
21
22
23
24
25
26
28
28
28
29
İÇİNDEKİLER
Isı Dengesi Bozuklukları
Yanıklar
Yanığın Vücuda Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Isı İle Oluşan Yanıkta İlk Yardım
Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım
Elektrik Yanıklarında İlk Yardım
Sıcak Çarpmasında İlk Yardım
Donmalar
Kırık, Çıkık ve Burkulmalar
Kırık Nedir?
Burkulma Nedir?
Çıkık Nedir?
Hayvan Isırıkları ve Böcek Sokmaları
Hayvan Isırmaları
Arı Sokmasında İlk Yardım
Akrep Sokmasında İlk Yardım
Yılan Sokma-Isırmalarında İlk Yardım
Deniz Canlıları Sokmasında İlk Yardım
Yaralanmalar
Yara Çeşitleri
Yaraların Ortak Belirtileri
Yaralanmalarda İlk Yardım
Delici Göğus Yaralanmalarında İlk Yardım
Delici Karın Yaralanmalarında İlk Yardım
Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım
Zehirlenmeler
Zehirlenme Nedir?
Sindirim Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Solunum Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Deri Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Zehirlenmelerde Genel İlk Yardım
Şohben Kazalarında İlk Yardım
Göze, Kulağa ve Buruna Yabancı Cisim Kaçması / Batması
Göze Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
Kulağa Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta//Yaralı Taşırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Acil Taşıma Teknikleri
Kısa Mesafede Suratli Taşıma Teknikleri
30
30
31
31
32
32
32
33
34
34
36
37
38
38
38
39
39
39
40
40
40
40
42
42
43
44
44
45
45
45
46
46
47
47
47
47
48
48
48
49
5
Acil Durumlarda Aranması
Gereken Telefonlar
6
İlk Yardım Temel
Uygulamaları
İlk Yardım Nedir?
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda,
sağlık görevlileri tarafından tıbbi yardım sağlanıncaya kadar, hayatın
kurtarılması ya da durumun daha kötuye gitmesini önleyebilmek
amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve
gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
İlk Yardımcı Kimdir?
İlk yardımın tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta/yaralıya
tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sağlık
ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili eğitim
sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar.
İlk Yardımın Öncelikli Amaçları Nelerdir?
• Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
• Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek,
• İyileştirmeyi kolaylaştırmak.
7
İlk Yardım Temel Uygulamaları
İlk Yardım Temel
Uygulamaları
Koruma
İlk Yardım Temel Uygulamaları
Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir
Koruma
çevre
oluşturmaktır.
Koruma 1. Kazaya
araç
mümkünse
güvenli
bir alana
Olay uğrayan
yerinde olası
tehlikeleri
belirleyerek
güvenli
bir
çevre oluşturmaktır.
alınmalıdır.
1. Kazaya
uğrayanbelirleyerek
araç
mümkünse
güvenli
alana
Olay yerinde
olası
tehlikeleri
güvenli
bir bir
çevre
oluşturmaktır.
2. Olay
yeri
görünebilir
biçimde
işaretlenmelidir.
alınmalıdır.
1. Kazaya3. uğrayan
araç
mümkünse
güvenli
bir
alana
alınmalıdır.
Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
2. Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir.
2. Olay yeri
görünebilir
işaretlenmelidir.
4. Kazaya
uğrayanbiçimde
aracın kontak
anahtarı kapatılmalıdır.
3. Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
3. Meraklı
kişiler
olay
yerinden
uzaklaştırılmalıdır.
5. Sigara
içilmemeli ve içilmesine izin verilmemelidir.
4. Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır.
4. Kazaya6. uğrayan
aracınsöz
kontak
anahtarı kapatılmalıdır.
Gaz
varlığı
zehirlenmelerin
5. Sigara içilmemeli
vekonusu
içilmesineise;
izin verilmemelidir.
ve
içilmesine
izin verilmemelidir.
5. Sigara içilmemeli
önlenmesi
için
gerekli
önlemler
alınmalıdır.
6. Gaz varlığı söz konusu ise; zehirlenmelerin
6. Gaz varlığı
söz
konusu
zehirlenmelerin
önlenmesi
önlenmesi
içinise;
gerekli
önlemler
alınmalıdır.
7. Gaz
tüpünün
vanası
kapatılmalı,
ortam için gerekli
önlemlerhavalandırılmalıdır.
alınmalıdır.
7. Gaz
tüpünün
vanası
kapatılmalı,
ortam
7. Gaz tüpünün
vanası
kapatılmalı,
ortam
havalandırılmalıdır.
havalandırılmalıdır.
8. Kıvılcım
oluşturacak
ışıklandırma
veya
çağrı araçlarının
8. Kıvılcım oluşturacak
ışıklandırma
çağrı
araçlarının kullanımına
8. Kıvılcım oluşturacak
ışıklandırma
veyaveya
çağrı
araçlarının
kullanımına
izin
verilmemelidir.
kullanımına izin verilmemelidir.
izin verilmemelidir.
9. Hasta/yaralılar yerlerinden kımıldatılmamalıdır.
9. Hasta/yaralılar
yerlerinden
kımıldatılmamalıdır.
9. Hasta/yaralılar
yerlerinden
kımıldatılmamalıdır.
10. Hasta/yaralılar
yaşam
bulguları
yönünden
10. Hasta/yaralılar
yaşam
bulguları
yönünden
10. Hasta/yaralılar
yaşam bulguları yönünden
değerlendirilmelidir.
değerlendirilmelidir.
değerlendirilmelidir.
11. Kanamalı
durumlarda
mutlaka Hepatit
B, C,
HIV/AIDS
11. Kanamalı
durumlarda
B,C,
C,HIV/AIDS
HIV/AIDSgibi
11. Kanamalı
durumlardamutlaka
mutlakaHepatit
Hepatit B,
hastalıklardan
korunmak
için
eldiven
giyilmelidir.
gibigibi
hastalıklardan
korunmak
giyilmelidir.
hastalıklardan
korunmakiçin
için eldiven
eldiven giyilmelidir.
Bildirme
Gerekli yardım kuruluşlarına (112) en hızlı
şekildeyardım
haber kuruluşlarına
verilmesidir. 112 arandığında
Gerekli
en hızlı
kesin
yer
ve
adres,
kim, hangi
şekilde haber verilmesidir.
112 numaradan
arandığında
arıyor, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı,
kesin yer ve adres, kim, hangi numaradan
durumu, nasıl bir yardım aldıkları açıklanmalıdır.
arıyor, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı,
durumu,
nasıl bir yardım aldıkları açıklanmalıdır.
8
8
8
İlk Yardım Temel
Uygulamaları
İlk Yardım
Temel
Uygulamaları
İlk Yardım
Temel
Uygulamaları
İlk
Müdahalede
Yapması
Gerekenler
İlkYardımcının
Yardımcının
Müdahalede
Yapması
Gerekenler
İlk Yardımcının
Müdahalede
Yapması
Gerekenler
1. Hasta/yaralının
durumu
değerlendirilmeli,
1. Hasta/yaralının durumu değerlendirilmeli,
2. Hasta/yaralının korku ve endişeleri giderilmeli,
2. Hasta/yaralının korku ve endişeleri giderilmeli,
1. Hasta/yaralının
durumu değerlendirilmeli,
3. Hasta/yaralıya
müdahalede yardımcı olacak kişiler
3. Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişiler
organize
edilmeli,
2. Hasta/yaralının
korku
ve endişeleri giderilmeli,
organize edilmeli,
4. Hasta/yaralının
durumunun
ağırlaşmasını
engelle3. Hasta/yaralıya
müdahalede
yardımcı
olacak kişiler
organize
4. mek
Hasta/yaralının
durumunun
ağırlaşmasını engelleiçin gerekli müdahale
gerçekleştirilmeli,
edilmeli,
mek için gerekli müdahale gerçekleştirilmeli,
5. Kanama,
kırık, çıkık ağırlaşmasını
ve burkulma vb.
durumlarda için gerekli
4. Hasta/yaralının
durumunun
engellemek
5. yerinde
Kanama,
kırık, çıkık
ve burkulma vb. durumlarda
müdahale
edilmeli,
müdahale gerçekleştirilmeli,
yerinde müdahale
edilmeli,
6. Hasta/yaralının
yarasını
görmesine izin verilmemeli,
5. Kanama, kırık,
çıkık ve burkulma
vb.
durumlarda
yerinde müdahale
6.
Hasta/yaralının
yarasını
görmesine izin
verilmemeli,
7. Hasta/yaralıları hareket ettirmeden
müdahalede
edilmeli, 7. bulunulmalı,
Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahalede
6. Hasta/yaralının
yarasını görmesine
izin verilmemeli,
bulunulmalı,
8. Hasta/yaralıların
en uygun yöntemlerle en yakın
7. Hasta/yaralıları
hareket
ettirmeden
müdahalede
bulunulmalı,
kuruluşuna sevki
(112),
8.sağlık
Hasta/yaralıların
en sağlanmalı
uygun yöntemlerle
en yakın
8. Hasta/yaralıların
en
uygunbiryöntemlerle
en (112),
yakın
9. Ancak
herhangi
tehlike
yok ise hasta
ya da sağlık
yaralı kuruluşuna
sağlık
kuruluşuna
sevki sağlanmalı
sevki sağlanmalı
(112),
kımıldatılmamalıdır.
9. yerinden
Ancak
herhangi
bir tehlike yok ise hasta ya da yaralı
9. Ancak herhangi
bir
tehlike
yok ise hasta ya da yaralı yerinden
yerinden kımıldatılmamalıdır.
kımıldatılmamalıdır.
Kurtarma
Olay yerinde hasta/yaralılara müdahale; hızlı
ancak sakin ve bilinçliKurtarma
bir şekilde yapılmalıdır.
Hasta/yaralının
durumunun
değerlendirilmesiOlay yerinde hasta/yaralılara
müdahale; hızlı
ne
bağlı
olarak
ilk
yardım
yapılmalıdır.
Eğer ilk
ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır.
yardım
bilinmiyorsa
asla hasta/yaralıya
dokuHasta/yaralının
durumunun
değerlendirilmesinulmamalı ve hasta/yaralı kımıldatılmamalıdır.
ne bağlı olarak ilk yardım yapılmalıdır. Eğer ilk
9
yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve hasta/yaralı kımıldatılmamalıdır.
9
9
İnsan Vücudu İle İlgili
İnsanBilinmesi
Vücudu İle
İlgili
Gerekenler
Bilinmesi Gerekenler
Dolaşım Sistemi
Dolaşım Sistemi
Vücudun ihtiyacı olan oksijeni, besini, hormonları,
Vücudun ihtiyacı olan oksijeni, besini, hormonları,
pıhtılaşma ve koruyucu elemanları hücrelere taşır.
pıhtılaşma ve koruyucu elemanları hücrelere taşır. Kalp, damarlar ve
Kalp, damarlar ve kandan oluşmaktadır. Kan dolaşım
kandan oluşmaktadır. Kan dolaşım sistemi içinde dolaşan, kırmızı
sistemi içinde dolaşan, kırmızı renkli yaşamsal bir
renkli yaşamsal bir
sıvıdır. Yetişkin bir kişide ortalama 4-5 litre kan bulunur
sıvıdır. Yetişkin bir kişide ortalama 4-5 litre kan bulunur (vücut ağırlığının
(vücut ağırlığının yaklaşık %8 veya 1/13’ü).
yaklaşık %8 veya 1/13’ü).
Kanın Vücuttaki Görevleri
Kanın Vücuttaki Görevleri
Oksijen
ve besintaşır.
öğelerini taşır.
• Oksijen ve besin
öğelerini
Vücutmuhafaza
sıcaklığını muhafaza
eder.
• Vücut sıcaklığını
eder.
Vücudu enfeksiyonlara
karşı korur.
• Vücudu enfeksiyonlara
karşı korur.
Nabız
Nabız
Kanın atardamara
yaptığı basınçtır.
Kanın atardamara
yaptığı basınçtır.
insanın
nabzı; 60-100/dakika’dır.
Yetişkin birYetişkin
insanınbir
nabzı;
60-100/dakika’dır.
için
normal
nabız değeri;
100-120/dakika’dır.
Çocuk içinÇocuk
normal
nabız
değeri;
100-120/dakika’dır.
olarak
Bebek
nabzı ise; 100-140/dakika
Bebek nabzı
ise; 100-140/dakika
normalnormal
değerdeğer
olarak
kabul edilir.
kabul edilir.
Solunum Sistemi
Solunum Sistemi
Vücudun ihtiyacı
olan
oksijeni
(COoksijeni
) alıp, zararlı
karbondioksiti
(CO2)
Vücudun
ihtiyacı
olan
(O ) alıp,
zararlı
2
dışarı atar. İki
bölümden(CO
oluşur:
karbondioksiti
) dışarı atar. İki bölümden oluşur:
SOLUNUM YOLU
Ağız - Burun
Burun Boşluğu
Yutak
Damak
Soluk Borusu
AKCİĞERLER
Bronşlar
Bronşcuklar
Solunum Sayısı
Solunum Sayısı
Solunum
sayısı;
yetişkin
kişilerde
12-20 kez/dakika,
Solunum sayısı;
yetişkin
kişilerde
12-20
kez/dakika
, çocuklarda 16-22 ve
çocuklarda
16-22
ve
bebeklerde
ise
18-24
kez/dakika’dır.
bebeklerde ise 18-24 kez/dakika’dır.
10
10
İnsan Vücudu İle İlgili
Bilinmesi Gerekenler
İnsan Vücudu İle İlgili Bilinmesi Gerekenler
Dolaşım sistemi
Dolaşım sistemi
Vücut Isısı
Vücut Isısı
Normalde koltuk
altından
Yetişkin
bir insanın
Normalde
koltukölçülmelidir.
altından ölçülmelidir.
Yetişkin
bir insanınvücut sıcaklığı
36,5°C’dir. Bebeklerin
ise
37,5°C
normal
değer
kabul
edilir.
vücut sıcaklığı 36,5°C’dir. Bebeklerin ise 37,5°C normal
değer kabul edilir.
11
11
Olay Yerinin
Değerlendirilmesi
Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapmanız Gerekenler
•Kazaya uğrayan aracı mümkünse güvenli bir alana alın; kontağını
kapatılıp el frenini çekin; LPGli isetüpün vanasını kapatın.
•Olay yerini görünebilir biçimde üçgen reflektör vb.kullanılarak
işaretleyin.
•Meraklı kişileri olay yerinden uzaklaştırın.
•Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olayyerinde sigara
içmeyin.
•Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerinönlenmesi
için gerekli önlemleri alın.
•Ortamı havalandırın.
•Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma ya da çağrı araçlarıkullanmayın/
kullanımına izin vermeyin.
•Hasta/yaralıyı yerinden oynatmayın.
•Hasta/yaralıları yaşam bulguları yönünden değerlendirin.
•Hasta/yaralıyı kırık ve kanama yönünden değerlendirin.
•Bilinci kapalı olan hasta/yaralıya ağızdan hiçbir şeyvermeyin.
•Hasta/yaralıları sıcak tutun.
•Tıbbi yardım isteyin (112).
•Hasta/yaralının endişelerini giderin; nazik vehoşgörülü olun.
•Hasta/yaralının yarasını görmesini engelleyin.
•Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgileri kaydedin.
•Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalın.
12
Hasta Yaralı
Değerlendirmesi
Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi
(Airway)
•Hasta/yaralının ağız içini kontrol ederek yabancıcisim varsa işaret
parmağınız ile çıkarın.
•Bir elinizi hasta/yaralının alnına, diğer elin 2parmağını çene kemiğinin
üzerine koyun, alındanbastırılarak başı geriye doğru itip Baş Geri-Çene
Yukarı pozisyonuna getirin.
Solunumun Değerlendirilmesi (Breathing)
•Hasta/yaralının solunumu Bak-Dinle-Hisset yöntemiyle 10 sn.
süreyle değerlendirilir.
Dolaşımın Değerlendirilmesi (Circulation)
•Bilinci kapalı ve solunumu varsa; hasta/yaralınınnabzı değerlendirilir,
-Yetişkin ve çocuklarda şah damarından 3 parmakile 5 saniye,
-Bebeklerde kol atardamarından 3 parmak ile 5saniye kontrol edilir.
•İlk değerlendirme sonucunda hasta/yaralının bilincikapalı fakat
solunum ve nabzı varsa derhal komapozisyonu (Bkz: Sayfa 23)
verilerek diğer yaralılar değerlendirilir.
13
Solunum Yolu
Tıkanıklıkları
Solunum Yolu Tıkanıklıkları
Solunum yolunun,
gerçekleştirmesi
içiniçin
gerekli havanın
Solunum solunumu
yolunun, solunumu
gerçekleştirmesi
geçmesine gerekli
engel olacak
tıkanmasıdır.
havanın şekilde
geçmesine
engel olacak şekilde
tıkanmasıdır.
Kısmi Tıkanma
Az da olsa, Kısmi
bir miktar
hava geçişinin olduğu duruma kısmi tıkanma
Tıkanma
denir.
Az da olsa, bir miktar hava geçişinin olduğu duruma
kısmi tıkanma denir.
Kişi öksürür, nefes alabilir, konuşabilir. İlk yardım olarak kişiye
nefes alabilir, konuşabilir. İlk yardım olarak
dokunulmazKişiveöksürür,
öksürmeye
teşvik edilir.
kişiye dokunulmaz ve öksürmeye teşvik edilir.
Tam Tıkanma
Tam
Tıkanma engellendiği duruma ise tam tıkanma denir.
Hava girişinin
tamamen
Kişi nefes alamaz,
acı çeker
gibi engellendiği
ellerini boynuna
Hava girişinin
tamamen
duruma götürür,
ise tam konuşamaz,
rengi morarır.
tıkanma denir.
Kişi nefes alamaz, acı çeker gibi ellerini boynuna
Yetişkin vegötürür,
Çocuklarda
Tam
Tıkanmada
İlk Yardım
konuşamaz,
rengi
morarır.
1.Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir.
2.Hastanın bilinci
kontrol
edilir. Tam Tıkanmada İlk Yardım
Yetişkin
ve Çocuklarda
3.Hastanın sırtına iki kürek kemiği arasına 5-7 kez vurulur.
1. Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir.
2. Hastanın
bilinci kontrol edilir.
3. Hastanın sırtına iki kürek kemiği arasına 5-7 kez vurulur.
14
14
Solunum Yolu
Tıkanıklıkları
Solunum Yolu Tıkanıklıkları
Solunum Yolu Tıkanıklıkları
4. Ağız içerisinde bulunan cismin çıkıp çıkmadığıkontrol edilir.
4. Ağız içerisinde bulunan cismin çıkıp çıkmadığı
5. Çıkmadıysa, kontrol
arkadan
sarılarak hastanın gövdesi kavranır.
edilir.
4. Ağız içerisinde bulunan cismin çıkıp çıkmadığı
5. kontrol
Çıkmadıysa,
edilir.arkadan sarılarak hastanın gövdesi kavranır.
5. Çıkmadıysa, arkadan sarılarak hastanın gövdesi kavranır.
6. Bir el yumruk
yapılarak, başparmak çıkıntısı midenin
üst
kısmına,
göğüs
kemiği
altına
gelecek
şekilde üst kısmına,
6. Bir el yumruk
yapılarak,
başparmak
çıkıntısı
midenin
6. Bir el
yumruk
yapılarak,
başparmak
çıkıntısı
midenin
konur.
Diğer
el
ile
yumruk
yapılan
el
kavranır.
göğüs kemiği altına
gelecek
şekilde
ile yumruk yapılan
üst kısmına,
göğüs
kemiğikonur.
altına Diğer
gelecekelşekilde
el kavranır.
konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır.
7. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır. Bu hareket
5-7 kez
yabancı
cisim
çıkıncaya
kadar
7. Kuvvetle arkaya
ve yukarı
bastırılır.
Butekrarlanır.
hareket
5-7 kez yabancı
7. Kuvvetle
arkaya doğru
ve
yukarı
doğru bastırılır.
Bu hareket
cisim çıkıncaya5-7
kadar
tekrarlanır.
kez yabancı
cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır.
15
15
15
Solunum Yolu
Tıkanıklıkları
Solunum Yolu Tıkanıklıkları
Solunum Yolu Tıkanıklıkları
Bebeklerde Tam Tıkanmada İlk Yardım
Bebeklerde
Tamilkyardımcının
Tıkanmada
Yardım
Tam Tıkanmada
Yardımters
1.Bebeklerde
Bebek,
bir İlk
koluİlk
üzerine
1. Bebek,
olarak
yatırılır,
1. Bebek, ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak
ilkyardımcının
bir kolu üzerine ters olarak yatırılır,
yatırılır,
2. Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin
kavranarak
boynundan
tutulur
ve yüzüstü
2.çenesi
Başparmak
ve diğer
parmakların
yardımıyla
bebeğin
2.Başparmak
ve
diğer
parmakların
yardımıyla
bebeğin
pozisyonda
öne
doğru
eğilir,
çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü
çenesi
kavranarak
boynundan
tutulur
ve
yüzüstü
pozisyonda
öne
doğru
pozisyonda
doğru eğilir,
3. Baş
gergin ve öne
gövdesinden
aşağıda bir pozisyonda
eğilir,
tutulur,
3. Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda
3. Baş gergin
ve
pozisyonda
4. 5 tutulur,
kez gövdesinden
el bileğinin iç aşağıda
kısmı ilebir
bebeğin
kürek tutulur,
4. 5 kez el kemiklerinin
bileğinin iç
kısmı
ile
bebeğin
kürek
kemiklerinin arasına
hafifçe
vurulur,
4. 5 kez el arasına
bileğinin
iç kısmı
ile bebeğin kürek
hafifçe vurulur,
kemiklerinin
arasına hafifçe
vurulur,
5. Diğer
kolun üzerine
başı elle
kavranarak sırtüstü
5. Diğer kolun
üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir,
5.çevrilir,
Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü
6. Yabancı
cismin
çıkıp çıkmadığına bakılır,
çevrilir,cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,
6. Yabancı
6.
16
16
16
Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır,
Solunum Yolu
Tıkanıklıkları
Solunum Yolu Tıkanıklıkları
7. Cisim çıkmadıysa bebek, gövdesinden aşağıda olacak şekilde sırtüstü
tutulur, 7. Cisim çıkmadıysa bebek, gövdesinden aşağıda olacak
şekilde sırtüstü tutulur,
8. 5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmından
8. 5 kez iki karnın
parmakla
göğüsbaskı
kemiğinin
alt kısmından karnın üs kısmına baskı
üs kısmına
uygulanır,
uygulanır,
9. Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir,
9. Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
10. Tıbbi10.
yardım istenir (112).
17
17
Diğer Acil
Durumlar
Havale Nedir?
Adalelerin kontrol edilemeyen kasılmalarıdır. Sinir merkezindeki tahriş
sonucu beyinde gerçekleşen elektriksel boşalmalardır.
Havalenin nedenleri;
• Beyinde yaralanma,
• Beyinde enfeksiyon,
• Yüksek ateş,
• Bazı hastalıklar (sara krizi).
Ateş nedenli havale, herhangi bir hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38
C°’nin üzerine çıkmasıyla oluşur. Genellikle 6 ay ve 6 yaş arasındaki
çocuklarda rastlanır.
Havale Durumunda İlk Yardım
• Hasta öncelikle ILIK SUYLA ıslatılmış ıslak havlu ya da çarşafa sarılır,
• Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokulur, duş
alması sağlanır,
• Ateş düşmezse tıbbi yardım istenir. (112)
18
Diğer Acil
Durumlar
Sara Krizi
• Hastada var olmayan koku alma, adale kasılması vb. ön haberci
denilen belirtiler olur.
• Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek
yığılır.
• Yoğun ve genel adale kasılması görülür. 10-20 sn kadar nefesi kesilir.
• Dudaklarda ve yüzde morarma gözlenir.
• Ardından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük
salgılanması, altına kaçırma görülebilir.
• Hasta dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir.
• Aşırı kontrolsüz hareketler gözlenebilir.
• Son aşamada hasta uyanır. Şaşkındır. Nerede olduğundan habersiz,
uykulu hali vardır.
Sara Krizinde İlk Yardım
• Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır.
• Kriz kendi sürecine bırakılır.
• Hasta bağlanmaz.
• Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz.
• Yabancı herhangi bir madde kullanılmaz (soğan, kolonya vb.).
• Kendini yaralamamasına dikkat edilir.
• Etraftaki zarar verebilecek maddeler uzaklaştırılır.
• Sıkan giysiler gevşetilir.
• Kusma olasılığına karşı tetikte olunmalıdır.
• Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir.
• Tıbbi yardım istenir (112).
19
Diğer Acil
Durumlar
Kan Şekeri Düşüklüğü Nedir?
Herhangi bir nedene bağlı olarak vücutta kan şekeri eksildiği zaman
ortaya çıkan durumdur.
Kan Şekeri Düşmesi Belirtileri
• Şeker hastalığı,
• Uzun süren egzersizler,
• Uzun süre aç kalma,
• Mide-bağırsak ameliyatı.
Kan Şekeri Düşmesi Belirtileri
Ani kan şekeri düşme belirtileri;
• Terleme,
• Hızlı nabız,
• Titreme,
• Yorgunluk,
• Bulantı,
• Aniden acıkma hissi.
Yavaş yavaş ve uzun sürede düşerse;
• Baş ağrısı,
• Konuşma güçlüğü,
• Görme bozukluğu,
• Uyuşukluk,
• Kafa karışıklığı,
• Şuur kaybı.
Kan Şekeri Düşüklüğünde İlk Yardım
• Hastanın genel durumunu değerlendirin.
• Bilinci yerindeyse şekerli su verin.
• Belirtiler 15-20 dakikada geçmiyorsa sağlık kuruluşuna başvurun.
• Bilinci kapalı ise koma pozisyonu vererek yardım
çağırın.
• Kan şekeri düşük ya da yüksek olsa da 2 kesme şeker almasını sağlayın.
20
Bilinç Bozukluklarında
İlk Yardım
Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım
Bayılma (Senkop), beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşan
kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır.
Bayılma nedenleri:
• Korku ve aşırı heyecan,
• Sıcak ve yorgunluk,
• Kapalı ortam ve kirli hava,
• Aniden ayağa kalkma,
• Kan şekerinin düşmesi,
• Şiddetli enfeksiyonlar.
Bayılma belirtileri:
• Baş dönmesi, baygınlık ve yere düşme,
• Bacaklarda uyuşma, bilinçte bulanıklık,
• Yüzde solgunluk,
• Üşüme ve terleme,
• Hızlı ve zayıf nabız.
Kişi başının döneceğini hissederse:
• Sırt üstü yatırın; ayaklarını 30 cm. kaldırın (Şok Pozisyonu),
• Sıkan giysilerini gevşetin,
• Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesini sağlayın.
Kişi bayıldı ise;
• Etraftaki meraklıları çevreden uzaklaştırın,
• Hasta/yaralıyı sırt üstü yatırın ve ayaklarını 30 cm yukarı kaldırın.
• Solunum yolu açıklığını kontrol edin ve koruyun.
• Sıkan giysileri gevşetin.
• Kusma varsa yan pozisyonda tutun.
21
Bilinç Bozukluklarında
İlk Yardım
Koma Nedir?
Yutkunma, öksürük gibi reflekslerin ve dıştan gelen uyarılara karşı
tepkinin azalması ya da yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç
kaybıdır.
Koma nedenleri;
• Düşme ya da şiddetli darbe, kafa travmaları,
• Zehirlenmeler,
• Şeker hastalığı,
• Aşırı alkol ve uyuşturucu kullanımı,
• Havale vb. ateşli hastalıklar,
• Karaciğer hastalıkları.
Koma belirtileri;
• Yutkunma, öksürük vb. tepkilerin kaybolması,
• Sesli ve ağrılı uyarılara cevap vermeme hali,
• İdrar ve dışkı kontrolünün kaybolması.
Komada İlk Yardım
• Olay yerinin güvenliğini sağlayın.
• Hasta/yaralının yaşam bulgularını değerlendirin.
• Hasta/yaralının bilincini kontrol edin.
• Solunum yolu açıklığını sağlayın.
• Koma pozisyonu verin ve 112’yi arayın.
• Hasta/yaralıyı sağlık ekipleri gelene kadar yalnız bırakmayın.
22
Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım
Bilinç Bozukluklarında
İlk Yardım
Koma Pozisyonu Nasıl Verilir?
1.
Hasta/yaralıyı sesli veya omzundan hafif sarsın;
uyarı vererek bilincini kontrol edin.
2. Sıkan
giysilerini
Koma Pozisyonu
Nasıl
Verilir?gevşetin.
3. Ağız içinde yabancı cisim olup olmadığını kontrol edin.
1.Hasta/yaralıyı
hafifilesarsın;
uyarı vererek
4. sesli
Bak,veya
dinle,omzundan
hisset yöntemi
solunumunu
kontrol bilinedin.
cini kontrol edin.
5. Şah damarından nabzını kontrol edin.
2. Sıkan giysilerini gevşetin.
6. Hasta/yaralının döndürüleceği tarafa diz çökün.
3. Ağız içinde yabancı cisim olup olmadığını
kontrol edin.
7. Hasta/yaralının karşı tarafta kalan kolunu karşı
4. Bak, dinle, hisset yöntemi ile solunuomzunun üzerine
munu kontrol edin.
koyun.
5. Şah damarından nabzını kontrol
8. Karşı taraftaki
edin.
bacağını dik açı
6. Hasta/yaralının döndürüleceği tarafa
yapacak şekilde
diz çökün.
kıvırın.
7. Hasta/yaralının karşı tarafta kalan ko9. İlk yardımcıya yakın
lunu karşı omzunun üzerine koyun.
kolu, baş hizasında
8. Karşı taraftaki bacağını dik açı yapaomuzdan yukarı
cak şekilde kıvırın.
uzatın.
9. İlk yardımcıya yakın kolu, baş hiza10. Karşı tarafı omuz ve
sında omuzdan yukarı uzatın.
kalçadan tutarak bir
10. Karşı tarafı omuz ve kalçadan tutahamlede çevirin.
rak bir hamlede çevirin.
11. Üstteki bacağı,
11. Üstteki bacağı, kalça ve dizden bükalça ve dizden
kerek öne doğru destek yapın.
bükerek öne doğru
12. Alttaki bacağı hafif dizden bükerek
destek yapın.
arkaya destek yapın.
12. Alttaki bacağı hafif
13. Başı, uzatılan kolun üzerine yan podizden bükerek
zisyonda hafif öne eğik konuma getirin.
arkaya destek yapın.
14. Tıbbi yardım (112) gelinceye kadar
13. Başı, uzatılan kolun
bu pozisyonda tutun.
üzerine yan pozisyonda hafif öne eğik konuma
15. 3–5 dakika ara ile solunum ve nabzı kontrol edin.
getirin.
14. Tıbbi yardım (112) gelinceye kadar bu pozisyonda
tutun.
15. 3–5 dakika ara ile solunum ve nabzı kontrol edin.
23
Bilinç Bozukluklarında
İlk Yardım
Şok Nedir?
Dolaşım sisteminin yaşamsal organlara yeterince kan gönderememesi
nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut
dolaşım yetmezliği durumudur.
Şok Çeşitleri Nelerdir?
• Kardiyojenik şok (kalp kökenli)
• Hipovolemik şok (vücutta sıvı eksikliği/kaybı)
• Toksik şok (zehirlenmeye bağlı)
• Anaflaktik şok (alerjiye bağlı)
Şok Belirtileri Nelerdir?
• Kan basıncında düşme
• Hızlı ve zayıf nabız
• Hızlı ve yüzeysel solunum
• Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
• Endişe ve huzursuzluk
• Baş dönmesi
• Dudak çevresinde solukluk ya da morarma
• Susuzluk hissi
• Bilinç seviyesinde azalma
Şokta İlk Yardım
• Hasta/yaralının endişe ve korkularını giderin.
• Mümkün olduğunca temiz hava solumasını sağlayın.
• Hava yolunun açıklığını sağlayın.
• Kanama varsa hemen durdurun.
• Şok pozisyonu verin.
• Hasta/yaralıyı sıcak tutun.
• Hasta/yaralıyı gereksiz yere hareket ettirmeyin.
• 112’yi arayın.
24
Bilinç Bozukluklarında
İlk Yardım
Bilinç Bozukluklarında
Bozukluklarında İlk Yardım
Yardım
Bilinç
Bilinç Bozukluklarındaİlk
İlk Yardım
Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım
Şok Pozisyonu
Pozisyonu
Nasıl Verilir?
Verilir?
Şok Pozisyonu
Nasıl Verilir?
Şok
Nasıl
Şok Pozisyonu
Nasıl Verilir?
Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?
1. Hasta/yaralıyı
düz olarakdüz
sırtolarak
üstüsırt
yatırın.
1. Hasta/yaralıyı
Hasta/yaralıyı
düz
olarak
sırt
üstü yatırın.
yatırın.
1.
üstü
1. Hasta/yaralıyı düz olarak sırt üstü yatırın.
1. Hasta/yaralıyı düz olarak sırt üstü yatırın.
2. Hasta/yaralının
Hasta/yaralının
bacaklarını
30 cm
cm
kadar
yukarı
bacaklarınıbacaklarını
2.
30
kadar
yukarı
2. Hasta/yaralının
30
cm kadar
yukarı
kaldırarak,
bacakların
2.
Hasta/yaralının
bacaklarını
30 cm
kadar
yukarı
2. kaldırarak,
Hasta/yaralının
bacaklarını
30 cmkoyun
kadar(Çarşaf,
yukarı
kaldırarak,
bacakların
altına
destek
koyun
(Çarşaf,
bacakların
altına
destek
altına destek koyun
(Çarşaf,
battaniye
giysi vb.).
kaldırarak,
bacakların
altınayastık,
destek kıvrılmış
koyun (Çarşaf,
kaldırarak,
bacakların
altına
battaniye yastık,
yastık,
kıvrılmış
giysidestek
vb.). koyun (Çarşaf,
battaniye
battaniye yastık,kıvrılmış
kıvrılmışgiysi
giysivb.).
vb.).
battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb.).
3. Hasta/yaralının
Hasta/yaralının
üzerini ısınmasını
örterek ısınmasını
ısınmasını
sağlayın.
3.
üzerini
sağlayın.
3. Hasta/yaralının
üzerini örterek
sağlayın.
3.
Hasta/yaralının
üzeriniörterek
örterek ısınmasını
sağlayın.
3.
Hasta/yaralının üzerini örterek ısınmasını sağlayın.
4. Yardım
Yardım
gelinceye kadar
kadar hasta/yaralının yanında
yanında kalın.
4.
gelinceye
4. Yardım
gelinceye kadarhasta/yaralının
hasta/yaralının yanındakalın.
kalın.
4. Yardım
gelinceye
kadar hasta/yaralının
yanındakalın.
kalın.
aralıklarla
4. Yardım gelinceye
kadar
hasta/yaralının
yanında
5.
Belli
(2–3
dakikada
bir)
yaşam
bulgularını
5.5. Belli
Belli
aralıklarla(2–3
(2–3dakikada
dakikadabir)
bir)yaşam
yaşambulgularını
bulgularını
aralıklarla
5. değerlendirin.
Belli
aralıklarla
(2–3 dakikada
bir) yaşam
bulgularını
5. Belli aralıklarla
(2–3
dakikada
bir) yaşam
bulgularını
değerlendirin
değerlendirin.
değerlendirin.
değerlendirin.
25
25
25
25
25
Kanamalarda
İlk Yardım
Kanamalarda
Kanamalarda
İlk Yardım İlk
Kanamalarda
İlkYardım
Yardım
Damar bütünlüğünün
bozulması sonucu kanın damar dışına (vücut
Kanamalarda
KanamalardaİlkİlkYardım
Yardım
içine ya da dışına) çıkmasına kanama denir.
Damar
Damarbütünlüğünün
bütünlüğününbozulması
bozulmasısonucu
sonucukanın
kanındamar
damar
dışına
(vücut
içine
yaya
dada
dışına)
çıkmasına
kanama
denir.
dışına
(vücut
içine
dışına)
çıkmasına
kanama
denir.
Vücutta Kanın Aktığı Bölgeye Göre Kanamalar
Vücutta Kanın Aktığı Bölgeye Göre Kanamalar
Vücutta Kanın Aktığı Bölgeye Göre Kanamalar
1. Dış Kanamalar:
Kanın vücut dışına doğru akmasıdır.
1.1.Dış
Kanın
vücut
dışına
doğru
akmasıdır.
Kanamalar:
Kanın
vücut
dışına
doğru
akmasıdır.
2. İç Kanamalar:DışKanamalar:
Kanın
vücut
içine
akmasıdır.
2.2.İçİçKanamalar:
Kanın
vücut
içine
akmasıdır.
Kanamalar:
Kanın
vücutKanamalar:
içine akmasıdır.
3. Doğal Deliklerde
Meydana
Gelen
3.3.Doğal
Meydana
Kanamalar:
Doğal
Deliklerde
Meydana
Gelen
Kanamalar:
Kulak, burun,
ağız, Deliklerde
anüs
(makat)
veGelen
üreme
organlarından olan
Kulak,
burun,
ağız,
anüs
(makat)
üreme
kanamalardır. Kulak, burun, ağız, anüs (makat) veve üreme
organlarından
organlarındanolan
olankanamalardır.
kanamalardır.
Dış Kanamalarda İlk Yardım
Dış Kanamalarda İlk Yardım
Dış Kanamalarda
İlk Yardım
direkt
baskı
• Yara üzerine Yara
direkt
baskı
uygulayın.
Yaraüzerine
üzerine
direkt
baskıuygulayın.
uygulayın.
Kanama
durmazsa
ikinci
birbirbez
Kanama
durmazsa
ikinci
bezkoyarak
koyarakbasıncı
basıncı
• Kanama durmazsa ikinci bir bez
koyarak
basıncı
arttırın.
arttırın.
arttırın.
2626
26
Kanamalarda
İlk Yardım
Kanamalarda İlk Yardım
Kanamalarda İlk Yardım
• Gerekirse bandaj
sarıp kanlanmış
bezleri bezleri
kaldırmadan basıncı
Gerekirseilebandaj
ile sarıp kanlanmış
Gerekirse
ile sarıp kanlanmış bezleri
kaldırmadanbandaj
basıncı arttırın.
arttırın.
kaldırmadan basıncı arttırın.
Kanayan bölgeye en yakın basınç noktasına basınç
Kanayan
bölgeye
yakın basınç
noktasına
basınç
uygulayın.
bölgeye
en
yakınen
basınç
noktasına
basınç
uygulayın.
uygulayın.
Kanayan
bölgeyi
yukarı kaldırın.
bölgeyi
yukarı
kaldırın.
• Kanayan
• Kanayan
bölgeyi
kaldırın.
Kanama
kol veyayukarı
bacaklardaysa
kırık şüphesi
• Kanama kolKanayan
veya bacaklardaysa
ve kırık ve
şüphesi
yoksa kanama
Kanama
kol
veya
bacaklardaysa
ve kırık yukarıda
şüphesi
kanama bölgesini
hizasından
bölgesini kalpyoksa
hizasından
yukarıdakalp
tutun.
yoksa
tutun. kanama bölgesini kalp hizasından yukarıda
tutun.
Şok pozisyonu verin.
Şok
pozisyonu
verin. kontrol edin. (2-3 dk. arayla).
Sık sık
yaşam bulgularını
• Şok pozisyonu
verin.
Sık sık yaşam bulgularını kontrol edin. (2-3 dk. arayla).
• Sık sık yaşam bulgularını kontrol edin. (2-3 dk. arayla).
27
27
27
Kanamalarda
İlk Yardım
Kanamalarda İlk Yardım
Turnike Uygulama
Koşulları
Turnike Uygulama
Koşulları
Uzuv kopmuşsa,
• Uzuv kopmuşsa,
Tüm kanama
durdurma uygulamaları
yetersiz
• Tüm kanama durdurma
uygulamaları
yetersiz kalıyorsa,
kalıyorsa,
• Hasta/yaralının uzun mesafede taşınması gerekiyorsa,
Hasta/yaralının uzun
mesafede ortamda
taşınması gerekiyorsa,
• Çok sayıda hasta/yaralının
bulunduğu
tek ilk yardımcı varsa
Çok
sayıda
hasta/yaralının
bulunduğu
ortamda tek
uygulanır.
ilk yardımcı varsa uygulanır.
İç Kanamalarda İlk Yardım
İç Kanamalarda İlk Yardım
• Hasta/yaralının bilincini ve solunumunu değerlendirin.
Hasta/yaralının bilincini ve solunumunu değerlendirin.
• Üzerini örterek ayaklarını 30 cm. kaldırın.
Üzerini örterek
ayaklarını
30 cm. kaldırın.
• Asla ağızdan yiyecek
içecek
vermeyin.
Asla kan
ağızdan
yiyecek içecek
vermeyin.
• Kapalı kırık varsa,
damarlarının
yaralanmasını
Kapalı
kırık varsa,
kan damarlarının
yaralanmasını
önlemek ve bir iç
kanamaya
sebep
olmamak için
hasta ya da yaralının
önlemek
ve bir iç kanamaya sebep olmamak için
hareketsiz kalmasını
sağlayın.
da yaralının hareketsiz
kalmasını sağlayın.
• Hasta/yaralınınhasta
şokyapozisyonunda
yaşamsal
Hasta/yaralının
şok
pozisyonunda
yaşamsal
değişimlerini izleyin.
izleyin.
• 112’yi arayarakdeğişimlerini
tıbbi yardım
isteyin.
112’yi arayarak tıbbi yardım isteyin.
Burun Kanamasında İlk Yardım
Burun Kanamasında İlk Yardım
• Öncelikle sakin olun.
Öncelikle
sakin olun.
• Hastanın başını
öne doğru
eğin. Mümkünse oturtun
Hastanın başını öne doğru eğin. Mümkünse oturtun.
28
28
Kanamalarda
İlk Yardım
Kanamalarda
İlk Yardım
Kanamalarda
Kanamalarda İlk
İlk Yardım
Yardım
• Burun kanatlarını
sıkıştırarak
iki parmağınızla
sıkın.sıkın.
Burun
kanatlarını sıkıştırarak
iki
parmağınızla
Burun
sıkıştırarak
iki
sıkın.
Burun5kanatlarını
kanatlarını
sıkıştırarak
iki parmağınızla
parmağınızla
sıkın.
• Bu işleme yaklaşık
dakika
kadar
devam
edin.
Bu
işleme
yaklaşık
55dakika
kadar
devam
edin.
Bu
işleme
yaklaşık
dakika
kadar
devam
edin.
Bu işleme yaklaşık
5 dakika
kadar
edin. en yakın sağlık
• Kanamanın durmaması
halinde
hasta
yadevam
da yaralıyı
Kanamanın
durmaması
halinde
hasta
ya
da
yaralıyı
Kanamanın
durmaması
halinde
hasta
ya
da
kuruluşuna götürün.
Kanamanın durmaması halinde hasta ya da yaralıyı
yaralıyı
en
yakın sağlık
kuruluşuna götürün.
en
en yakın
yakın sağlık
sağlık kuruluşuna
kuruluşuna götürün.
götürün.
Kulak Kanamasında
İlk Yardım
Kulak
İlk
KulakKanamasında
Kanamasında
İlkYardım
Yardım
Kulak Kanamasında İlk Yardım
Kanama hafifse kulağı temiz bir bezle temizleyin.
Kanama
hafifse
kulağı
bir
bezle
Kanama
hafifse
kulağı
temiz
birtemizleyin.
bezle temizleyin.
temizleyin.
• Kanama hafifse
kulağı
temiz
bir temiz
bezle
Ciddi
ise
kulağı
tıkamadan
gazlı
bezle
kapatın.
Ciddi
ise
kulağı
tıkamadan
gazlı
bezle
ise kulağı tıkamadan
gazlıkapatın.
bezle kapatın.
kapatın.
• Ciddi ise kulağıCiddi
tıkamadan
gazlı bezle
Hasta/yaralının
hareketsiz
olarak,
kanayan
kulak
Hasta/yaralının
hareketsiz
olarak,
kanayan
kulak
• Hasta/yaralının
hareketsiz
olarak,
kanayan
üzerine
Hasta/yaralının
hareketsiz
olarak,kulak
kanayan
kulakyan yatmasını
üzerine
yan
yatmasını
sağlayın.
üzerine
yan
yatmasını
sağlayın.
üzerine yan yatmasını sağlayın.
sağlayın.
Tıbbi
yardım sağlayın.
Tıbbi
• Tıbbi yardım sağlayın.
Tıbbi yardım
yardım sağlayın.
sağlayın.
Unutulmamalıdır
ki,kanaması
kulak kanaması
beyin
• Unutulmamalıdır
ki,
kulak
olasıolası
bir bir
beyin
Unutulmamalıdır
olası
bir
beyin
Unutulmamalıdır ki,
ki, kulak
kulak kanaması
kanaması
olası
bir
beyin
kanamasının
kanamasının
habercisi
olabilir.
kanamasının
habercisi
olabilir.
habercisi olabilir.
kanamasının habercisi olabilir.
Önemli!
Önemli!
Önemli!
Unutulmamalıdır
ki,
kulak
kanaması olası
bir
Unutulmamalıdır
ki,
kulak
olası
Unutulmamalıdır
ki,
kulak kanaması
kanaması
olası bir
bir
beyin
kanamasının
habercisi
olabilir.
beyin
beyin kanamasının
kanamasının habercisi
habercisi olabilir.
olabilir.
29
29
29
29
Isı Dengesi
Bozuklukları
Yanık nedir?
Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır.
Yanık Çeşitleri
1’inci Derece Yanıklar:
• Alt deride ve derinin yüzeyinde, kızarıklık, (pembe, kırmızı arası renk)
şeklinde görülen doku hasarı vardır.
• Ağrı vericidir.
• Yanık bölgede ödem ve hafif şişlik vardır.
• Genelde 48 saatlik süreç içinde iyileşir.
2’inci Derece Yanıklar:
• Derinin 1. ve 2. tabakasını etkiler.
• En bariz özelliği deride içi su dolu kabarcıklar (bül) oluşmasıdır.
• Derinin kendini yenilemesiyle kendiliğinden iyileşir.
• Çok ağrılıdır.
3’üncü Derece Yanıklar:
• Derinin tüm tabakaları etkilenir.
• Kaslar, sinirler, damarlar üzerinde etkilidir.
• Beyaz kuru yaradan, siyah renge kadar aşamaları vardır.
• Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür.
30
Isı Dengesi
Bozuklukları
Isı Dengesi Bozuklukları
Isı Dengesi Bozuklukları
Yanığın Vücutta Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Derinliğine,
yaygınlığına
oluştuğu
bölgeye bağlı
Yanığın
Vücutta
OlumsuzveEtkileri
Nelerdir?
Yanığın Vücutta Olumsuz
Etkileri
Nelerdir?
olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna
Derinliğine,
yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı
yol
açar.
olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna
• Derinliğine, yaygınlığına veAğrı
oluştuğu
bölgeye
organ
ve
ve sıvı kaybına
bağlıbağlı
olarakolarak,
şok meydana
gelir.
yol açar.
sistemlerde işleyiş bozukluğuna
yol
açar.
Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop
Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir.
ve toksinlerle
enfeksiyongelir.
riski oluşur.
• Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak
şok meydana
Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop
• Hasta/yaralının kendi vücudunda
bulunan
mikrop
ve toksinlerle
ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur.
enfeksiyon riski oluşur. Isı İle Oluşan Yanıkta İlk Yardım
KişiOluşan
hala yanıyorsa
panik
yapmayın; hareket ediyorsa
Isı İle
Yanıkta
İlk Yardım
koşmasını engelleyin.
Isı İle Oluşan Yanıkta İlk Yardım
Kişi hala yanıyorsa panik yapmayın; hareket ediyorsa
Hasta/yaralının üzerini battaniye vb. ile kapatın ve
koşmasını
engelleyin.
• Kişi hala yanıyorsa panik yuvarlanmasını
yapmayın;
hareket ediyorsa koşmasını
sağlayın.
Hasta/yaralının üzerini battaniye vb. ile kapatın ve
engelleyin.
Yaşam bulgularını değerlendirin.
yuvarlanmasını sağlayın.
En az 20vb.
dakika,
soğuk
• Hasta/yaralının üzerini battaniye
ile kapatın
ve yuvarlanmasını
Yaşam bulgularını değerlendirin.
su altında tutun.
sağlayın.
En az 20 dakika, soğuk
Ödem oluşabileceğin• Yaşam bulgularını değerlendirin.
su altında tutun.
den yüzük, bilezik vb.
Ödem
oluşabileceğin• En az 20 dakika, soğuk su altında
tutun.
aksesuarlarını
ve giysileden
yüzük,
bilezik vb.
rini çıkarın.
• Ödem oluşabileceğinden yüzük,
bilezik
vb.
aksesuarlarını ve giysileDeriyi sabunlu su ile dikkatle temizleyin.
aksesuarlarını ve giysilerini çıkarın.
rini çıkarın.
Su toplayan yerleri patlatmayın.
• Deriyi sabunlu su ile dikkatle
temizleyin.
Deriyi sabunlu su ile dikkatle temizleyin.
Yanık bölgelere bandaj
Su toplayan yerleri patlatmayın.
• Su toplayan yerleri patlatmayın.
uygulamayın.
Yanık bölgelere bandaj
• Yanık bölgelere bandaj uygulamayın.
Yanığın üzerini temiz
uygulamayın.
bezle örtün;
örtün; üzerine
üzerine
• Yanığın üzerini temiz bezle
Yanığın
üzerini
temiz
madde
sürmeyin.
hiçbir madde sürmeyin. hiçbir
bezle örtün; üzerine
Hasta/yaralıyı battaniye ile örtün.
• Hasta/yaralıyı battaniye ile örtün.
hiçbir madde sürmeyin.
Yanık geniş ve sağlık kurumu
uzaksa, kusma yoksa,
Hasta/yaralıyı
örtün. bilinci açıksa
• Yanık geniş ve sağlık kurumu
uzaksa,battaniye
kusmaileyoksa,
bilinci açıksa hasta/yaralıya ağızdan sıvı vererek sıvı
Yanık geniş
sağlık
kurumu
hasta/yaralıya ağızdan sıvı vererek
sıvıvekaybını
engelleyin
(1kusma
lt.
suyoksa,
+ +1
kaybını
engelleyin
(1 lt.
su + 1 uzaksa,
çay kaşığı
karbonat
bilinci
açıksa
hasta/yaralıya
ağızdan
sıvı
vererek
sıvı
1
çay
kaşığı
tuz).
çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz).
kaybını engelleyin (1 lt. su + 1 çay kaşığı karbonat +
yardım isteyin ( 112 ).
• Tıbbi yardım isteyin ( 112 ). Tıbbi
1 çay kaşığı tuz).
Tıbbi yardım isteyin ( 112 ).
31
31
31
Isı Dengesi
Bozuklukları
Isı Dengesi Bozuklukları
Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım
Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım
eden maddenin
kimyasal maddenin
• Deriyle temasDeriyle
edentemas
kimyasal
deriylederiyle
temasını en kısa
temasını en kısa sürede kesin.
sürede kesin.
Giysileri çıkarın.
• Giysileri çıkarın.
Yanıktazyiksiz
bölgeyi bol,
tazyiksiz
suyla,
en az
dk.
• Yanık bölgeyi bol,
suyla,
en az
20-25
dk.20-25
yumuşakça
yıkayın.
yumuşakça yıkayın.
• Daha sonra hasta/yaralıyı battaniye vb. ile örtün.
Daha sonra hasta/yaralıyı battaniye vb. ile örtün.
• Tıbbi yardım sağlayın.
Tıbbi yardım sağlayın.
Elektrik Yanıklarında İlk Yardım
Elektrik Yanıklarında İlk Yardım
ve sakin olun.
• Soğukkanlı ve Soğukkanlı
sakin olun.
Hasta/yaralıya
dokunmadan
önce akımını
elektrik akımını
• Hasta/yaralıya
dokunmadan
önce elektrik
kesin.
• Akımı kesme kesin.
imkanı yoksa yalıtkan bir maddeyle kişinin elektrikle
temasını kesin. Akımı kesme imkanı yoksa yalıtkan bir maddeyle
kişinin elektrikle temasını kesin.
yaşam bulgularını
değerlendirin.
• Hasta/yaralınınHasta/yaralının
yaşam bulgularını
değerlendirin.
Hasta/yaralıyı
yerinden
kımıldatmayın.
• Hasta/yaralıyı yerinden kımıldatmayın.
Hasar gören
bölgeyi örtün.
• Hasar gören bölgeyi
örtün.
Tıbbi
yardım
isteyin.
• Tıbbi yardım isteyin.
Sıcak Çarpmasında
İlk Yardım
Sıcak Çarpmasında
İlk Yardım
Hastayı serin ve havadar bir yere alın.
• Hastayı serin ve
havadar
bir yere alın.
Giysilerini
çıkarın.
• Giysilerini çıkarın.
Sırt üstü yatırıp kol ve bacaklarını yükseltin.
• Sırt üstü yatırıpBulantı
kol veyoksa
bacaklarını
ve bilinciyükseltin.
açıksa su ve tuz kaybını
• Bulantı yoksa ve
bilinciiçin
açıksa
sukarbonatla
ve tuz kaybını
gidermek
su, tuz,
hazırlanan sıvı ya
da tuz,
soda karbonatla
içirin.
gidermek için su,
hazırlanan sıvı ya da soda içirin.
32
Isı Dengesi
Bozuklukları
Donmalar
Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan
gitmemesi ve dokulardaki kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar
oluşmasıdır.
1’inci Derece Donma:
• Donmanın en hafif şeklidir.
• Deride solukluk, soğukluk hissi; vücutta uyuşukluk, halsizlik, ve daha
sonra kızarıklık ve karıncalanma hissi yaratır.
2’inci Derece Donma:
• Zarar gören bölgede gerginlik hissi, ödem, şişkinlik, ağrı, içi su dolu
kabarcıklar,
• Su toplanması iyileşirken, siyah kabuklara dönüşür.
3’üncü Derece Donma:
• Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır.
• Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur.
Donmalarda İlk Yardım
• Hasta/yaralıyı ılık bir ortama alıp soğukla temasını kesin; sakinleştirin.
• Kesin istirahat ettirip hareket etmemesini sağlayın.
• Kuru giysiler giydirin.
• Bilinci açık ise sıcak, şekerli içecekler verin.
• Su toplamış bölgeleri asla patlatmayın; üstünü örtün.
• Donuk bölgeyi asla ovmayın, kendiliğinden ısınmasını/çözünmesi
sağlayın.
• El ve ayakları doğal pozisyonda tutun.
• Hala halsizlik varsa bezle bandaj yapın.
• Tıbbi yardım isteyin.
33
Kırık, Çıkık ve
Burkulmalar
Kırık Nedir?
Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar, darbe sonucu ya da
kendiliğinden oluşur.
Kırık Çeşitleri
Kapalı Kırık: Kemik bütünlüğü bozulmuştur. Ancak deri sağlamdır.
Açık Kırık: Deri bütünlüğü bozulmuştur. Kemik uçları dışarı çıkabilir,
beraberinde kanama ve enfeksiyon riski vardır.
Parçalı Kırık: Kemik birden fazla yerden kırılmıştır.
Kırık Belirtileri Nelerdir?
• Bölgenin hareket edilmesi ile artan yoğun ağrı,
• Şekil bozukluğu (Diğer sağlam organ ile karşılaştırılır),
• Bölgede ödem ve kanama sonucu morarma,
• İşlev kaybı,
• Hareketlerde kısıtlama,
• Şişlik.
Kırığın Yol Açabileceği Olumsuz Durumlar:
• Kırık yakınındaki damar, sinir ya da kaslarda yaralanma ve sıkışma
(Kırık bölgede nabız alınamaması, soğukluk, solukluk, aşırı hassasiyet),
• Parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok,
• Açık kırıklarda enfeksiyon riski görülebilir.
34
Kırık, Çıkık ve Burkulmalar
Kırık, Çıkık ve Burkulmalar
Kırıklarda İlk Yardım
Kırıklarda İlk Yardım
Yaşamı tehdit eden başka yaralanma varsa önceliği
Yaşamı tehdit eden başka yaralanma varsa önceliği
ona verin.
ona verin.
Hasta/yaralıyı hareket
ettirmeyin.
Kırık, Çıkık ve
Burkulmalar
Hasta/yaralıyı
hareket
ettirmeyin.
Ani hareketlerden
kaçının, kırığı
yerine
koymaya
Ani hareketlerden kaçının, kırığı yerine koymaya
çalışmayın.
çalışmayın.
Kırık kolda ise; ödem
oluşacağından yüzük, saat vb.
Kırıklarda İlk Yardım
eşyaları çıkarın.
Kırık kolda ise; ödem oluşacağından yüzük, saat vb.
• Yaşamı tehdit Kırık
eden
başka yaralanma
varsa önceliği ona verin.
eşyaları
olan bölgenin
ha- çıkarın.
• Hasta/yaralıyı reket
hareket
ettirmeyin.
Kırık olan bölgenin haetmesini
önleyin.
• Ani hareketlerden kaçının,
kırığı önleyin.
yerine
etmesini
Açık kırık varsa; reket
tespitkoymaya çalışmayın.
kırık varsa; tespitten önce yaranınAçık
üzerini
• Kırık kolda ise;
ödem
oluşacağından
ten önce yaranınyüzük,
üzerini
temiz
bir bezle
kapatın.
saat vb. eşyaları çıkarın.
temiz
bir
bezle
kapatın.
Kırık olan bölgeyi bir
• Kırık olan bölgenin
hareket eklemi
etmesini
önleyin.
olan bölgeyi bir
üst ve bir alt Kırık
• Açık kırık varsa;
önce
yaranın
üst
ve
bir alt üzerini
eklemi
de tespitten
içine alacak
şekilde
temiz bir bezle karton,
kapatın.
de sert
içine alacak şekilde
tahta vb.
• Kırık olan bölgeyi
üstedin.
ve
bir alt
eklemi
de
karton,
tahta
vb. sert
cisimlebir
tespit
içine alacak şekilde
vb.tespit
sertedin.
cisimle
cisimle
Tespitkarton,
edilen tahta
bölgeyi
tespit edin.
yukarıda tutarak Tespit
dinlen- edilen bölgeyi
• Tespit edilen
yukarıda
yukarıda
tutaraktutarak
dinlenmeyebölgeyi
alın.
dinlenmeye alın.
Kırık bölgedeki meye
nabzı alın.
ve derinin rengini kontrol
• Kırık bölgedekiedin.
nabzı ve derinin
rengini kontrol
Kırık bölgedeki
nabzı veedin.
derinin rengini kontrol
edin.
Hastayı sıcak tutun.
• Hastayı sıcak tutun.
Hastayı sıcak tutun.
Tıbbi yardım sağlayın.
• Tıbbi yardım sağlayın.
Tıbbi
yardım
sağlayın.
• Kırık olan bölgenin
hareket
ettirilmesine
izin izin
vermeyin.
Kırık olan
bölgenin
hareket
ettirilmesine
vermeyin.
Kırık olan bölgenin hareket ettirilmesine izin vermeyin.
35
35
35
Kırık, Çıkık ve
Burkulmalar
ralamlukruB ev kıkıÇ ,kırıK
?rideN amlukruB
Kırık,
Çıkık ve Burkulmalar
Burkulma
Nedir?
.rıdısamlırya karalo kılna ninirelyezüy melkE
Eklem yüzeylerinin
anlık olarak ayrılmasıdır.
Burkulma Nedir?
mıdraY klİ adralamlukruB
Eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır.
ımışalod aljadnab rib ıcırıtşıkıs imelke nalukruB
Burkulmalarda İlk Yardım
.nide tipset edlikeş keceyemellegne
Burkulmalarda İlk Yardım
• Burkulan eklemi sıkıştırıcı bir bandajla dolaşımı engellemeyecek
Burkulan
şekilde tespit
edin. eklemi sıkıştırıcı bir bandajla dolaşımı
engellemeyecek şekilde tespit edin.
.nırıdlak ırakuy iyeglöb niçi kamtlaza iğilşiŞ
.nıpay amalugyu kuğoS
.niyemritte tekerah iyeglöB
Şişliği azaltmak için bölgeyi.nyukarı
kaldırın.
iyetsi m
ıdray ibbıt ,asroyimçeg erüs nuzU
• Şişliği azaltmak için bölgeyi yukarı kaldırın.
Soğuk uygulama
• Soğuk uygulama
yapın. yapın.
Bölgeyi
hareket
ettirmeyin.
• Bölgeyi hareket ettirmeyin.
• Uzun süreUzun
geçmiyorsa,
tıbbi yardım
isteyin.
süre geçmiyorsa,
tıbbi yardım
isteyin.
63
36
36
Kırık, Çıkık ve
Burkulmalar
Çıkık Nedir?
Çıkık; eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır.
Çıkıkta İlk Yardım
• Eklemi bulunduğu şekilde tespit edin.
• Çıkığı asla yerine oturtmaya çalışmayın.
• Hasta/yaralıya ağızdan hiçbir şey vermeyin.
• Bölgedeki nabız, deri rengi ve ısıyı kontrol edin.
• Tıbbi yardım sağlayın.
37
Hayvan Isırıkları ve
Böcek Sokmaları
Hayvan Isırmaları Neden Önemlidir?
Kedi köpek vb. hayvanların dişleri sivri ve keskindir. Ağızlarında ise
daima mikrop vardır. Isırmaları halinde mikropların derindeki dokulara
kadar ulaşmasına sebep olurlar. Ayrıca birden fazla ısırmalarında ciddi
yaralanmalara yol açabilirler.
Kedi - Köpek Isırmalarında İlk Yardım
Hafif Yaralanmalarda;
• Yarayı 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkayın.
• Yaranın üzerini temiz bir bezle kapatın.
Ciddi Yaralanma ve Kanama Varsa;
• Yaraya temiz bir bezle basınç uygulayarak kanamayı durdurun.
• Derhal tıbbi yardım (112) sağlayın ve hastayı kuduz aşısı olması
konusunda uyarın.
Arı Sokmasında İlk Yardım
• Yaralı bölgeyi yıkayın.
• Arının iğnesi derinin üzerinden görünüyorsa çıkarın.
• Amonyak vb. kullanmadan soğuk su ile soğuk uygulama yapın.
• Eğer ağızdan sokma varsa solunum güçleşmişse hastanın buz
emmesini sağlayın.
• Ağız içi sokmalarında ve alerjisi olanlar için tıbbi yardım isteyin.
38
Hayvan Isırıkları ve
Böcek Sokmaları
Akrep Sokmasında İlk Yardım
• Sokmanın olduğu bölgeyi hareket ettirmeyin!
• Yatar pozisyonda tutun,
• Yaraya soğuk uygulama yapın,
• Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj
uygulayın,
• Turnike uygulamayın!
• Yara üzerine hiçbir girişim yapmayın (kesilmez, emilmez vb.).
Yılan Sokma / Isırmalarında İlk Yardım
• Hastayı sakinleştirip dinlenmesini sağlayın.
• Yarayı su ile yıkayın.
• Yaraya yakın bölgedeki baskı yapabilecek eşyaları
çıkarın (yüzük, bilezik, saat vb.).
• Yaraya soğuk uygulama yapın.
• Yaralanan bölgeye dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj yapın.
• Turnike uygulamayın!
• Yaralıyı mümkün olduğunca hareket ettirmeyin.
• Yara üzerine hiçbir müdahale yapmayın (kesme, emme vb.).
• Yaşam bulgularını izleyin.
• Tıbbi yardım isteyin.
Deniz Canlıları Sokmasında İlk Yardım
• Kişiyi hareket ettirmeyin.
• Etkilenen bölgeyi ovmayın.
• Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkarın.
• Deniz hayvanlarının enzimleri sıcağa karşı dayanıksız olduğundan
sıcak uygulama yapın.
• Sağlık kuruluşundan yardım talep edin.
39
Yaralanmalar
Yaralanmalar
Yara Nedir?
Yara Nedir?
Keskin bir şeyle veya bir vuruşla vücutta oluşan derin kesiklerdir.
Keskin bir şeyle veya bir vuruşla vücutta oluşan derin
kesiklerdir.
Yara Çeşitleri
Yara Çeşitleri
Kesik Yara: Cam, bıçak gibi kesici aletlerle olan yaralardır.
Kesiksopa,
Yara: yumruk
Cam, bıçak
aletlerle çarpması
olan
Ezik Yara: Taş,
gibigibi
sertkesici
bir cismin
sonucu
yaralardır.
olan yaralardır.
Yara:
Taş, aletlerle
sopa, yumruk
sert bir cismin
Delici Yara:Ezik
Uzun
ve sivri
olangibi
yaralardır.
çarpması sonucu olan yaralardır.
Enfekte Yara:
Derin ve kirli yaralar, ısırma, sokma sonucu olan
yaralardır. Delici Yara: Uzun ve sivri aletlerle olan yaralardır.
Yaraların
Enfekte Yara: Derin ve kirli yaralar, ısırma, sokma
sonucuBelirtileri
olan yaralardır.
Ortak
Yaraların Ortak Belirtileri
• Ağrı,
Ağrı,
• Kanama,
• Yara kenarlarının
ayrılması.
Kanama,
Yara kenarlarının ayrılması.
Yaralanmalarda İlk Yardım
Yaralanmalarda İlk Yardım
• Kanama varsa durdurun.
Kanama varsa durdurun.
• Batan cisim varsa çıkarmayın.
Batan cisim varsa çıkarmayın.
40
40
Yaralanmalar
Yaralanmalar
Yaralının sağlık kuruluşuna gitmesini sağlayın.
Yaralının sağlık kuruluşuna
Yaralıyı tetanozgitmesini
konusundasağlayın.
uyarın.
• Yaralıyı tetanoz konusunda uyarın.
Delici göğüs yaralanmalarında yaralının bilinci
• Delici göğüs yaralanmalarında
yaralının bilinci yerindeyse yarı oturur
yerindeyse yarı oturur şekilde oturtun; sırtını
şekilde oturtun;destekleyin
sırtını destekleyin
30 cm
ve ayaklarınıve
30ayaklarını
cm yükselterek
şok yükselterek şok
pozisyonu vererek
112
acil
servisi
arayın.
pozisyonu vererek 112 acil servisi arayın.
• Delici karın yaralanmalarında
hastayı sırt üstü yatırın ve 112 acil servisi
Delici karın yaralanmalarında hastayı sırt üstü
arayın.
yatırın ve 112 acil servisi arayın.
41
41
Yaralanmalar
Delici Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım
• Hasta/yaralının bilincini kontrol edin.
• Hasta/yaralının yaşam bulgularını değerlendirin.
• Yaranın üzerini tercihen plastik poşet vb. içeren sarılmış bez ile
kapatın.
• Nefes alma sırasında yaraya hava girmesini engellemek, nefes verme
sırasında havanın dışarı çıkmasını sağlamak için yara üzerine konan
bezin bir ucunu açık bırakın.
• Bilinç açık ise hasta/yaralıyı yarı oturur pozisyonda tutun.
• Hasta/yaralıya ağızdan hiçbir şey vermeyin.
• Hasta/yaralının yaşam bulgularını sık sık kontrol edin.
• Şok önlemlerini alın.
• Tıbbi yardım isteyin (112).
Delici Karın Yaralanmalarında İlk Yardım
• Hasta/yaralının bilinç kontrolünü yapın.
• Hasta/yaralının yaşam bulgularını kontrol edin.
• Dışarı çıkan organları içeri sokmaya çalışmayın, üzerlerini geniş,
nemli ve temiz bir bezle örtün.
• Bilinç yerinde ise sırt üstü pozisyonda bacaklar bükülmüş olarak
yatırın, ısı kaybını önlemek için hasta/yaralının üzerini örtün.
• Ağızdan yiyecek ya da içecek bir şey vermeyin.
• Yaşam bulgularını sık sık izleyin.
• Tıbbi yardım isteyin (112).
42
Yaralanmalar
Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım
• Bilinç ve diğer yaşam bulgularını değerlendirin.
• Tıbbi yardım için 112’yi arayın.
• Bilinci açıksa; hasta/yaralının hareket etmemesini sağlayın.
• Herhangi bir tehlike söz konusu ise ayaklarından tutarak düz
pozisyonda sürükleyin.
• Hasta/yaralının olay yerinde, taşıma ve sevki sırasında; baş-boyungövde ekseninin bozulmamasına ve sarsıntıya maruz kalmamasına
dikkat edin.
• Tüm yapılanları ve hasta yaralı hakkındaki bilgileri kaydedip gelen
ekibe bildirin.
• Hasta/yaralıyı asla yalnız bırakmayın.
43
Zehirlenmeler
Zehirlenme Nedir?
Vücuda toksik maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların
bozulmasıdır.
Normalde yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden vücuda
giren her türlü madde toksik sayılmalıdır.
Zehirlenmeler Ne Şekilde Meydana Gelir?
Üç yolla meydana gelir.
Sindirim Yolu İle: Ev veya bahçede kullanılan kimyasal maddeler,
zehirli mantarlar, bozuk besinler, aşırı ilaç ve alkol alınması sonucu
oluşur.
Solunum Yolu İle: Genellikle karbon monoksit gazı (tüp kaçakları,
şofben, sobalar), lağım çukurunda biriken karbondioksit, klor,
yapıştırıcılar, boyalar, ev temizleyicileri vb. ile meydana gelir.
Cilt Yolu İle: Zehirli madde vücuda deri yoluyla girer. İlaç enjeksiyonu,
zehirli bitkilere temas, zirai ilaçlar,
zehirli hayvanların ısırması ve sokması sonucu oluşur.
Belirtiler
Sindirim Sistemi: Bulantı, karın ağrısı, kusma, ishal.
Sinir Sistemi: Rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk, havale, bilinç
kaybı.
Solunum Sistemi: Nefes darlığı, morarma, solunum durması.
Dolaşım Sistemi: Nabız bozukluğu, kalp durması.
44
Zehirlenmeler
Zehirlenmeler
Sindirim Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Sindirim Yolu İle Zehirlenmede
İlk Yardım
Bilinci kontrol
edin.
• Bilinci kontrol edin.
Sadece ağız zehirli maddeyle temas etmişse su ile
• Sadece ağız zehirli maddeyle
temas etmişse su ile çalkalayın.
çalkalayın.
• El ile temas etmişse eli sabunlu
su ileetmişse
yıkayın.
El ile temas
eli sabunlu su ile yıkayın.
• Yaşam bulgularını değerlendirin.
Yaşam bulgularını değerlendirin.
Kusma, bulantı,
ishal vb. belirtileri değerlendirin.
• Kusma, bulantı, ishal vb. belirtileri
değerlendirin.
Bilinç
kaybı
varsa
koma pozisyonuna getirin.
• Bilinç kaybı varsa koma pozisyonuna getirin.
Hastanın
üstünü
örtün.
• Hastanın üstünü örtün.
112’yi arayın.
• 112’yi arayın.
Olaylakaydedin
ilgili bilgileri
toplayarak
kaydedin
(Zehirli
• Olayla ilgili bilgileri toplayarak
(Zehirli
maddenin
türü,
ilaç
maddenin
türü,
ilaç
ya
da
uyuşturucu
alıyor
ya da uyuşturucu alıyor mu, hastanın bulunduğu saat, evde ne mu,
tür
hastanın bulunduğu saat, evde ne tür ilaçlar var).
ilaçlar var).
Özellikle yakıcı maddenin alındığı durumlarda hasta
• Özellikle yakıcı maddenin alındığı
durumlarda hasta asla kusturulmaz!
asla kusturulmaz!
Solunum Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Solunum Yolu İle Zehirlenmede
İlk Yardım
Olay yerinin güvenliğini sağlayın (Cam ve kapıları
açarak ortamı
havalandırın
ya da
hastayıortamı
temiz
• Olay yerinin güvenliğini sağlayın
(Cam
ve kapıları
açarak
havaya çıkarın).
havalandırın ya da hastayı temiz havaya çıkarın).
Yaşamsal belirtileri değerlendirin.
• Yaşamsal belirtileri değerlendirin.
Rahat nefes alabilmesi için hastayı yarı oturur
• Rahat nefes alabilmesi için hastayı yarı oturur pozisyonda tutun.
pozisyonda tutun.
• Bilinci kapalı ise koma pozisyonu
verip 112’yi arayın.
Bilinci kapalı ise koma pozisyonu verip 112’yi arayın.
Deri Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Deri Yolu İle Zehirlenmede İlk Yardım
Olay yerinin güvenliğini sağlayın.
Yaşam bulgularını değerlendirin.
Olay yerinin güvenliğini sağlayın.
Ellerin zehirli madde ile temasını önleyin.
Yaşam bulgularını değerlendirin.
Zehir bulaşmış giysileri çıkarın.
Ellerin zehirli madde ile temasını
önleyin.
Deriyi 15-20
dakika boyunca bol suyla yıkayın.
Zehir bulaşmış giysileri çıkarın.
112’yi arayın.
•
•
•
•
• Deriyi 15-20 dakika boyunca
Önemli!
bol suyla yıkayın.
• 112’yi arayın.
Zehirlenme olaylarında, zehirlenmeyle ilgili
bilgiler toplanarak kaydedilir (Zehirli maddenin
türü, ilaç ya da uyuşturucu alıyor mu, hastanın
bulunduğu saat, evde ne tür ilaçlar var).
45
45
Zehirlenmeler
Zehirlenmelerde Genel İlk Yardım
• Zehirlenmeye neden olan maddeyi vücuttan uzaklaştırın (Zehirli
madde vücuttan ne kadar çabuk uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda
emilir).
• Hayati fonksiyonların devamını sağlayın.
• Sağlık kuruluşuna (112) bilgi verin.
• Zehir danışma merkezi 114’ü arayın.
Şofben Kazalarında İlk Yardım
• Kişiyi ortamdan uzaklaştırın.
• Hareket ettirmeyin.
• Yaşam bulgularını değerlendirin.
• Havayolu açıklığını sağlayın.
• Tıbbi yardım isteyin (112).
• Banyoyu içeriden kilitlemeyin.
• Şofbeni iyi çeken bir bacaya bağlayın.
• Şofbenin olduğu yere bol hava girişi sağlayın.
• Şofben ile tüp arasındaki hortumun 125 cm’den uzun olmamasına
dikkat edin.
• Banyodaki kişileri kontrol edin.
46
Göze, Kulağa ve Buruna
Yabancı Cisim Kaçması / Batması
Göze Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
Toz, kirpik gibi madde ise;
• Gözü ışığa çevrin, alt göz kapağına bakın.
• Gerekiyorsa üst göz kapağına bakın.
• Nemli, temiz bir bezle çıkartın.
• Yaralıya gözünü kırpıştırmasını söyleyin.
• Bol su ile yıkayın.
• Gözü ovmayın.
• Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna sevk edin.
Metal veya batan bir cisimse;
• Gerekmedikçe hastayı kımıldatmayın.
• Göze hiçbir müdahale yapmayın.
• Tıbbi yardım isteyin.
• Hastanın göz uzmanlık dalı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesini
sağlayın.
• Her iki gözün kapatılmasını sağlayın.
Kulağa Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
• Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale etmeyin.
• Su değdirmeyin.
• Tıbbi yardım isteyin.
Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım
• Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin
atılmasını sağlayın.
• Çıkmazsa tıbbi yardım isteyin.
47
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta/Yaralı Taşırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Baş-boyun-gövde
esas alınmalı,
Hasta/Yaralı Taşırken Dikkat
Edilmesiekseni
Gerekenler
Ekip çalışması yapılmalı,
Hasta/yaralıya
yakın mesafede çalışılmalı,
• Baş-boyun-gövde ekseni esas
alınmalı,
Daha
uzun
ve
kuvvetli
kas grupları kullanılmalı,
• Ekip çalışması yapılmalı,
• Hasta/yaralıya yakın mesafede
çalışılmalı,korumak için dizler kalçadan
Sırtın gerginliğini
• Daha uzun ve kuvvetli kasbükülmeli,
grupları kullanılmalı,
destek kalçadan
alacak şekilde,
her iki ayak kullanılmalı
• Sırtın gerginliğini korumakYerden
için dizler
bükülmeli,
ve
biri
diğerinden
öne
yerleştirilmeli,
• Yerden destek alacak şekilde, her iki ayak kullanılmalı ve biri
Omuzlar leğen kemiği hizasında tutulmalı,
diğerinden öne yerleştirilmeli,
Ağırlık kaldırırken
karın muntazam tutulup kalça
• Omuzlar leğen kemiği hizasında
tutulmalı,
kasılmalı,
• Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalça kasılmalı,
Kalkarken
ağırlık kalça kaslarına verilmeli,
• Kalkarken ağırlık kalça kaslarına
verilmeli,
Yavaş
ve
düz
adımlarla
yürünmeligeniş
(adımlar
omuzdan
• Yavaş ve düz adımlarla yürünmeli (adımlar
omuzdan
olmamalı),
geniş
olmamalı),
• Ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı; hasta/yaralı az hareket
Ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı; hasta/
ettirilmelidir.
yaralı az hareket ettirilmelidir.
Acil Taşıma Teknikleri
Sürükleme Tekniği
Acil Taşıma Teknikleri
Sürükleme Tekniği
• Ayak bileklerinden tutarakAyak
sürükleme
bileklerinden
tutarak
sürükleme
Koltuk
altından
• Koltuk altından tutarak sürükleme
tutarak
sürükleme
Araç
içindeki tekniği
yaralıyı taşıma
• Araç içindeki yaralıyı taşıma
(Rentek)
(Rentek) tekniği
48
48
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta Yaralı Taşıma
Hasta Yaralı Taşıma
Kısa
Kısa Mesafede Süratli Taşıma Teknikleri
Kısa Mesafede Süratli Taşıma Teknikleri
KısaSüratli
Mesafede
Süratli
Taşıma
Teknikleri
Tek
İlkyardımcı
İle Taşıma
Mesafede
Taşıma
Teknikleri
Kısaİlkyardımcı
Mesafede Süratli
Taşıma Teknikleri
Tek
İle Taşıma
Tek İlkyardımcı İleKucakta
Taşıma taşıma
taşıma
TekKucakta
İlkyardımcı
İle Taşıma
İlkyardımcı Kucakta
İle Taşıma
taşıma
Kucakta taşıma
Tek
• Kucakta taşıma
İlk yardımcının
• İlk yardımcının omzundan destek
almaomzundan destek alma
İlk yardımcının omzundan destek alma
İlk yardımcının omzundan destek alma
İlk yardımcının omzundan destek alma
• Sırtta taşıma
• Altın beşik
Sırtta taşıma
Sırtta taşıma
Sırtta taşıma
Sırtta taşıma
Altın beşik yöntemi ile taşıma
Altın beşik yöntemi ile taşıma
Altın beşik yöntemi ile taşıma
yöntemi
ile taşıma
Altın beşik
yöntemi ile taşıma
49
49
49
49
49
52